850, 7 août. — Verrière.

Charles le Chauve, à la prière de Jonas, évêque d'Autun, confirme à l'église Saint-Nazaire d'Autun, le privilège d'immunité concédé par ses prédécesseurs et particulièrement par Charlemagne et Louis le Pieux.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no133.

A. Original perdu.

B. Copie de la fin du xviie s., Bibliothèque de Dijon, ms. 1328 (Juigné 17), fol. 15, sous le titre: «Preceptum immunitatis a Karolo factum», d'après un cartulaire de l'église d'Autun, du xiie s.

C. Copie du xviie s., dans un cartulaire de l'église d'Autun, manuscrit de la bibliothèque Fontenay-Changarnier, à Autun, fol. V, sous le même titre qu'en B, mais d'après un autre cartulaire.

D. Copie partielle du xviie s., par Charles le Cointe, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17674, fol. 102, d'après un fragment de cartulaire de l'église d'Autun, probablement le même qu'en C: «Ius quaternio ex fragmento chartul. Augustod.».

E. Copie du xviiie s., Bibliothèque de Dijon, ms. 1411 (Juigné 44, I), fol. 110 v°, sous le même titre qu'en B et C, d'après le même cartulaire que B.

F. Copie du xviie s., par A. Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 38, fol. 94, d'après un cartulaire de l'église d'Autun.

G. Copie partielle, dans une enquête de 1282, Archives de Saône-et-Loire, fonds du Chapitre d'Autun, Mélanges.

H. Copie informe du xiiie s., Archives de Saône-et-Loire, fonds du Chapitre d'Autun, carton des diplômes.

a. Sainte-Marthe, Gallia christiana, t. II, p. 38, «ex cartophylacio», d'après la même source que F.

b. Gallia christiana, t. IV, instrumenta, col. 47, n° ix, sans indication de source.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 513, n° C, d'après b.

d. A. de Charmasse, Cartulaire de l'église d'Autun, première et deuxième parties, p. 7, n° v, d'après B.

e. Prou, Conseils pour la publication des chartes dans la Revue d'histoire de l'église de France, t. XIV (1928), p. 448.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 231.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1624.

Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 219, n. 4.

Des deux diplômes d'immunité, de Charlemagne et de Louis le Pieux, que Charles le Chauve déclare lui avoir été présentés par l'évêque Jonas, le premier est perdu; le second nous a été conservé; il est daté de Paderborn, le 22 juillet 815 (Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten, n° 589 (569); publié dans le Recueil des historiens de la France, t. VI, p. 481, n° xxxv, et par A. de Charmasse, Cartulaire de l'église d'Autun, première et deuxième parties, p. 31, n° xx). Les passages imprimés ici en petit texte lui ont été empruntés.


Texte de e, établi d'après les copies B à H.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus Dei gratia rex. Cum petitionibus servorum Dei justis et rationabilibus divini cultus amore favemus, superni muneris donum a Domino impertiri credimus. Idcirco noverit sagacitas seu utilitas omnium fidelium nostrorum, tam praesentium quam et futurorum, quia vir venerabilis Jonas, Augustodunensium urbis ecclesiae episcopus, obtulit obtutibus nostris auctoritates immunitatis avi nostri caesaris magni Karoli necnon domni et genitoris nostri bonae memoriae Ludovici piissimi augusti, in quibus erat insertum quod non solum ipsi gloriosissimi imperatores, verum etiam et antecessores eorum, reges videlicet Francorum, ecclesiam sancti Nazarii martyris, cui, auctore Deo, ipse memoratus Jonas episcopus praeest, sub suo nomine et defensione, cum monasteriis et cellulis seu et parrochiis sibi subjectis et rebus et hominibus ad se pertinentibus vel aspicientibus, consistere fecerant et eorum immunitatum auctoritatibus hactenus ab inquietudine judiciariae potestatis eadem munita atque defensa fuisset ecclesia, sed pro rei firmitate postulavit a nobis praefatus Jonas episcopus ut, paternum seu praedecessorum nostrorum regum morem sequentes, hujuscemodi nostrae immunitatis praeceptum, ob amorem Dei et reverentiam ipsius sancti loci, circa ipsam ecclesiam fieri censeremus. Cujus petitioni libenter assensum praebuimus et hoc nostrae auctoritatis praeceptum erga ipsam ecclesiam, immunitatis atque tuitionis gratia, pro divini cultus amore et animae nostrae remedio, fieri decrevimus, per quod eam, cum omnibus monasteriis ac cellulis et villis seu parrochiis et cum omnibus rebus et hominibus ad eam juste et jure pertinentibus atque super ipsius immunitatem degentibus, sub nostra protectione et immunitatis tuitione suscepimus. Praecipientes ergo jubemus ut nullus judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate in ecclesias sive domos aut loca vel agros seu reliquas possessiones, quas moderno tempore in quibuslibet pagis vel territoriis infra ditionem regni nostri juste et legaliter memorata tenet vel possidet ecclesia vel quae deinceps in jure ipsius sancti loci voluerit divina pietas augeri, ad causas audiendas vel freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos aut homines ipsius ecclesiae tam ingenuos quam servos super terram ipsius commanentes distringendos, nec ullas redibitiones aut inlicitas occasiones requirendas, nostris et futuris temporibus, ingredi audeat vel ea quae supra memorata sunt penitus exigere praesumat, sed liceat memorato praesuli suisque successoribus res praedictae ecclesiae, cum monasteriis et cellulis seu parrochiis sibi subjectis et rebus vel hominibus ad se pertinentibus vel aspicientibus seu super ipsius terram commanentibus, sub tuitionis atque immunitatis nostrae defensione, remota totius judiciariae potestatis inquietudine, quiete possidere et nostro fideliter parere imperio atque pro incolumitate nostra, conjugis ac prolis seu etiam totius regni nostri a Deo nobis collati ejusque clementissima miseratione per immensum conservandi, una cum clero et populo sibi subjecto, Dei immensam clementiam jugiter exorare delectet. Et quicquid de praefatis rebus ecclesiae jus fisci exigere poterit, in integrum eidem ecclesiae concedimus, scilicet ut perpetuo tempore ei ad peragendum Dei servitium augmentum et supplementum fiat. Haec itaque auctoritas ut pleniorem semper in Dei nomine obtineat vigorem, manu nostra eam subter firmavimus et anuli nostri impressione adsignari jussimus.

Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

Bartholomeus notarius ad vicem Hludovici recognovit.

Data VII idus augusti, anno XI regnante Karolo gloriosissimo rege, indictione XIII. Actum Vedrarias villa. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook