860, 31 août. — Compiègne.
Charles le Chauve, à la prière des moines de Saint-Denis, leur donne la «villa» de Marnay dans le comté de Morvois pour y construire un monastère; les deux manses décrits ci-dessus; plus la réserve de la pêche et de la chasse «tam infra quam extra Votuo», telle que l'ont eue jusqu'à présent le comte Guerri et aux temps des empereurs Charles et Louis, Childebrand (Hildebrandus) et son fils Échard (Aechardus), le tout, à condition qu'un repas sera servi aux moines grâce aux revenus de la «villa» le jour de l'octave de saint Denis (16 octobre).
A1. Deuxième expédition originale. Parchemin scellé. Hauteur, 378 mm. à gauche, 370 mm. à droite; largeur, 482 mm. en haut, 485 mm. en bas. Archives nationales, K 12, n° 6b.
B1. Copie du 18 juillet 1606, par Doublet, Archives nationales, K 12, n° 6, d'après A1.
C1. Copie du xviiie s. sur papier timbré, Archives nationales, S 2206, d'après A1 ou une copie d'A1.
a1. Doublet, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, p. 788, d'après B1.
b1. Félibien, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, pièces justificatives, p. lxvii, n° xc (année 859), d'après A1.
c1. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 558, n° cliv (année 859), d'après a1.
d1. Tardif, Cartons des rois, p. 108, n° 171 (année 859), d'après A1.
Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, IV, pl. xiii.
Indiqué : Voir les indications données pour la première expédition.
Indiqué : Jusselin, Liste chronologique..., dans Le Moyen Âge, t. XXXIX (1929), p. 226 (859, 31 août).
On peut se demander si la deuxième expédition de ce diplôme rédigée en termes plus favorables que la première aux intérêts de Saint-Denis est un véritable original. La question serait à peu près insoluble, les deux expéditions ayant été écrites à Saint-Denis par le même écrivain, si on examinait en elle-même l'originalité de ces deux expéditions. Il faut les comparer avec la série des diplômes carolingiens du chartrier de Saint-Denis. Voir Georges Tessier, Originaux et pseudo-originaux carolingiens du chartrier de Saint-Denis, dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, t. CVI (1946), p. 35-69. — L'indiction retarde d'une unité. — La donation de Marnay fut confirmée par un diplôme synodal en date du 25 juin 861 (Tardif, Cartons des rois, p. 112, n° 179).
(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Quicquid locis divino cultui mancipatis largiendo conferimus, profuturum nobis ad aeternam beatitudinem obtinendam [2] et ad praesentem vitam felicius transigendam omnimodis confidimus. Itaque noverit omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, praesentium ac futurorum, industria quia pro absolutione peccatorum nostrorum, ad deprecationem venerabilium monachorum in monasterio beatissimi Dionysii martyris [3] sociorumque ejus Deo militantium, quos semper sub nostra tuitione speciali devotione habuimus ac habere desideramus, ipso inspirante, considerantes eorum non modicas necessitates ac varias incommoditates complacuit celsitudini nostrae quandam villam nomine Madriniacum in Morivensi comitatu sita perpetua [4] lege habendam ac praedictis fratribus ad monasterium construendum delegare atque contradere, et ut liberius Deo famulari et ordinem regularem in eo secretius observare valeant, et secundum Dei voluntatem et suum propositum ipsum locum incolant et custodiant. Similiter etiam concedimus eis mansum unum in supradicto [5] pago Morivensi in loco qui dicitur Buxidus, quem illuster comes Widricus per nostrum beneficium actenus tenuit et cum ipsis fratribus commutaverat per nostram licentiam, ubi Gunthardus colonus commanere dinoscitur, sub omni integritate et soliditate sua quicquid ibidem aspicit, insuper et ipsum alium mansum [6] quem jam dicti fraters pro ipso manso dederant memorato Widrico, in loco qui dicitur Altaripa, in jam dicto pago, cum ipso homine nomine Witardo. Pari etiam voto adtribuimus eis forestem piscationis atque venationis tam infra quam extra Votuo ad ipsam potestatem legaliter et juste pertinentem, sicut [7] usque nunc Widricus comes ac fidelis noster sub sua dominatione ac ordinatione tenuit et temporibus domni et genitoris nostri Hludowici necnon et excellentissime memoriae Karoli imperatorum Hildebrandus quondam ac postea Aechardus filius ejus tenuisse comprobantur, ita sub plenissima et integer-[8]-rima firmitate jam dictis fratribus concedimus. Unde etiam hoc altitudinis nostrae praeceptum fieri illisque dari decrevimus, per quod memoratam [9] villam ad supradictum monasterium instituendum cum terris arabilibus cultis et incultis, vineis, silvis, pratis, pascuis, farinariis, aquis aquarumve decursibus, mancipiis utriusque sexus desuper commanentibus vel ad eandem villam jure legaliterque pertinentibus omnium rerum summa cum integritate ipsis monachis pleniter ac perpetuo habendam tradimus atque delegamus, ut secundum nostram ac eorum dispositionem atque administrationem succes-[10]-sorumque suorum ordo monasticus in praedicto cœnobio per futura tempora Deo servientium ordinetur adque administretur, praecipientes atque per Dominum Jesum Christum contestantes ut nemo regum vel abbatum per successiones quod nostro roboratum est edicto quoquo tempore subtrahere vel minuare [11] audeat aut ad usus suos retorqueat, vel alicui quiddam inde in beneficium tribuere praesumat, sed in praedictorum fratrum usus atque pauperum Christi utilitatibus praedicte res deserviant, eo videlicet pacto ut octavas sancti Dionysii in nostra memoria ex ea unam refectionem habeant [12] adque pro absolutione nostra ac domni et genitoris nostri Hludowici serenissimi augusti atque genetricis nostrae Judith piissimae augustae, nostrae etiam consortisque regni nostri ac nobilissimae utriusque prolis omnipotenti Deo continuas preces fundere non desistant. Et ut haec nostrae auctoritatis sive [13] concessionis largitio nostris futurisque temporibus diligentius conservetur atque ab ipsis fratribus firmius possideatur, manu propria subter eam firmavimus anulique nostri impressione assignari jussimus.
[14] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.
[15] (Chrismon) Gauzlenus notarius ad vicem Hludowici recognovit et subs. (Signum recognitionis.) (Sigillum.)
[16] Datum II kl. sept., indictione VII, anno XXI regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum [Con]pendio palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen. (Nota) Amen. AMHN.
Image de l'acte
Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala
Cliché Archives nationales de France.