849, 25 juin. — Auzainville.

Charles le Chauve, renouvelant, à la prière du comte Guérin (Warinus), recteur du monastère de Flavigny-en-Auxois, deux préceptes de Louis le Pieux, prend sous sa protection la communauté de Flavigny et ses biens, stipule l'inviolabilité du patrimoine monastique à l'encontre de tout empiétement de l'évêque diocésain ou de ses agents, accorde au monastère le bénéfice de l'immunité, lui abandonne le produit des droits fiscaux susceptibles d'être perçus sur ses biens, exempte de tout tonlieu et de toute redevance les moines, leurs agents commerciaux, leurs hommes, les marchandises portées à dos par ceux-ci et abandonne au monastère le produit des droits à percevoir sur les objets apportés soit dans ses domaines, soit au marché établi sur son territoire et sur les opérations commerciales dont ils pourraient être l'objet.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no117.

A. Original perdu.

B. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 40, fol. 36, sous le titre: «Praeceptum de Flaviniaco monasterio, ut sub tuitione regis quiete illius loci habitatores permaneant», d'après un cartulaire perdu de l'abbaye de Flavigny.

C. Copie de l'année 1721, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17720 (anc. Bouhier 128), p. 40, sous le titre: «Preceptum regis Karoli confirmans immunitates concessas et teloneum ecclesiae Flaviniacensi quae Ludovicus serenissimus augustus pater prius concesserat», d'après le cartulaire signalé en B.

D. Copie du xviie ou du xviiie s., Bibliothèque royale de Bruxelles, ms. 7856 (anc. Bollandistes 139 a), fol. 267, d'après le cartulaire signalé en B et en C.

E. Copie du xviiie s., Bibliothèque de Châtillon-sur-Seine, ms. 6, d'après le cartulaire signalé ci-dessus.

a. A. Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Vergy, Preuves, p. 8, d'après B.

b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 503, n° lxxxvi, d'après a.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 228.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1610.

Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 204, n. 1.

La tradition tout entière remonte au cartulaire perdu de l'abbaye de Flavigny dans lequel notre diplôme était transcrit à la page 61 (Bibliothèque nationale, ms. lat. 12 670, fol. 167). Les deux copies C et D sont étroitement apparentées. La copie B est absolument indépendante. Des deux diplômes de Louis le Pieux qui furent présentés à Charles le Chauve, le premier portant concession de l'immunité est perdu. Le texte du second, en date du 1er juillet 816, confirmant l'exemption de tonlieux antérieurement accordée par Charlemagne nous a été conservé (Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten, n° 621 (601); publié par Sickel, Beiträge zur Diplomatik, V, p. 401, n° x). Les parties imprimées ci-dessous en petit texte ont été empruntées à ce diplôme.


Texte établi d'après BCD.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Cum petitionibus servorum Dei justis et rationabilibus divini cultus amore favemus, superna gratia nos muniri non dubitamus. Notum sit igitur omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus et nostris, praesentibus atque futuris, quia Warinus, inluster comes necnon et rector monasterii Flaviniaci, quod est situm in pago Alsinse, constructum in honore Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi et sancti Petri principis apostolorum vel sancti Praejecti martyris, detulit obtutibus nostris auctoritatem immunitatis domni et genitoris nostri Hludovici serenissimi augusti, in qua continebatur insertum qualiter de more parentum suorum idem monasterium, ob amorem Dei omnipotentis et tranquillitatem fratrum inibi consistentium, sub plenissima tuitione et immunitatis defensione suscepisset. Pro firmitatis tamen gratia postulavit praedictus Warinus comes et monachi ejusdem monasterii ut paterno more eundem monasterium cum congregatione ibidem Deo famulante ac cum omnibus rebus ad praedictum monasterium juste pertinentibus sub nostra reciperemus defensione et immunitatis tuitione. Cujus petitionem, propter divinum amorem et praedictorum monachorum quietem, libenter suscepimus et sub plenissima defensione ipsam congregationem cum omnibus rebus eidem monasterio juste et rationabiliter aspicientibus retinemus, ita videlicet ut sub nostra defensione liceat eos quiete vivere et, sicut in praecepto domni et genitoris nostri continetur, nullus episcopus territorii illius aut successores ejus vel aliquis ex ministris illorum ibidem aliquod praesumat exercere dominium neque de rebus ejusdem monasterii aliquid auferre aut in usus eorum mittere aut quippiam minuere aut abstrahere praesumat, et nullus judex publicus nec quilibet exactor judiciariae potestatis vel ullus ex fidelibus nostris in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones memorati monasterii, quas moderno tempore in quibuslibet pagis et territoriis infra ditionem regni nostri juste et rationabiliter possidet vel quae deinceps in jure ipsius sancti loci voluerit divina pietas augeri, ad causas audiendas, vel freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ejusdem monasterii tam ingenuos quam et servos super terram ipsius commanentes distringendos, nec ullas redibitiones aut inlicitas occasiones requirendas, nostris et futuris temporibus ingredi audeat vel ea quae supra memorata sunt penitus exigere praesumat, sed liceat memorato abbati suisque successoribus res praedicti monasterii sub immunitatis nostrae defensione quieto ordine possidere; et quicquid exinde jus fisci exigere poterat, in integrum eidem concessimus monasterio, scilicet ut perpetuo tempore ad peragendum monachis in eodem monasterio Deo famulantibus augmentum et supplementum fiat. Simul etiam detulerunt serenitati nostrae auctoritatem domni et genitoris nostri in qua erat insertum qualiter idem piissimus augustus concessisset eidem monasterio omne teloneum de negotiatoribus eorum vel de hominibus eorum qui per ipsam casam Dei sperare videntur vel de hoc quod homines ad eorum dorsa deferunt, et ut in villis eorum seu super terris vel cinctis eorum infra vel foris advenerint et negotiatum fuerit, omne teloneum per eandem auctoritatem eidem concessisset monasterio, quod pariter petierunt nos denuo nostra auctoritate confirmare. Quorum petitionibus libenter adquievimus, et per hanc nostram auctoritatem praecipimus atque jubemus ut nemo teloneum nec in civitatibus nec in mercatis aut vicis seu villis vel pontibus aut portis, ipsi monachi vel negotiatores eorum aut homines eorum qui per ipsam casam Dei sperare videntur nec portaticum nec rotaticum nec barganiaticum nec pulveraticum nec mutaticum nec ripaticum nec salutaticum nec laudaticum nec travaticum nec de hoc quod homines ad eorum dorsa portant exigere aut exactare praesumat, et quicquid in villis seu super terris vel cinctis eorum vel in mercatum qui super terram ipsius monasterii constitutus est et infra aut foris advenerit et negotiatum fuerit eidem monasterio concessimus, et ita ab omnibus conservetur quemadmodum a domno et genitore nostro et a nobis concessum est. Et ut hoc auctoritatis praeceptum ab omnibus fidelibus nostris verius certiusque credatur, eam propria manu subter firmavimus et anuli nostri impressione signari jussimus.

Data die VII kal. julii, anno Christo propitio X regnante domno nostro Karolo, indictione XII. Actum Osenivilla. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook