859, 14 juin. — Tusey.

Charles le Chauve, à la demande de Jonas, évêque d'Autun, confirme les dispositions d'un privilège épiscopal souscrit en synode: 1° donation aux religieuses de Saint-Andoche d'Autun, pour parer à l'insuffisance de leurs ressources, de biens dépendant de l'église Saint-Nazaire d'Autun, soit en Tonnerrois, dans la «villa» de Quincy, la petite abbaye de Saint-Germain [-lès-Senailly], comportant vingt manses, et dix-sept autres manses dépendant de la même «villa»; en Beaunois, la «villa» de Mercueil et, dans la «villa» de «Lollus» l'église Saint-Sernin et six manses tenus en bénéfice, à Gevrey (?) quatre manses tenus en bénéfice, enfin dans la «villa» de «Deonacus» un «terciarium» pour récolter du foin; en Autunois, le bois de «Centopera»; 2° confirmation des biens jadis donnés aux mêmes religieuses par l'évêque Modoinus à Quincy, à «Lollus», à Ciry[-le-Noble], à Salornay, à Savilly, et de ce qu'elles possèdent dans la ville et hors la ville d'Autun; 3° fixation du nombre des religieuses au chiffre maximum de soixante; 4° privilège de libre élection de l'abbesse.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no206.

A. Original perdu.

B. Copie du xe s., Archives de Saône-et-Loire, H 675, cahier de parchemin, fol. 5 v°, sous le titre: «Privilegium Karoli regis.»

C. Copie du xvie s., collationnée par Desplaces et Dufraisgne, notaires royaux à Autun, le 2 juillet 1584, Archives de Saône-et-Loire, H 676, fol. 6 v°, d'après B.

D. Copie du xviiie s., certifiée conforme par Herluison, notaire et juge apostolique, Archives de Saône-et-Loire, H 677, fol. 3 v°, d'après B.

E. Copie du xviie s., Archives de Saône-et-Loire, H 676, fol. 4, d'après C.

F. Copie du xviie s., Archives de Saône-et-Loire, H 676, fol. 4 v°, d'après C.

a. Labbe, L'abrégé royal de l'alliance chronologique..., t. I, p. 521.

b. Gallia christiana, t. IV, instrumenta, col. 56, n° xvi, «ex schedis clarissimi viri dom. de la Valette».

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 554, n° cxlix (année 859), d'après la même source que b.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 251.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1677.

Le privilège de Jonas, évêque d'Autun, dont ce diplôme est la confirmation est daté, en tête, de l'année 858, la 18e du règne de Charles, 7e indiction, et, à la fin, du 13e jour des calendes de juin de la 18e année du même règne, ce qui revient au 20 mai 858, si l'on néglige l'indiction laquelle répond à l'année 859; nous retrouvons le même chiffre d'indiction dans la date du diplôme, appliqué à la 19e année du règne, 14 juin 859. Le texte du privilège épiscopal nous a été transmis par le manuscrit signalé plus haut en B, c'est-à-dire H 675 des Archives départementales de Saône-et-Loire. C'est à ce manuscrit que nous nous sommes référés pour établir la relation entre les deux documents et indiquer, par une impression en petits caractères, les passages du diplôme royal tirés du privilège épiscopal, et non au texte publié par la Gallia christiana, t. IV, instrumenta, col. 51, n° xiii. — On remarquera l'analogie du formulaire de ce diplôme avec celui du précédent, de même nature juridique, délivré le même jour et souscrit par le même notaire.


In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si ȩcclesiasticas sanctiones atque earum decreta nostro confirmamus edicto, procul dubio regiȩ celsitudinis morem exsequimur atque apud aeternam retributionem hoc ad emolumentum animȩ nostrȩ nullatenus pertinere ambigimus. Quapropter noverit omnium sanctȩ Dei Ecclesiȩ fidelium sollertia, tam presentium quam futurorum, quia adiens culmen celsitudinis nostrȩ Jonas, venerabilis presul Aeduorum ȩcclesiȩ, quam constat esse in honore sancti martyris Christi Nazarii dicatam, obtulit obtutibus nostris quoddam privilegium episcoporum atque abbatum manibus roboratum, in quo continebatur insertum qualiter idem Jonas, divino tactus amore, pro Dei honore et reverentia beatorum martyrum Andochii, Tyrsi et Felicis, sanctimonialium regularem vitam degentium infra Aeduam urbem in monasterio sancti Andochii curam gerens et perpendens quod ex eisdem rebus quas hactenus habuerunt libere Deo et sine gravi inopia deservire non possent, simul cum consilio episcoporum illis superaddere studuit quasdam res ex eadem ȩcclesia pertinentes, quarum subter habentur nomina adnotata, ex quibus libere Deo servire et pro statu tocius ȩcclesie Domini misericordiam exorare quissent, hoc est in pago Tornedrense, in villa que vocatur Quintiacus, abbatiolam sancti Germani mansorum XX cum omnibus absitatibus et vineis cunctisque ad se pertinentibus, aliosque mansos ad predictam villam aspicientes XVII cum omni integritate sui, et in pago Belnensi, Marsolium villam cum omnibus ad se juste ac rationabiliter pertinentibus, et in eodem territorio, in villa que vocatur Lollus, ȩcclesiam sancti Saturnini et quatuor mansos quos habebat in benefitio Constantinus, et unum mansum de benefitio Aldrici, et alterum de benefitio Guncfredi, et in Gibriaco, de benefitio Herici mansos quatuor, et in villa que vocatur Deonacus, terciarium unum ad fenum colligendum, et in pago Augustudunensi, silvam que vocatur Centopera, hȩc omnia cum his quȩ a donno Motoino episcopo eis collata fuerant in Quintiaco et Lollo ac Cirezio seu Salornaco atque Saviliaco et ea quȩ intra urbem vel extra habent predictus presul juditio atque roboratione episcoporum in usus sanctimonialium suprascripti loci confirmare per idem privilegium studuit. In eodem etiam privilegio continetur ut sexagenarius Deo sacratarum numerus non transgrediatur, nisi forte, Deo favente, ampliores et majores res ibi augmentate fuerint, ut hac discretione regulariter vivere et hospites et pauperes suscipere et supervenientibus necessaria queque ministrare possent, et si quando ab hac vita abbatissa ejusdem loci discesserit, licentiam habeant ex seipsis cum consensu sui pontificis canonice et regulariter abbatissam eligendi, et pro eisdem rebus nullus census nullaque illicita occasio a pontificibus ejusdem loci exigatur vel inferatur, sed, pro statu tocius regni jugiter Dominum exorantes, libere possint ibidem subsistere et hoc procul dubio recognoscant quod sub potestate pontificis manere et sub ejus potestate vel ordinatione nullatenus se subtrahere vel alienare possint. Ne fraus apparens irritum illius fieret votum atque decretum, sed semper sub jure et potestate illius ȩcclesiȩ se noverint subdituras, de cujus rebus et locis et substantia vivunt, sed ut illius bona intentio atque decreti confirmatio firmior habeatur et perpetuis temporibus inviolabilis conservetur, nostram deprecatus est magnificentiam ut super hoc nostrȩ auctoritatis preceptum fieri dignaremur. Cujus petitionem ratam videlicet judicantes, hoc altitudinis nostrȩ preceptum illi fieri jussimus, per quod omnimodis firmamus atque jubemus ut numquam vel nusquam ex rebus in predicto privilegio consistentibus a nemine mortalium quicquam temptetur evellere vel diminuere, sed sicut in prefato privilegio constat esse prefinitum in cunctis ita inviolabiliter nostris futurisque temporibus maneat firmum atque inconvulsum. Et ut hec confirmationis nostrȩ auctoritas nostris futurisque temporibus majorem in Dei nomine obtineat vigorem, manu propria subter firmavimus eam et anuli nostri inpressione subsigillare jussimus.

Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi regis.

Folcalcus diaconus ad vicem Huldowici recognovi et subscripsi.

Data XVIII kal. julii, anno XVIIII donni Karoli gloriosissimi regis, indictione VII. Actum Tusiaco villa. In Dei nomine feliciter. AMHN.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook