864, 11 octobre. — Petegem.

Charles le Chauve, renouvelant à la demande de Reinhelmus, évêque de Noyon et de Tournai, et du comte Aleaume (Adelelmus), recteur par la volonté royale du monastère de Saint-Pierre et de Saint-Bavon appelé Gand, les préceptes brûlés par le fait des Normands (infestatione paganorum) qui portaient affectation de biens à l'usage des chanoines habitant le monastère, confirme l'affectation à cette fin de biens ressortissant à l'«abbatia» sis dans le pays de Gand, à «Marka»; en Brabant, à Wormen, Vlierzele et Gijzenzele; dans le Mempisc, à «Helsoia»; en Cambrésis, à Cologne; en Soissonnais, à Vailly; en Melantois, à Seclin; en Flandre, «Illum mariscum» et tout ce qui dans le «pagus» appartient à Saint-Bavon; de même en Frise.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no274.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, 480 mm.; largeur, 625 mm. Archives de l'évêché de Gand.

B. Copie du xiiie s., dans un cartulaire de Saint-Bavon, British Museum, à Londres, add. mss. 16952, fol. 40.

C. Copie du xive s., dans le Cartulaire 1 de Saint-Bavon, Archives de l'État, à Gand, fol. 30 v°, sous le titre: «Privilegium Karoli regis. LVI.»

D. Copie du xve s., dans le Cartulaire 3 de Saint-Bavon, Archives de l'État, à Gand, p. 23, d'après C.

E. Copie du xive s., dans le 2e Cartulaire de Flandre, Archives du Nord, B 1562, fol. 123 v°, pièce n° 226.

F. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 22, fol. 397, d'après un cartulaire de Saint-Bavon.

a. Miraeus, Codex donationum piarum, p. 72, d'après A.

b. Miraeus, Opera diplomatica, éd. Foppens, t. I, p. 26, c. xix.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 594, n° cxci, d'après a.

d. Serrure, Cartulaire de Saint-Bavon à Gand, p. 3, n° 4, d'après A.

e. Van den Bergh, Oorkondenboek van Holland en Zeeland, t. I, p. 15, n° 18, d'après A.

f. Gysseling et Koch, Diplomata belgica ante annum millesimum centesimum scripta (1950), I, p. 223, n° 133.

Fac-similé : de A, dans Gysseling et Koch, Diplomata belgica ante annum millesimum centesimum scripta (1950), II, planche IV.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 130 (année 865).

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 269.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1726.

Le préambule et les premiers mots de la notification sont les mêmes que dans le diplôme de Louis le Pieux du 13 avril 819 accordant l'immunité au monastère de Saint-Bavon (Böhmer-Mülhbacher, Die Regesten, n° 689 [669]; publié par Serrure, ouvr. cité, p. 2, n° 3). On peut cependant hésiter à voir une référence à ce diplôme dans l'allusion faite par Charles le Chauve à un précepte antérieur de Louis le Pieux, car l'acte de 819 ne comporte ni affectation, ni énumération de biens. De plus, il n'avait pas été détruit, puisque l'original subsiste.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si erga loca divinis cultibus mancipata propter amorem Dei ejusque in eisdem locis sibi famulantes beneficia oportuna largimur, [2] praemium nobis apud Dominum aeternae remunerationis rependi non diffidimus. Idcirco noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, praesentium scilicet ac futurorum, industria quia vir venerabilis, Noviomensium sive Tornacensium ecclesiae praesul Reinhelmus, curam ministerii sui gerens, necnon etiam carissimus [3] fidelis noster Adelelmus comes, qui et largitu nostro rector monasterii sancti Petri et sancti Bavonis quod vocatur Ganth super fluvium Scalth siti, pari devotione ad nostram accedentes magnificentiam, innotuerunt canonicos ipsius coenobii domni ac genitoris nostri Hludowici, gloriosi imperatoris, caeterorumque praedecessorum nostrorum [4] regum, ex villis suorum usibus delegatis confirmationis quondam habuisse praecepta, sed nimia infestatione paganorum nostrisque praepedientibus peccatis eadem deperisse ignique cremata fuisse. Unde humiliter nostram deposcentes serenitatem petierunt denuo memoratis sanctis fratribus nostra benignitate idem renovari ac restitui [5] confirmationis praecepto, quo inrefragabiliter nulloque inibente villis ac rebus ipsius abbatiae, suorum scilicet a priscis temporibus delegatis, liberius deinceps uti valerent, id est in pago Gandense in villa quae dicitur Marka quicquid ex ratione sancti Bavonis ibidem aspicere videtur, et [6] in pago Bracbantense in villa Warminia similiter cum omnibus suis adjacentiis, et in villa Flithersala cum omnibus que ibidem pertinere noscuntur, et villa Gisingasule similiter cum cunctis appendiciis suis, in pago vero Minpisco in villa Helsoia cum omnibus suis adpendiciis, et in pago Camaracense in villa [7] Colonia quicquid ibidem attinet, in pago quoque Suessonico in villa Vaislei medietatem vinearum et ecclesia quae ibi noscitur esse sita, et in pago Medelentense in villa Schelnum quicquid ibidem pertinet, in pago etiam Flandrense Illum mariscum vel quicquid ibidem aspicit et in Friesinse similiter. Unde animae [8] nostrae saluti consulentes, eorum petitionibus, quia rationabiles satis ac salutiferae visae sunt, libenter assensum praebuimus ac propterea hoc magnitudinis ac celsitudinis nostrae praeceptum memoratis sanctis fratribus fieri darique jussimus, per quod praelibatas villas atque res, sicut in eorum praeceptis plenius continuisse [9] visum fuit, cum omnium rerum ad se pertinentium summa integritate confirmamus perhenniter eorum usibus famulandas ac, nemine inquietante aut subtrahente vel inminuente sive commutante, non abbate nec ulla judiciaria potestate, decernimus jure perpetuo serviendas et pro eorum libitu vel necessitate atque [10] utilitate ordinandas, quarum sumptibus sustentati uberius pro nobis et conjuge caraque prole ac regni a Deo nobis commissi et conservandi statu et pace omnipotentis Dei misericordiam jugis precibus eosdem exorare delectet. Ut autem haec nostrae renovationis atque confirmationis auctoritas [11] majorem in Dei nomine per supervenientia tempora obtineat vigorem, manu propria subter eam firmavimus anulique nostri inpressione assignari jussimus.

[12] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[13] (Chrismon) Hildeboldus notarius ad vicem Hludowici recognovi et s. (Signum recognitionis, in quo notae: Ra-ge-ne-el-mus [] episcopus am-bas-ci-a-vit.) (Sigillum).

[14] Data V idus octobris, indictione XII, anno XXV regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum apud Pettingehem villa. In Dei nomine feliciter. AMHN. (Nota) Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook