850, 15 août. — Chambellay.
Charles le Chauve, à la prière d'Evrouin (Ebroinus), évêque de Poitiers et archichapelain du palais, donne au monastère de Saint-Maur[-sur-Loire], pour le luminaire et l'entretien des moines, dans la «villa» de Soulangé, en Anjou, sept manses (facti) et demi avec la «curtis» seigneuriale, et, dans la «villa» de Bournand, en Poitou, quatre manses, toutes choses, au dire de gens véridiques, jadis obtenues par les comtes d'Angers aux dépens de [l'église de] Saint-Vrain [de Gennes].
A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur 472 mm., à gauche, 490 mm., à droite; largeur 673 mm., en haut, 670 mm., en bas. Archives nationales, K 12, n° 12 (ancien fonds de Saint-Maur-des-Fossés).
B. Copie du xiie s., dans le Cartulaire de Saint-Maur-sur-Loire, Archives de Maine-et-Loire, H 1773, fol. xxv°, sous le titre: «Preceptum Karoli de Sollemniaco et de Burnomo».
C. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 41, fol. 156, d'après B.
D. Copie partielle du xviie s., dans les notes d'Auguste Galland, Bibliothèque nationale, ms. fr. 16188, fol. 287 v°, d'après B.
E. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 12779, fol. 84, d'après B.
F. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection de Touraine, vol. 1, pièce n° 47 (autrefois n° 39), d'après B.
G. Copie du xviiie s., par Dom Maurice Arnauld, Bibliothèque nationale, Collection de Touraine, vol. 1, pièce n° 85 (autrefois n° 70), d'après B.
H. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Bréquigny, vol. 86, fol. 83, d'après B.
I. Copie du xviiie s., Archives de Maine-et-Loire, H 1774, d'après B.
a. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 514, n° ci, «ex schedis mss. bibliothecae S. Germani a Pratis».
b. P. Marchegay, Cartularium monasterii Glannafoliensis sive Sancti Mauri ad Ligerim, dans les Archives d'Anjou, t. I, p. 386, n° xliv, d'après B.
c. Tardif, Cartons des Rois, p. 103, n° 162, d'après A.
Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, III, pl. xxxi.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 231.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1625.
Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 219, n. 4.
Indiqué : Jusselin, Liste chronologique...., dans Le Moyen Age, t. XXXIX (1929), p. 224.
(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Quicquid locis divinis cultibus mancipatis largitatis munere conferimus, profuturum nobis et ad presentem vitam cum prosperitate [2] transiendam et ad futuram beatitudinem facilius obtinendam omnino confidimus. Itaque notum sit omnibus sanctae Dei Eclesiae fidelibus et nostris, presentibus atque futuris, quia ad deprecationem carissimi nobis reverendi sacri palacii nostri [3] archicappellani, Pictavensis eclesiae pontificis, Ebroini, placuit excellentiae nostrae quasdam res nostrae proprietatis monasterio sancti Mauri, in luminaribus ejusdem eclesiae et stipendiis ejusdem loci monachorum in jus eclesiasticum habendas, conferre [4] ac delegare, hoc est in pago Andecavo, in villa Sollemniaco, factos septem et medium cum corte dominicata et vinea silvaque, et in villa Bornomo, in pago Pictavo, factos quattuor, videlicet quicquid in jam dictis locis Andecavinus quicumque [5] comes ex rebus sancti Veterini olim habuisse veratium testimonio cognoscitur. Unde etiam hoc altitudinis nostrae preceptum fieri jussimus, per quod prenominatas res cum familia utriusque sexus in eisdem commanentibus vel aspicientibus et cum omni supraposito [6] cumque terris cultis et incultis, vineis, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, exitibus et regressibus, prescripto sancti Mauri monasterio, [u]b[i ipse venerante]r h[umatus co]l[itur], tradentes conferimus et legaliter in jus eclesiasticum disponendas [7] ipsius loci rectorum auctoritate delegamus, videlicet ut quicquid ex eis juste et rationabiliter fieri aut exigi potest honestatibus et necessitatibus sive fabricis ipsius sepe dicti monasterii, supra nominato venerando presuli a genitore nostro [8] quondam in jus proprietarium collati, prebeat adjumentum et usibus sive stipendiis monachorum in eodem loco Christo famulantium omni tempore conferant, pro anima memorati domni et genitoris nostri augusti Hludowici ac nostra, perpetuum [9] supplementum. Ut autem haec collationis nostrȩ preceptio inviolabilem semper in Dei nomine obtineat firmitatem, manu nostra subter eam firmavimus et de anulo nostro sigillari jussimus.
[10] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.
[11] (Chrismon) Gislebertus notarius ad vicem Hludowici recognovit et s. (Signum recognitionis cum notis inclusis: Subscripsit indignus subdiaconus.) (Locus sigilli.).
[12] Data XVIII kl. septemb., anno XI, indictione XIII, regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum villa Cambriliaco. In Dei nomine feliciter. Amen (Nota) Amen.
Image de l'acte
Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala
Cliché Archives nationales de France.