825, 1er avril. — Moulières (Forêt).

Pépin Ier, à la prière de l'abbesse Gerberga, concède à l'abbaye de Sainte-Croix de Poitiers le droit perpétuel de tenir un marché à « Cajoca » en Poitou et à « Fulchrodo » en Angoumois, de percevoir les tonlieux et amendes à l'occasion de ces marchés, réserve à son jugement les infractions à ce privilège et renonce aux droits que le fisc pourrait exiger.

Référence : Léon Levillain et Maurice Prou (éd.), Recueil des actes de Pépin Ier et de Pépin II rois d'Aquitaine (814-848), Paris, 1926, no3.

A. Original perdu.

B. Copie du xviiie s., par Dom Fonteneau, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 284, fol. 180, d'après « une très ancienne pancarte qui est dans les archives de l'abbaye de Sainte-Croix de Poitiers ».

C. Copie du xviiie s., par le même, Bibliothèque de Poitiers, Collection Dom Fonteneau, vol. V, p. 523, d'après la même source que B, « qui peut... tenir, lieu d'original. »

D. Copie du xviie s., par Jean Besly, Bibliothèque nationale, ms. lat. 60072, 3e partie, fol. 6, « ex archivis S. Radegundis Pictav. »

E. Copie du xviie s., par Dom Estiennot, dans ses Antiquitates in dioecesi Pictaviensi Benedictini ordinis, pars 1a, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12755, fol. 416, « ex originali Stae Crucis », en réalité d'après la même source que B et C.

F. Copie du xive s., dans un vidimus de Charles V donné à Paris le 7 juillet 1377, Archives nationales, Trésor des Chartes, JJ 111, fol. 86 v°, n° clxix, d'après l'original du vidimus.

G. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 54, fol. 487, d'après F.

a. Jean Besly, Roys de Guyenne, appendice, p. 21, d'après D.

b. Dom Mabillon, Vetera analecta, t. I, p. 299, d'après a.

c. Le Cointe, Annales ecclesiastici Francorum, t. VII, p. 737, d'après a.

d. Dom Bouquet, Recueil des historiens de la France, t. VI, p. 663, n° ii, d'après a.

e. Paul Guérin, Recueil des documents concernant le Poitou contenus dans les registres de la chancellerie de France, t. V (Archives historiques du Poitou, t. XXI), p. 36, n° dcxi, d'après F.

Indiqué : De Foy, Notice des diplômes, p. 374.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 171, ann. 826.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 2065.

Indiqué : R. Giard, Catalogue, n° 3.

Nous n'avons pas relevé dans nos variantes les graphies de F propres au xive s., e pour ae, c pour t, etc.


Pippinus, gratia Dei rex Aquitanorum. Si enim ea quae fideles regni nostri pro eorum opportunitatibus juste petierint nostris confirmamus edictis, regiam exercemus consuetudinem et hoc in postmodum jure firmissimo mansurum esse volumus. Idcirco noverit omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, solertia quia abbatissa, nomine Gerberga, vel sorores nostrae ex monasterio sanctae Crucis adierunt celsitudinem nostram suggerentes nobis ut mercata quae sunt in earum villis, unum scilicet in pago Pictavensi in loco qui dicitur Cajoca, alium vero in pago Engolesmensi, in loco nuncupante Fulchrodo, perpetualiter in iisdem locis manere licuisset, et ipsa telonea vel districta quae ex ipsis exigi deberent eis concederemus. Quarum petitionibus, divina inspiratione compuncti et Coelestis amore succensi, minime denegare voluimus. Praecipientes ergo jubemus ut nullus judex publicus vel quilibet ex judiciaria potestate de ipsis vel de qualibet re aut ulla exactione exigere praesumat ; sed liceat eis per nostram, sicut diximus, auctoritatem ipsa mercata quiete ac secure agere vel possidere. Et si aliquis in aliquo eis contradixerit et aliquod impedimentum facere nisus fuerit, tunc volumus atque praecipimus ut ante nos in rationes veniat et ibi finitam accipiat sententiam. Et quicquid inde fiscus sperare poterat, totum in nostra elemosina eis concessimus ut in alimonia pauperum et stipendia ibidem Deo militantium proficiat augmentis. Et ut haec praeceptio a fidelibus nostris melius credatur et diligentius conservetur, manu propria subter firmavimus et de anulo nostro sigillari jussimus.

Signum (Monogramma) Pippini regis.

Data kalend. aprilis, anno XII imperii domni Hludowici serenissimi augusti et XI regni nostri. Actum in foreste quae dicitur Molarias. In Dei nomine, feliciter. Amen.