866, 23 janvier. — Senlis.
Charles le Chauve, conformément à la prière exprimée avant sa mort par son fils Lothaire, alors abbé de Saint-Germain d'Auxerre, et que lui ont transmise l'abbé Boson et les moines, donne à ce monastère la «villa Bernaicus» en Auxerrois, auparavant concédée par le roi à son fidèle Gachaud (Wacaldus) à la requête du comte Alard (Adalardus), à charge pour les moines d'affecter suivant le désir de Lothaire un manse de la dite «villa» à l'entretien d'une lampe qui brûlera constamment devant le tombeau de saint Germain, un autre manse à l'hôtellerie du monastère pour la nourriture quotidienne d'un pauvre et de prendre sur le reste de quoi servir un repas aux moines à l'anniversaire de Lothaire et, après la mort du roi et de sa femme Ermentrude, de quoi célébrer leurs deux anniversaires.
A. Original perdu.
B. Copie de l'année 1266, dans le Grand Cartulaire de Saint-Germain, Bibliothèque d'Auxerre, ms. 161 (anc. 142), fol. 27v°, Carte regum, n° XIII, sous la rubrique: «Karolus rex de quadam villa que dicitur Berniacus. XIII.»
C. Copie du xviie s., dans Chifflet, Collectanea Burgundica, Bibliothèque des Bollandistes, à Bruxelles, ms. non folioté, d'après B.
D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 142, fol. 174, d'après B.
E. Copie de l'année 1652, dans Dom Cotron, Chronicon... coenobii S. Germani Autissiodorensis, Bibliothèque d'Auxerre, ms. 167 (anc. 148), p. 658, d'après B.
F. Copie du xviie s., collationnée le 4 novembre 1670 par Noël Damy, notaire de l'officialité, Archives de l'Yonne, H 1010, p. 21, d'après B.
G. Copie du xviie s., dans Dom Viole, Mémoires sur l'histoire du diocèse d'Auxerre, t. III, Historia abbatum monasterii Sancti Germani Autisiodorensis, Bibliothèque d'Auxerre, ms. 154 (anc. 138), p. 54, d'après B.
H. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 12778, fol. 226v°, d'après B.
I. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Clairambault, vol. 994, p. 300.
a. Mabillon, De re diplomatica, p. 539, n° xcviii, d'après B.
b. Mabillon, Annales ordinis sancti Benedicti, l. XXXVI, c. 35, t. III, p. 120; éd. de Lucques, t. III, p. 112.
c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 598, n° cxcvi, d'après a.
d. Quantin, Cartulaire général de l'Yonne, t. I, p. 93, n° xlvii, d'après B.
Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 130.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 273.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1733.
Indiqué : F. Lot, Une année du règne de Charles le Chauve. Année 866, dans Le Moyen Âge, t. XV (1902), p. 395 et n. 1.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus gracia Dei rex. Si locis divinis cultibus mancipatis quiddam munificencie nostre largimur ac largiendo conferimus, profuturum nobis et ad presentis vite curricula felicius transigenda et future beatitudinis premia facilius adipiscenda non dubitamus. Noverit igitur sancte Dei Ecclesie omnium fidelium nostrorumque, presencium scilicet ac futurorum, industria quia karissimus valdeque amantissimus nobis filius noster Lotarius, sancti Germani precipui confessoris Christi cenobii Autisiodorensis reverentissimus abbas, ante sui obitus terminum, divina sibi, ut credimus, inspirante clemencia, per communem fidelem nostrum Bosonem venerabilem abbatem atque alios ejusdem cenobii monachos, nostram suppliciter expeciit magnificenciam ut, pro anime ejus absolucione, ac pro eterna in futuro seculo retribucione, eundem sanctum locum ex nostre proprietatis rebus magnificaremus. Cujus admodum salubribus atque anime nostre proficuis postulacionibus celsitudinis nostre aurem acomodando faventes, eidem sancto loco quandam villam nomine Bernaicum, in prefixo pago Autisiodorensi sitam, cum omni illa integritate, qua[m] quondam Wacaldo fideli nostro ad deprecacionem Adalardi illustris comitis largiti sumus, per hoc auctoritatis nostre preceptum damus ac dando perpetualiter confirmamus et de nostro jure in jus ac dominacionem ejus transferimus atque transfundimus, eo videlicet pacto ut, sicut isdem amantissimus nobis filius noster per predictos fideles nostros deprecatus est nostram sublimitatem, ex uno prefate ville manso in basilica ejusdem sancti Germani ante sacratissimos sepulchri ipsius cineres ob ejus memoriam et elemosinam una lucerna indeficienter accensa augeatur, nec pro hac quequam ceterarum minuatur; et hospitali jam dicti cenobii alius predicte ville mansus conferatur, unde ibidem unus pauper cibo potuque cotidie reficiatur, nec pro hoc numerus ceterorum ullo modo minuatur; ex ceteris vero rebus annuatim in anniversario ejusdem karissimi filii nostri monachi sepe dicti cenobii sollempnem sumant refectionem; post nostre quoque ac dulcissime seu amantissime conjugis nostre Irmindrudis gloriose regine ab hoc seculo migracionem, anniversarius utriusque annuatim a pretaxatis monachis sollempniter celebretur, et prefate res omnes usibus ac stipendiis illorum absque aliqua subtraccione vel diminucione, Domino adjuvante, perpetuis temporibus famulentur. Et ut hec nostre largicionis auctoritas majorem in Dei nomine per superveniencia tempora optineat firmitatis vigorem, manu propria subter eam firmavimus, et anuli nostri impressione insigniri jussimus.
Dat. X kl. febr., indictione XIIIIa, anno XXVI regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Silvanectis urbe. In Dei nomine feliciter. Amen.