866, 22 février. — Quierzy.
Charles le Chauve, à la demande du comte Ogier (Augarius), met sous sa protection et celle de l'immunité le monastère fondé dans le «pagus» de Besalú en l'honneur des saints Julien et Vincent par l'abbé Rimila sur un terrain défriché par ses soins, accorde à la communauté la liberté des élections abbatiales et gratifie en outre le monastère du «villare» de «Revidazer», défriché par des Goths et des Gascons.
A. Original perdu.
B. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 108, fol. 247v°, sous le titre: «Karoli magni (sic) Rividazer confirmatio stellae (Corrigez scellae pour cellae) in honore sancti Juliani et sancti Vincentii facta», «ex archivo monasterii Balneolensis», d'après A ou une copie ancienne de A.
a. Marca, Marca Hispanica, col. 791, n° xxviii, «ex eodem chartulario [monasterii Balneolensis]», d'après B, avec des amendements.
b. Joseph Saenz de Aguirre, Collectio maxima conciliorum omnium Hispaniae et novi orbis, t. III (1694), p. 150, «ex chartulario monasterii Balneolensis», d'après a.
c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 600, n° cxcviii, d'après a.
d. Ramon d'Abadal i de Vinyals, Catalunya carolingia, t. II, 1re partie (1926-1950), p. 219.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1735.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 273.
Indiqué : F. Lot, Une année du règne de Charles le Chauve. Année 866, dans Le Moyen Âge, t. XV (1902), p. 398 et n. 2.
Pour établir le texte, on a dû adopter la même ligne de conduite que dans le cas du diplôme précédent et se servir à la fois de B et d'a.
(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si erga loca divinis cultibus mancipata Deoque in eisdem famulantibus beneficia oportuna largimur, praemium aeternae remunerationis ob id nobis rependi non diffidimus. Idcirco noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, praesentium scilicet ac futurorum, sollertia quia Augarius, dilectus nobis comes innotuit serenitati nostrae qualiter quidam venerabilis abba nomine Rimila quandam cellam in pago Bisuldunense in honore sancti Juliani et sancti Vincentii construxerit et de inculto eremo ad terrae culturam perduxerit. Quapropter altitudinis nostrae clementiam humiliter postulavit ut idem monasterium cum eodem abbate et monachis cunctisque sibi pertinentibus rebus sub tuitionis nostrae munimine et immunitatis defensione sicut et alia regni nostri monasteria susciperemus. Insuper petiit ut quoddam villare nomine Revidazer in eodem pago a quibusdam Gotis et Guasconibus exartatum et de eremi solitudine ad culturam perductum atque constructum eidem sancto loco pro animae nostrae absolutione largiri dignaremur. Cujus justis et rationabilibus animaeque nostrae proficuis precibus aurem celsitudinis nostrae accommodantes, hoc largitionis atque immunitatis nostrae praeceptum fieri eidemque sancto loco dari jussimus, per quod praefatum monasterium cum praefato abbate ac monachis cunctisque sibi pertinentibus rebus et praedictas res a nostra munificentia sibi largitas sub immunitatis nostrae defensione regiaque tuitione suscipimus. Praecipientes ergo jubemus ut nullus judex publicus vel quilibet ex judiciaria potestate in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones praefati monasterii quas moderno tempore in quibuscunque pagis vel territoriis infra ditionem regni nostri juste et legaliter possidet vel quae deinceps in jure ipsius sancti loci divina pietas augeri voluerit, ad caussas audiendas vel freda exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos aut homines ipsius monasterii tam ingenuos quam servos super terram ipsius commanentes distringendos, nec ullas redibitiones vel inlicitas occasiones requirendas, nostris futurisque temporibus ingredi audeat vel ea quae supra memorata sunt penitus exigere praesumat, sed liceat memorato abbati suisque successoribus res praedicti monasterii sub immunitatis nostrae defensione quieto ordine possidere; et quando divina vocatione praedictus abba ab hac luce migraverit, quandiu inter se tales invenire potuerint qui ipsam congregationem secundum regulam sancti Benedicti regere valeant, per nostrum consensum licentiam habeant ex se eligendi abbates. Et ut haec nostrae largitionis atque immunitatis auctoritas majorem in Dei nomine per futura tempora obtineat vigorem, manu propria subter eam firmavimus et de annulo nostro sigillari jussimus.
Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.
Uldeboldus notarius ad vicem Ludovici recognovit.
Data VIII kal. marcii, indictione XIV, anno XXVI regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Karisiaco palatio. In Dei nomine feliciter. Amen.