856, 29 février. — Germigny.
Charles le Chauve, renouvelant un précepte de Louis le Pieux que lui ont présenté les moines de Saint-Riquier, autorisés par leur recteur, Raoul (Hruodulfus), oncle maternel du roi, lequel a joint sa prière aux leurs, affecte à leur entretien exclusif et exempte de toute prestation les «villae» de Chevincourt, Brenouille, Arvillers, Eaucourt[-sur-Somme], Vaux, Drugy avec l'église de Caours, Neuville, Agenvillers, Yvrench, Bayardes, Courcelles, [La-Motte-] Croix, «Langoratum», la «villa Alteia» qu'on appelle Abihen, Vercourt, Conchil avec un manse à Verton acquis par voie d'échange, Noyelles avec un mesnil à Feuquières, Roquemont avec des «setici» et des terres à Mouflers, à Surcamp, à Pernois, Sorrus, plus le bénéfice de Ragembertus, qui prendra la place de la «cella» de Forestmontier dans la mense conventuelle, c'est-à-dire Argoules, Long, Epagne, «Hadardivillarem», Havecourt, une église et deux manses à «Hambiaca villa», le mesnil de Ponthoile et un manse à Bussus[-Bussuel].
A. Original perdu.
B. Copie du xviie s., par André Du Chesne, dans Hariulf, Chronicon Centulense, livre III, ch. ix, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12893 (ancien Saint-Germain lat. 5312), fol. 210v°, d'après le manuscrit présumé autographe d'Hariulf.
C. Copie du xviie s., dans la même chronique, Bibliothèque d'Amiens, ms. 531, d'après B.
D. Copie du xviie s., dans la même chronique, Bibliothèque nationale, ms. lat. 11733, fol. 240, d'après a.
E. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 64, p. 575, d'après C.
a. Dom Luc d'Achery, Spicilegium, 1re éd. (in-4°), t. IV (1671), p. 498, d'après B.
b. Ibidem, éd. de la Barre (in-fol.), t. II (1723), p. 316, d'après a collationné par Dom Ursin Durand sur le manuscrit autographe d'Hariulf.
c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 539, n° cxxxi (année 855), d'après a.
d. Origines Guelficae, t. II, p. 86.
e. Migne, Patrologiae [latinae] cursus, t. CLXXIV, col. 1271, d'après b.
f. F. Lot, Hariulf, Chronique de l'abbaye de Saint-Riquier, p. 114, d'après b, C et a.
Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 117.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 241 (année 855).
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1663.
L'année du règne et l'indiction ne concordent pas, la troisième indiction répondant à l'année 855. — Bien qu'il se présente comme le renouvellement du diplôme de Louis le Pieux du 3 avril 830 (Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten, n° 874 [845]; publié dans le Recueil des historiens de la France, t. VI, p. 562, n° clv), ce diplôme reproduit les termes du diplôme de Charles le Chauve en date du 27 septembre 844 (n° 58), imprimés ci-dessous en petit texte. Il précise certaines modifications apportées à la mense conventuelle et notamment celles que rendait nécessaire le changement d'affectation de la cella de Forestmontier.
Texte établi d'après B et b.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si servorum Dei justis et rationabilibus petitionibus benignitatis nostrae assensum praebemus, regiae celsitudinis opera frequentamus ac per hoc facilius nos aeternae beatitudinis gloriam adepturos liquido confidimus. Quocirca noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium atque nostrorum, tam praesentium quam et futurorum, solertia quia, voluntate et licentia dilecti avunculi nostri Hruodulfi rectoris Centulensis sacri cœnobii, monachi ex eodem monasterio, praeclarissimi scilicet confessoris Christi Richarii, culminis nostri adeuntes serenitatem, obtulerunt praecellentiae nostrae gloriosae memoriae domni et genitoris nostri caesaris augusti Hludogvici auctoritatem, qua continetur qualiter idem domnus et genitor noster quasdam villas ex eadem sancti Richarii abbatia usibus et stipendiis eorumdem monachorum constitutas eis concesserit atque, ut nullius quandoque abbatis vel cujuscumque personae minoratione illis subtrahantur, imperiali praeceptione pleniter confirmaverit, ac proinde oraverunt iidem monachi magnitudinem nostram ut eamdem domni genitoris nostri imperialem auctoritatem nos denuo reconfirmare vel renovare dignaremur per praecellentiae nostrae rescriptionem. Quorum denique preces divino nutu tactus et deprecatione praefati avunculi nostri Hruodulfi abbatis clementer audivimus, et ita illis in omnibus concessisse cunctis notum esse volumus, quin etiam reverentiae nostrae scriptum hoc speciali conditione fieri jussimus, per quod memoratas villas, hoc est Civinicurtem cum Bronoilo et Arcovillare, Haldulficurtem, Valles, Drusciacum cum ecclesia Cadordense et appendiciis suis, Novam villam, Montem Angelorum, Guibrentium, Bagardas, Curticellam, Crucem, Langoratum, Alteiam quae Abbatisham vocatur, Verculfum, Concilium cum manso in Vertunno quem Theutdradus pro quodam concambio sancto Richario dedit, Niallam cum mansionile Filcariis, Roconis montem cum seticis et terris in Masflariis, Sacrocampo et Petronutio consistentibus, necnon etiam et Sidrudem cum omnium rerum plenitudine, insuper et hoc quod quidam homo nomine Ragembertus jure beneficiario quondam tenuit, pro commutatione Forestensis cellulae quam hactenus per auctoritatem praecepti nostri habentes tenuerunt, secundum oportunitatem eorumque petitionem atque consensum jam dicti avunculi nostri Hruodulfi, id est Argubium cum appendiciis suis, Longum superiorem, Spaniam, Hadardivillarem, Habacurtem et in Hambiaca villa ecclesiam unam cum mansis duobus, mansionilem unum qui dicitur Ponticulis, et in Buxude mansum unum cum sua integritate et quicquid ad ista aucta vel commutata supradictaque loca praesenti tempore juste et legaliter aspicere videtur, sicut a domno et genitore nostro statutum est, usibus et stipendiis monachorum in praefato loco Christo famulantium concedimus atque firmamus, videlicet ut nulli unquam liceat ab eorum dominio ex eisdem villis aliquid abstrahere aut minuere aut in alios usus convertere, nec paratas, aut lidimonium, aut hostilicium, aut alias quaslibet redibitiones praesumat ullo modo exigere, sed, sicut dictum est, eo modo atque tenore quo a piissimo imperatore genitore nostro statutum est, ita nostris et futuris temporibus secure illas teneant et quiete possideant, quatenus eosdem Dei servos in praemisso monasterio Domino militantes pro salute ejusdem genitoris nostri et felicitate nostra et conjugis proleque, sive stabilitate regni nostri, incessanter piissimi judicis misericordiam implorare delectet. Et ut haec auctoritas per futura tempora inviolabilem et inconvulsam obtineat firmitatem, manu propria subter firmavimus et anuli nostri assignari jussimus.
Signum Karoli gloriosissimi regis.
Aeneas notarius ad vicem Hludovici recognovi et subscripsi.
Data II kl. martii, indict. III, anno XVI regni Karoli gloriosissimi regis. Actum in Germiniaco palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen.