850, 16 janvier. — Bourges.

Charles le Chauve, à la prière de l'évêque d'Auxerre Herbaud (Heriboldus), confirme un privilège de cet évêque affectant au vestiaire des chanoines certains biens de son siège, «la villa» de Cosne, sur la Loire, comprenant quarante manses, des terres incultes et des vignes, avec le manse tenu en usufruit par Thibert (Teotbertus), un autre tenu en bénéfice par Samson, un troisième concédé en mainferme à Manua et tous les autres manses aliénés dont les chanoines recouvreront l'usage aussitôt après la mort des bénéficiaires; la «cellula» de saint Remi, tenue jadis en bénéfice par Wadimirus; une «pictura» dépendant de la «villa» de Pourrain; une plantation nouvelle (?) près de la basilique dédiée à saint Eusèbe et la moitié d'un verger dans la «villa» de Toucy.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no124.

A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur 450 mm. à gauche, 449 mm. à droite; largeur 706 mm. en haut, 750 mm. en bas. Archives de l'Yonne, G 1817.

B. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. latin 11897 (Anecdota, t. XII), fol. 56 v°, d'après A.

C. Copie du xviie s., Ibidem, fol. 101.

D. Copie du xviiie s., Archives de l'Yonne, G 1817.

a. Lebeuf, Mémoires concernant l'histoire ecclésiastique et civile d'Auxerre, t. II, Preuves, p. 2, n° 3, «tiré d'une copie écrite par un notaire apostolique»; éd. Challe et Quantin, t. IV, p. 22, n° 6, d'après A.

b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 498, n° lxxx, (année 849), d'après a.

c. Quantin, Cartulaire général de l'Yonne, t. I, p. 61, n° xxxi, (année 849), d'après A.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, III, pl. xxx.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 226 (année 849).

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1604 (année 849).

Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 207, n. 4.

Indiqué : Jusselin, Liste chronologique..., dans Le Moyen Age, t. XXXIX (1929), p. 224, avec fac-similé des notes.

Les Gesta pontificum Autissiodorensium mentionnent l'attribution par l'évêque Herbaud au vestiaire des chanoines de la «villa» de Cosne et de la «cella» de Saint-Remi: «Congregationem canonicorum tam litterarum eruditione quam ecclesiastice industrie studiis inlustravit [Heribaldus]..., sed et in stipendiis eorundem quam largus extiterit non licet ambigere, quoniam qui ex predictis eorundem rebus quippiam detinebant, protinus ut discesserunt, absque ulla intercessionis reclamatione, eorundem usibus reservavit, nam ipsorum vestiario villam cui Condida nomen est restituit cellamque sancti Remigii cum suis appendiciis duasque vineas, corticanum et plantas eidem usui deputavit.» (Duru, Bibliothèque historique de l'Yonne, t. I, p. 355.) — On notera la discordance entre les éléments chronologiques de la date. Le 16 janvier de la 10e année du règne répond au 16 janvier 850, mais l'indiction de 850 est la 13e et non la 12e. Sur la préférence donnée à l'année du règne, voir Lot et Halphen, ouvr. cité sous la rubrique Indiqué.


In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si liberalitatis nostrae munere locis Deo dicatis quiddam conferimus beneficii et necessitates ecclesiasticas ad petitiones Deo fideliter [2] famulantium nostro relevamus juvamine atque regalituemur munimine, id nobis et ad mortalem vitam temporaliter transigendam et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Noverit interea sagacitas seu utilitas omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, [3] praesentium scilicet et futurorum, quia vir venerabilis Heriboldus, Autissiodorensis ecclesiae episcopus, obtulit obtutibus nostris quandam privilegii conscriptionem, in qua continebatur insertum qualiter quasdam res ejusdem suae sedis ad supplementum vestimentorum canonicorum [4] inibi Deo militantium deputasset ac confirmasset, hoc est Conditam villam super fluvium Ligerim sitam, mansa scilicet quatdraginta et omnibus absitatibus ac vineis inibi pertinentibus et cum illo quem Teotbertus usufructuario habere cognoscitur et cum alio Samson beneficiato et tertio Manuae [5] per manufirmam concesso, et in reliquo cetera mansa, mox ut decessus eorum evenerit quibus beneficiata esse noscuntur, et cellulam sancti Remegii similiter que Wadimirus olim in beneficio habuit, et vineam curticam quae vulgo pictura apellatur ex villa Pulvereni, et planta novellam prope basilicam sancti [6] Eusebii, et medietatem viridiarii in villa Tociaco in plagam meridianam, humiliter petens ut super hanc conscriptionem nostram superadderemus auctoritatem, quatenus absque alicujus occasionis diminutione integerrime nostris futurisque temporibus in usus vestimentorum praedictorum canonicorum [7] permanerent. Cujus suggessioni ac rationabilem petitionem libenter annuere placuit, et quicquid, ut praedictum est, postulavit, ad effectum perducere curavimus. Proinde nos nostrae auctoritatis apices erga praedictam sedem canonicosque inibi Domino per diuturna tempora militantes [8] divino inspirati amore fieri jussimus, per quos decernimus atque sancimus ut loca supra nominata cum omnibus ad se juste et legaliter pertinentibus, sicut a saepe dicto Heriboldo, jam dicte sedis episcopo, eis conlata sunt, ita per hanc nostram auctoritatem in eorum jure ac potestate absque alicujus [9] diminoratione aut retractione permaneant et nullus successorum, rectorum videlicet memorate ecclesiae, ab eorum dominatione ea quoquo modo auferre aut in aliam quamlibet partem transferre praesumat, quatenus, sublata omni indigentia vestimentorum, pro nobis, conjuge proleque nostra [10] et pace ac stabilitate totius regni a Deo nobis commissi alacrius eos indesinenter Domini misericordiam exorare delectet. Et ut haec nostrae confirmationis auctoritas pleniorem in Dei nomine semper obtineat firmitatem, de anulo nostro subter eam jussimus sigillare.

[11] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis. Jonas diaconus ad vicem Hludowici recognovit et s. (Signum recognitionis cum notis inclusis: Subscripsit jubente rege.) (Locus sigilli).

[12] Data XVII kal. febr., anno X, indictione XII, regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Bittoricas civitate. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook