866, 16 juin. — Ponthion.

Charles le Chauve, à la prière du comte Alard, abbé de Saint-Symphorien d'Autun, et de Jonas, évêque de la ville, confirme les dispositions prises par Alard dans l'intérêt des frères en affectant à leur entretien un certain nombre de biens dépendant de l'«abbatia»: en Auxois, vingt manses et une église à Blancey; en Beaunois, deux églises, plus six manses dans la «villa Possionis», des vignes à Monthelie, d'autres vignes et seize manses en divers lieux, une église et vingt-huit manses à Gamay; en Autunois, une chapelle. À ces biens faisant partie de la dotation primitive, Alard a ajouté un pré et cinq colonges et demie dans les environs immédiats du monastère, l'église de Saint-Denis avec cinq colonges, plus en Beaunois, à Nolay, cinq colonges et une «cellula» établie en ce lieu en l'honneur de Notre-Dame et desservie par six chanoines à l'entretien desquels sont affectés sept manses en Beaunois, dépendant du patrimoine de Saint-Jean [d'Autun], et les terres inoccupées sises à l'intérieur d'Autun appartenant à Notre-Dame. À la dotation primitive appartenaient encore une colonge, un vignoble donné par l'évêque Jonas, puis récupéré par le fisc, mais dont les frères conserveront la jouissance, enfin un pré voisin du monastère. Le roi confirme enfin aux frères la possession d'un clos dépendant de Gamay.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no293.

A. Original perdu.

B. Copie du xviiie s., par Dom Aubrée, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12824, fol. 1, d'après le cartulaire de Saint-Symphorien d'Autun.

C. Copie du xviie s., par ou pour Jean Bouhier, Bibliothèque nationale, ms. lat. 18354, fol. 3, d'après le même cartulaire que B.

D. Copie partielle du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection de Bourgogne, vol. 111, p. 18, probablement d'après une copie du cartulaire de Saint-Symphorien.

a. Jean Munier, Recherches et mémoires servans à l'histoire de l'ancienne ville et cité d'Autun revus par Claude Thiroux (1660), seconde partie, p. 48, édition partielle d'après la même source, que D.

b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 540, n° cxxxii (année 855), d'après le cartulaire de Saint-Symphorien.

c. F. Lot, Date d'un diplôme de Charles le Chauve en faveur de l'abbaye de Saint-Symphorien d'Autun (Mélanges carolingiens, VII), dans Le Moyen Âge, t. XXI (1908), p. 242, d'après BCab.

d. André Déléage, Recueil des actes du prieuré de Saint-Symphorien d'Autun, p. 9, n° 2, d'après BCab.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 242 (année 855).

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1656 (année 855).

F. Lot a définitivement fixé la date de ce diplôme dans le mémoire indiqué sous la lettre c. Cependant le chiffre de l'indiction (3 au lieu de 14) fait encore difficulté. On peut penser que l'original portait XIII et que le X était devenu illisible lorsque fut compilé le cartulaire auquel se rattache toute la tradition. Le retard d'une unité dans le calcul de l'indiction (XIII au lieu de XIIII) est trop fréquent pour qu'on y prête attention. Quant à la place anormale de l'indication topographique dans la formule de date, F. Lot et, après lui, A. Déléage supposent que dans le cartulaire le texte était disposé sur deux colonnes et que l'inclusion de l'élément topographique au milieu des éléments chronologiques est due à une bévue des copistes. — La gaucherie et l'obscurité de la rédaction dans la seconde partie de l'exposé ne doivent pas nous arrêter. On retrouve les mêmes défauts dans maint diplôme fixant la consistance d'une mense conventuelle. — Sur la tradition du cartulaire de Saint-Symphorien, on trouvera tous les renseignements utiles dans l'introduction au Recueil cité sous la lettre d.


Texte établi d'après B C D a.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si enim ecclesiarum Dei utilitatibus servorumque ejus commoditatibus dignanter consulimus, id nobis procul dubio ad praesentis vitae subsidium et aeternae remunerationis emolumentum minime profuturum ambigimus. Idcirco noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, tam praesentium quam et futurorum, industria quia veniens charissimus nobis Adelardus comes, qui et abbas coenobii sancti Symphoriani, eximii martyris Christi, in suburbio Aeduae urbis siti, una cum reverendissimo Jona, ejusdem urbis praesule, innotuit serenitati nostrae qualiter ejusdem monasterii sanctorum fratrum necessitates consideraret et utilitatibus consuleret resque quas ex eadem abbatia eorum usibus delegatas invenerat conservaret et quae necessaria iisdem usibus defuisse compererat ad supplementum eorumdem adjicere curaret, quae omnia nostris obtutibus scripto obtulit, immo et petiit quatenus nostrae auctoritatis praecepto sic mansura confirmare dignaremur. Quae siquidem res nominatim expressae sunt: in pago Alsemse, videlicet in villa Blansiaco mansi XX cum ecclesia una, et in pago Belnense ecclesiae duae, et in villa quae vocatur Possionis mansi sex, et in Montelio vineolae medietariae modiorum LX, et reliquae vineolae similiter medietariae per diversa loca sitae modiorum LX, et per diversa similiter loca mansi sedecim in elemosina sibi dati suorumque arbitrio attributi, et in praedicto pago, in villa nomine Vasmaro ecclesia una cum XXVIII mansis et in pago Augustodunensi capella una. His quoque addidit memoratus Adelardus in circuitu ejusdem monasterii sive claustri ipsius pratum unum et colonicas quinque et dimidiam cum terris absis, ex suo indominicatum. Concessit etiam ecclesiam sancti Dionisii cum colonicis quinque, item in pago Belnense, in villa Nollaico, colonicas quinque, quas ejusdem ecclesiae custos habuisse dignoscitur. Praeterea est ibi quaedam cellula in honore sanctae Mariae dicata, in qua deserviunt divinis cultibus canonici sex, quorum usibus confirmamus perenniter serviendos illos mansos septem in pago Belnense, qui noscuntur adtinere ex ratione sancti Joannis, et illas terras absas ex ratione sanctae Mariae infra muros urbis sitas. Et de supradicto pristino jure est in possessionem ad vinaticum colonica una et vinea una modiorum quinquaginta, quam Jonas ad eamdem ecclesiam taliter de suo proprio delegavit uti inde sumptus colligeretur, donec fiscus quem disperserat ex integro reformaretur ac deinceps hoc expleto ad vinaticum fideliter deserviret. Est ibi etiam pratum eodem ministro delegatum prope monasterium situm. Cujus petitionem, quia satis nobis rationabilis ac salutifera visa est, libenter suscipientes, hoc magnitudinis ac celsitudinis nostrae praeceptum memorati coenobii sanctis fratribus fieri darique jussimus, per quod praefixas res omnes cum omnibus rebus ad se pertinentibus quae amissae sunt, scilicet clausum unum qui adtinet ad supra nominatam villam Wasmarum cum praefata ecclesia et viginti septem mansis cum quibus terris et coeteris omnibus quae jam supra taxata sunt, summa integritate eorum usibus perenniter famulandas decernimus et jure perpetuo serviendas confirmamus, nemine inhibente vel contradicente dispositioni eorumdem, non abbate vel ulla judiciaria potestate, sed iis sumptibus ubertim oblectati valeant, Domino auxiliante, perpetuis temporibus pro nobis nostraque unanimi conjuge Hermentrude et charissima prole Dei omnipotentis misericordiam jugis precibus exorare. Ut autem haec nostrae auctoritatis roboratio majorem in Dei nomine per supervenientia tempora obtineat vigorem, annuli nostri impressione subter eam insigniri jussimus et manu propria roboravimus.

Signum Karoli gloriosissimi regis (Monogramma).

Datum XVI kal. julii, indictione III. Actum Pontigoni palatio, regnante Karolo gloriosissimo rege, anno XXVI regni ejus. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook