862, 10 mai. — «Curtis Bosonis» ou «Curtis Odonis», sur le Loiret.
Charles le Chauve, à la prière des chanoines de Saint-Martin [de Tours] agissant avec le consentement de l'abbé Hubert, leur abandonne en toute propriété un manse sis en Touraine dans la viguerie de Sonzay, au lieu dit La Lande, près de la «villa» de Thuré, confisqué au profit du fisc royal sur le criminel Bernard.
A. Original perdu.
B. Copie de l'année 1711, par Baluze, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 76, fol. 33, d'après A, avec référence à la Pancarta nigra, fol. 81, et à la Pancarta alia, fol. 65.
C. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Mélanges Colbert, vol. 46, fol. 81, d'après la Pancarta alia.
D. Copie abrégée de l'année 1643, par Dom François Lesueur, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13898, fol. 116, n° 125, d'après la Pancarta alia, fol. 65.
E. Copie du xviiie s., collationnée par Percier, conseiller maître à la Chambre des Comptes, Archives nationales, K 186, n° 25.
a. Martène, Amplissima collectio, t. I, col. 166, «ex chartario S. Martini».
b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 576, n° clxxv, d'après a.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 259.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1704.
Indiqué : Mabille, La Pancarte noire, p. 103, n° lx[x]iii, et p. 159, n° 63.
Ce diplôme peut être dans son ensemble considéré comme sincère, à l'exclusion de la clause pénale que l'on considérerait comme certainement interpolée, s'il ne s'agissait pas d'un acte du chartrier de Saint-Martin de Tours, sans doute rédigé par les soins de l'établissement destinataire. La substitution du mot relegi au mot recognovi dans la souscription de chancellerie pourrait s'expliquer de la même façon.
Texte établi d'après B C D E. Sauf indication contraire, l'orthographe est celle de B.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si petitionibus servorum Dei pro quibuslibet ecclesiasticis necessitatibus aures nostras pulsantium libenter annuimus et ad divinae potentiae in locis Deo dicatis uberius famulandum auxilium porrigimus, id nobis procul dubio et ad mortalem vitam temporaliter deducendam et ad futuram feliciter obtinendam commodum provenire confidimus. Itaque notum sit omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus et nostris, praesentibus scilicet futurisque, quoniam canonici ex coenobio inclyti confessoris Christi beati Martini, ubi ejusdem reverendosum corpus veneranter humatum excolitur, una cum consensu venerabilis abbatis nostri Hucberti rectorisque jam dicti loci, nostram suppliciter adierunt sublimitatem, poscentes ut in elemosina nostra quendam fisci nostri mansum, quem Bernardus, qui ob immanitatem sui sceleris latrocinando in nostram irruit offensam, quondam visus fuit possidere, cum omni ejus integritate, peculiari patrono nostro, gloriosissimo confessori Christi beato Martino atque ejusdem fratribus sedulo inibi Domino famulantibus regia dignitate largiri dignaremur. Ipse siquidem mansus in pago Turonico, in vicaria Segunciacinse, in loco qui dicitur Ad illa Landa, juxta villam eorum Tauriacum, noscitur fore situs. Quorum petitionibus, quoniam omnifarie rationabiles esse inspeximus, libentissime aurem benignitatis nostrae inclinantes, ob aeternae remunerationis amorem ac dilectae nobis conjugis prolisque nobilissimae incolumitatem, hoc nostrae auctoritatis praeceptum fieri darique eis jussimus, per quod praescriptum mansum cum omni integritate, ceu olim, ut diximus, Bernardus latrocinator ipsum visus est possidere, scilicet cum terris, vineis, silvis, pratis, domibus, aedificiis et quicquid ad eundem mansum pertinet, et ipse, dum advixit, jure proprietario possedit, cumque suis omnibus appenditiis, praelibato inclyto confessori Christi beato Martino atque suis clericis, ad eorum peculiare augmentandum sancimus mancipandum integerrimeque deserviendum cedimus. Si quis autem sua cupiditate aut alicujus maligna suggestione hujus nostri praecepti temerarius violator esse temptaverit, socio fisco ac regali lege, auri libris triginta multetur, deinceps vero hoc opus nostrum praesens, favente Domino, inviolabiliter perseveret intactum. Ut autem haec nostrae largitionis regalis institutio firmior habeatur atque nostris futurisque temporibus ab omnibus diligentius conservetur, anuli nostri impressione subter eam insigniri more regio jussimus.
Gauzlenus regiae dignitatis cancellarius ad vicem Hludowici relegi et subscripsi.
Data VI idus mai., indictione X, anno XXII regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Curte Bosonis villa super amnem Ligeritum. In Dei nomine feliciter. Amen.