862, 19 septembre. — Compiègne.

Charles le Chauve donne au monastère de Saint-Denis la «villa» de Senlisse en Parisis, à condition que les revenus en soient affectés au luminaire, à la nourriture des moines et au soulagement des pauvres. Il stipule notamment que des repas seront servis aux moines et, dans la mesure du possible, aux pauvres, le 13 juin, anniversaire de sa naissance; le 8 juillet (Corrigez 6 juin), anniversaire de son sacre; le 15 janvier, anniversaire de la victoire qui lui a rendu son royaume, commémoration qui plus tard sera remplacée par celle de sa mort; le 13 décembre, anniversaire de son mariage avec Irmintrude; le 27 septembre, anniversaire de la naissance de la reine, commémoration qui plus tard sera remplacée par celle de la mort de la dite reine, le reste des revenus devant être employé aux dépenses du réfectoire des frères, au soulagement des malades, aux besoins des hôtes. La donation est faite à charge pour les frères de réciter chaque jour après Prime cinq psaumes à l'intention du roi, devant l'autel appelé le Trésor, lieu qu'il a choisi pour sa sépulture, de déléguer un prêtre qui célébrera pour lui une messe quotidienne et par les mains de qui trois frères offriront à Dieu les oblations, de prélever sur la récolte de la «villa» dix muids de vin pour la messe et d'entretenir une lampe devant l'autel susdit.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no246.

A. Original perdu.

B. Copie de la fin du xiiie s., dans le Cartulaire blanc de Saint-Denis, tome I, Archives nationales, LL 1157, p. 576, sous la rubrique: «Preceptum Karoli de Sindelitias».

C. Copie du xive s., dans le Cartulaire de Thou ou Colbertin, Bibliothèque nationale, ms. lat. 5415, p. 79, d'après B.

D. Copie du xive s., dans le Cartulaire dit de Beaurain, Archives nationales, LL 1168, d'après B.

E. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 356, d'après C.

F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 17110, fol. 39, d'après C.

G. Copie du xviiie s., Archives nationales, LL 1160, p. 90, d'après C.

H. Copie partielle du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 21, fol. 171, d'après B.

a. Mabillon, De re diplomatica, édition de 1681, p. 538, n° xcvii, «ex archivo Compendiensi», édition partielle.

b. Mabillon, De re diplomatica, édition de 1709, p. 538, n° xcvii, «ex autographo», d'après A.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 582, n° clxxvii, d'après a.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 126.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 259.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1707.


Texte établi d'après B et b, en suivant l'orthographe de b.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si ex regiae potestatis nostrae munificentia sancta loca ditamus et servorum Dei in eisdem degentibus commoditatibus providemus, et Deum nobis propitium reddimus et amicos ipsius ac supernae patriae cives conciliamus et regni nostri stabilimento consulimus. Quapropter noverit omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, industria quia ob amorem Dei et reverentiam pretiosissimi ac specialis protectoris nostri magni Dionysii sociorumque ejus et remedium animarum domni scilicet ac genitoris nostri Hludowici sanctae recordationis augusti, seu genitricis nostrae Judith imperatricis, nostraeque mercedis aemolumentum, villam quandam sitam in pago Parisiaco, cujus vocabulum est Scindelicias, cum omnibus ad se pertinentibus, tam mansis quam terris, vineis, silvis, pratis, pascuis, mancipiis vel quicquid dici aut nominari potest, cum colonicis ubi et ubi conjacentibus, jam dicto glorioso domno ac protectori nostro Dionysio sociisque ejus per hoc nostrae auctoritatis praeceptum perpetuo possidendam concedimus, ea conditione ut in luminaribus vel monachorum ipsius monasterii refectionibus atque pauperum susceptionibus, secundum dispositionem nostram et dierum denominationem ac numeri quantitatem, redditus ipsius villae a fratribus supradicti monasterii dividantur ac ordinentur. Quae dispositio nostra talis habetur, videlicet ut idibus mensis junii, quando Deus me nasci in mundo voluit, et octavo idus julii, quando Sanctus sanctorum ungi in regem sua dignatione disposuit, sed et octavo decimo kalendas februarii, quando me Rex regum, fugatis atque contritis ante faciem divinae potentiae nobiscum agente, in regnum restituit, quae commemoratio post obitum nostrum in depositionis die, cum me Dominus viam universae carnis ingredi jusserit, convertatur, necnon et in idibus decembris, quando Deus me dilectam conjugem Yrmintrudem uxoreo vinculo copulavit, verum et quinto kalend. octobris, quando ipsa dilectissima nobis conjunx nata fuit, quae commemoratio convertatur in depositionis ejus diem, quando divina vocatione ab hac mortalitate migraverit, ipsae refectiones fratribus in nostram memoriam, verum et juxta possibilitatem pauperibus praeparentur, ut specialiter atque sollemniter in post futuris diebus commemoratio nostra ex praedicta villa agatur. Et quicquid exinde tam de conlaborationibus quam et de redditibus superfuerit, totum in refectorio fratrum ad victum illorum supplendum, scilicet ad pisces comparandos ceteraque necessaria victui apta, infirmorumque consolationibus et hospitum in refectorium venientium usibus conferatur. Et quoniam quotidianis sumptibus de praescripta donatione nostra, annuente Domino, fratribus ministrabitur, ipsi quoque fratres in eodem sancto coenobio degentes per futura tempora, sicut qui tunc aderant fuerunt polliciti, quinque psalmos statim post Primam in choro adstantes ante altare quod Gazofilacium vocatur, ubi sepulturam nostram, si ita Deus voluerit, disposuimus, tam in vita nostra quam et post obitum pro nobis cantent, et sacerdos deputetur qui cotidie pro nobis similiter missam celebret, per cujus manus tres fratres oblationes pro nobis Domino offerant, et de vino quod in vineis praedictae villae natum fuerit decem modios in sacrario fratres mittant, quod mixtum fiat vino in sacrificio deputato, quatinus ex donariis voti nostri etiam sacrosancto sacrificio portio deesse non debeat, sed et ordinetur qualiter lampas una ante praescriptum altare exinde ardeat ut sanctorum meritis ac fratrum ipsius monasterii devotis orationibus lux nobis perpetua luceat, et non liceat alicui in futurum abbati ex eadem villa cuilibet quicquam in beneficium dare, sed, eo modo sicut nostra ordinatio continetur, in luminaribus saepe dicti saepiusque dicendi domni patroni nostri Dionysii pretiosi sociorumque et fratrum usibus pauperumque pastionibus praescripta villa deserviat, quatenus et in praesenti saeculo nobis exinde prosperitatis accrescat felicitas et in futuro gloriae pro venia sempiterna majestas. Ut autem haec nostrae traditionis auctoritas pleniorem per futura tempora obtineat in Dei nomine vigorem, eam manus nostrae subscriptione et anuli nostri consignatione roborari decrevimus.

Signum Karoli gloriosissimi regis.

Hildeboldus regiae dignitatis notarius ad vicem Hudowici abbatis recognovi et subscripsi.

Dat. XIII kal. octobris, indictione X, anno XXIII regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Compendio palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook