881, 21 mars. — « Apud Saciacum villam ».

Carloman, confirmant à la prière d'Eudes, abbé de Vézelay, un précepte de son père Louis le Bègue, prend le monastère sous sa protection et renouvelle en sa faveur la concession de l'immunité en stipulant une amende de 600 sous contre les infracteurs, le tout conformément aux dispositions d'un précepte de Charles le Chauve et d'un privilège de Jean VIII.

Référence : Félix Grat, Jacques de Font-Réaulx, Georges Tessier et Robert-Henri Bautier (éd.), Recueil des Actes de Louis II le Bègue, Louis III et Carloman II, rois de France (877-884), Paris, 1978, no51.

A. Original perdu.

B. Copie du xiie s., dans le cartulaire de Vézelay, Bibliothèque Laurentienne de Florence, Plut. XIV, cod. 21, p. 17.

a. Bandini, Catalogus codicum latinorum Bibliothecae Mediceae Laurentianae, t. I, col. 137 n° XII.

Indiqué : Grat, Catalogue, n° 40.

Le rédacteur du précepte de Carloman s'est inspiré du précepte de Louis le Bègue en date du 15 décembre 877, publié plus haut sous le n° 5, p. 11. Il l'avait certainement sous les yeux et en a reproduit les passages essentiels, imprimés ci-dessous en petits caractères. Sur le précepte de Charles le Chauve et le privilège de Jean VIII, voir la note critique placée avant le texte du diplôme de Louis le Bègue.

On notera l'absence de préambule, ce qui peut être dû au compilateur du cartulaire.


[I]n nomine Domini Dei eterni et Salvatoris nostri Jhesu Christi. Karlomannus gratia Dei rex. Notum esse volumus omnium sancte Dei Ęcclesię nostrorumque fidelium sollertię quia venerabilis vir et nobis dilectus Eudo, venerabilis abbas Virzeliacensis monasterii, ad nostram accedens celsitudinęm, coram frequentia procerum primatumque nostrorum detulit nobis auctorabile preceptum sibi a dive memorię patre nostro Hludovico gloriosissimo rege collatum, scilicet ex cenobio prefati monasterii cum universis appenditiis, poscens ut eundem locum cum omni integritate sub tuicione nostrę immunitatis et regali defensione acciperemus, eo videlicet modo ut ea que in precepto dive recordationis avi nostri Karoli gloriosissimi imperatoris augusti et in privilegio domni ac patris nostri Johannis universalis pape continentur inviolata et inconvulsa in ęvum perdurent, et ut predictum preceptum nostra etiam auctoritas corroboraret atque in hoc quod liberalitas patris avique nostri ipsi contulerat, nostra quoque faveret assensio. Cenobium quoque jam dictum est situm in pago Avalensi super Coram fluvium est que constructum in honorę Dei omnipotentis et Salvatoris nostri Jhesu Christi ejusdemque genitricis semper virginis Marię beatorumque apostolorum Petri et Pauli. Placuit namque nobis promptissima voluntate ejusdem annuere precibus atque ilico preceptum nostre auctoritatis conscribi jussimus, preceptum patris nostri prout decet confirmantes, per quod constituendo decernimus et decernendo constituimus et pretaxatum cenobium cum omni integritate sua seu ea que a fidelibus divina gratia ordinante dudum ibi fuerint oblata sub nostra immunitate seu tuitione accepimus. Precipientes ergo jubemus ut nullus comes seu vicecomes aut aliquis ex secularibus judicibus vel ex missis nostris discurrentibus in prefato cenobio potestative mansiones accipiat aut paratas seu freda aut cespitaticum aut pontaticum vel rotaticum aut inferendas ab eo exigere presumat, sed liceat servis Dei in eodem cenobio degentibus securę ac quietę pro patre et genitrice nostra, pro nobis ac pro omni generis nostri prosapia necnon et pro totius regni universalium statu absque alicujus inquietudinis molestia Deum exorare. Sin autem, quod venturum minime credimus, aliquis hominum qualibet occasione contra hoc nostre altitudinis preceptum venire aut illud refragare quolibet modo presumpserit, sexcentorum solidorum multa coactus exsolvat, medietatem scilicet fisco nostro, alteram vero medietatem ecclesie cui litem intulerit, et hoc nostre claritudinis pactum firmum et stabile per futura maneat tempora. Precamur itaque successores nostros ut, sicut sua que legitime statuerint firma esse a sequentibus voluerint, ita et hec que a nobis corroborantur firma et inconvulsa perpetualiter custodire studeant. Ut autem hoc preceptum nostrę auctoritatis quo auctoritas patris nostri corroboratur, eternalem obtineat vigorem, promto animo manu propria subter firmavimus et anulo nostro insigniri jussimus.

(Monogramma) Signum Karlomanni gloriosissimi regis.

Norbertus notarius ad vicem Vulfardi recognovit.

Actum apud Saciacum villam, XII kalendarum aprilium, indictione XIIII, anno tercio regni Karlomanni gloriosissimi regis.