863, 12 janvier. — Ver.
Charles le Chauve, à la prière du comte Alard (Adalardus), abbé [laïque] du monastère de Saint-Quentin, confirme la convention par laquelle Hildradus, [chanoine] de Saint-Quentin, abandonnait au monastère tous ses biens au lieu dit «Osnegio» (ou «Osvegio») et recevait du même établissement en usufruit viager la «villa» d'Itancourt, trois tenures (sedilia) «in Domitionis monte» et une autre dans le bourg [de Saint-Quentin]; il confirme du même coup la fondation et le statut d'un hospice établi à l'intérieur du monastère, dans la maison construite par les soins d'Hildradus, et l'affectation à son établissement et à son entretien de la masse de biens cités plus haut, tant de ceux qui ont été abandonnés par Hildradus que de ceux qui lui ont été cédés en usufruit.
A. Original perdu.
B. Copie du xive s., dans le Livre rouge de Saint-Quentin, Archives nationales, LL 985B, fol. 66v°, sous la rubrique: «Donatio de Aintencourt a Karolo magno imperatore (corrigé en marge Karolo Calvo)».
C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 57, fol. 83, «e chartis regalis ecclesiae S. Quintini», d'après B.
a. Héméré, Augusta Viromanduorum, Regestum, p. 28, sous le titre: «Charta Caroli Calvi de eleemosina Hildradi canonici S. Quintini», «e thesauro ecclesiae ejusdem martyris».
b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 585, n° clxxx, d'après a.
c. Colliette, Mémoires pour servir à l'histoire... du Vermandois, t. I, p. 383, d'après a.
d. Lemaire, Essai sur l'histoire de la ville de Saint-Quentin, dans les Mémoires de la Société académique de Saint-Quentin, 4e série, t. II (1879), p. 483, d'après B.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 263.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1710.
Texte établi d'après B et a.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Cum enim ecclesiarum Dei utilitatem super omnes vite nostre actus procurare gaudemus servorumque ejus petitionibus dignanter consulimus, id nobis procul dubio ad presentis vite subsidium necnon et future remunerationis augmentum minime profuturum ambigimus. Quapropter noverit omnium sancte Dei Ecclesie fidelium nostrorumque, tam presentium quam et futurorum, sollertia quia veniens quidam servorum Dei devotissimus ex monasterio sancti Quintini eximii martyris Christi, nomine Hyldradus, una cum carissimo nobis comite Adalardo, qui et abba prefixi cenobii, innotuit serenitati nostre [qual]iter, divini amoris tactus pietate, res quasdam sue proprietatis ob remedium anime sue ad jam dictum monasterium vellet tradere et pro his unam villam per consensum sui abbatis atque fratrum in vita sua dumtaxat habendam usufructuario sumere, eo scilicet tenore sicut infra plenissime continetur scriptum. Donat itaque supradictus Hyldradus res sue proprietatis omnes quas in Osnegio absque lite possidere videtur, cum casticiis, vineis, pratis et omnibus que ibidem habere dinoscitur et mancipiis utriusque sexus iis nominibus, Acbertum cum uxore sua Berlinde et filiis Nodelmaro, Ermenlico, Ysemberto, Ercheardo, Wandilmaro etiam cum uxore sua Magenhilde et filio suo Angelvaro atque filia Teugurde, necnon et Agilde cum infantibus suis Galtemaro et Hilduide, Dominica quoque et filia sua Heltrude, ad partem fratrum in eodem monasterio Dei cultibus inservientium, et accipit sub predicto jure pro eisdem rebus villam que vocatur Eintonicurtis cum omni integritate sua juste et legaliter ad se pertinentia, cum mancipiis vero inhabitantibus, et in Domitionis monte tria sedilia cum vineis ad se pertinentibus, in vico quoque sediolum unum ad officium peragendum lavandorum vestimentorum cum Gentvino lavendario qui in eo habitare videtur, ita ut ab hodierna die de iis utrisque rebus, propriis scilicet et ecclesiasticis, hospitalis infra claustra in domo quam ipse volente Deo construxit, juxta quam parva basilica edificabitur, tali ordine in perpetuum habitura edificetur, videlicet ut cotidie pro anima sancte recordationis genitoris nostri dompni Ludovici imperatoris, pro salute quoque nostra, necnon et pro anima beate memorie genitricis nostre gloriose imperatricis Judit, tum etiam pro incolumitate amantissime conjugis nostre Ymintrudis devotissimaque prole nostra, simulque pro presentis temporis ejusdem ecclesie rectore, cujus permissu atque ordinatione hec devotio agitur, pro Hugonis etiam olim ipsius loci abbatis memoria, ceterisque senioribus qui illi multiplicia largiti sunt dona, nichilominus quoque pro expiatione anime ipsius Hildradi, pariterque ob remedium animarum genitoris ejusdem ac genitricis illius, germanique simul Stephani atque germane Jherusalem, usque ad duodecim pauperes suscipiantur, quibus cotidie in eorum alimentis panis unicuique tribuatur unus, cum quo tribus ebdomade diebus caro, reliquis autem tribus quadragesimale augeatur, de potu etiam pro oportunitate annue ubertatis; ad quos, quia infra claustra erit et locus congruus habebitur, fratres ad officium lavandorum pedum religiose per singulos dies succedant, quibus devote lotis unus eorum sit super hoc omni tempore constitutus, qui et refectionem eorum pro qualitate temporis in dies usque ad saturitatem provideat, et cetera que de eisdem rebus in eodem hospitali agenda sunt summo studio ac cautela custodiat atque gubernet. Tempore vero quadragesime in Cena Domini duodecim ibidem suscipiantur pauperes, et eis, ut mos est, victus sufficienter tribuatur, et pro eorum modulo vestimentum. In die autem festivitatis sancti Johannis Baptiste jam prefatis fratribus una refectio de eisdem rebus paretur a predictarum procuratore rerum; eodem modo centum suscipiantur egeni, et usque ad saturitatem cibo potuque satientur. Et si forte evenerit ut aliquis predictorum fratrum, infirmitate gravatus aut paupertate attenuatus, de suo unde necessitatem corpoream supplere valeat habere nequiverit, ad habitandum ibi ei locus paretur oportunus, et frater qui super hoc constitutus erit omnem ei corporee necessitatis curam quandiu aut convaluerit aut forte defecerit inferre contendat. Quod si propicio Deo fertilitas anni uberrima fuerit, et absque hiis que premissa sunt aliquid superfuerit, in providentia dispensatoris erit ut hoc ipsum diligenter ad fratres referat, ut ad eorum jussum ac providentiam cuncta in simile religiositatis ac misericordie fideliter distribuantur opus, ita duntaxat ut nullus in reliquum tempus abbas aut ejus villicus de eisdem rebus quidquam aliter usurpando vindicet, sed tantum cum consultu ejus jam sepe dictis fratribus eas ordinare ac jure, ut premissum est, dispensare liceat. Super quo obnixe petiit nostre auctoritatis scriptum sibi fieri, per quod ejus decretum et deificum institutum eternaliter possit inconvulsum manere et inviolabiliter conservari. Hujus petitionem, deprecante memorato Adalardo comite, pro voto suscipientes, hoc magnitudinis nostre scriptum illi fieri jussimus, per quod decernimus et inviolabiliter confirmamus quatinus ejus institutio ex hiis utrisque rebus, sicut supra plenissime continetur inserta, omnibus temporibus improfanabiliter conservetur firmiterque roborata jure perpetuo inconvulsa permaneat. Ut autem hec nostre roborationis auctoritas majorem in Dei nomine per supervenientia tempora obtineat vigorem, anuli nostri impressione subter eam jussimus sigillari.
Hildebodus notarius ad vicem Ludovici recognovit.
Data pridie idus januar., indictione undecima, anno vicesimo tercio regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Verno palatio. In Dei nomine feliciter. Amen.