867, 29 août. — Rouy.

Charles le Chauve, à la prière des moines de Saint-Denis, leur donne pour y construire un monastère la «villa» de Chaourse sur la Serre, dans le comté de Laon, avec deux églises tenues jusque-là du roi en bénéfice par le comte Aleaume (Adalelmus), le marché de Chaourse et la réserve (forestem) de la pêche [dans la Serre] depuis Résigny jusqu'à Tavaux, confirme les moines dans la possession de six manses de la «villa» de Morgny [-en-Thiérache], provenant d'un échange conclu entre Saint-Denis et Évrouin (Ebroinus) qui les avait lui-même achetés à Ingobertus.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no300.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, 244 mm. à gauche, 246 mm. à droite; largeur, 433 mm. en haut, 431 mm. en bas. Archives nationales, K 14, n° 3.

B. Copie de la fin du xiiie s., dans le Cartulaire blanc de Saint-Denis, tome II, Archives nationales, LL 1158, p. 122, sous la rubrique: «Preceptum de Cadussa quam largissimus rex dedit».

C. Copie du xive s., dans le Cartulaire de la Chambrerie de Saint-Denis, Archives nationales, LL 1172, p. 71, sous la rubrique: «Preceptum Karoli regis de Chaoursia», d'après B.

D. Copie du xive s., dans le Cartulaire de Thou ou Colbertin, Bibliothèque nationale, ms. lat. 5415, p. 86, sous le même titre qu'en B, d'après B.

E. Copie du 19 novembre 1442 dans un vidimus original d'Ambroise, seigneur de Lure, baron d'Ivry, garde de la prévôté de Paris, Archives nationales, L 839, n° 89, probablement d'après B.

F. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 360, sous le même titre qu'en B et D, d'après D.

G. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 17110 (manuscrit Bouhier), fol. 42, sous le même titre qu'en B et D, d'après D.

H. Copie du xviiie s., Archives nationales LL 1160, p. 97, sous le même titre qu'en B et D, d'après D.

I. Copie du xviiie s., dans les Matériaux pour l'histoire de Laon, réunis par Dom Bugniâtre, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 267, fol. 358.

J. Copie du xviiie s., collationnée sur l'original par Noblet, greffier de la Chambre des comptes, le 16 septembre 1746, Archives nationales, K 14, n° 3, d'après A, mais très fautive.

K. Copie du xviiie s., Archives nationales, K 14, n° 3, avec la mention: «XCVIII. Charte du roi Charles le Chauve copiée sur l'original».

a. Doublet, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, p. 802.

b. Du Bouchet, La véritable origine de la maison... de France, p. 255, édition partielle.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 601, n° cc, d'après a.

d. Félibien, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, preuves, p. LXXV, n° xcviii.

e. Martin, Donation par Charles le Chauve à l'abbaye de Saint-Denis, du village de Chaourse et de biens sis à Morgny en Thiérache, Résigny, Tavaux, (866), dans le Bulletin de la Société historique et archéologique de Soissons, t. I (1847), p. 111.

f. Tardif, Cartons des rois, p. 129, n° 199, d'après A.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer, et Tessier, Diplomata Karolinorum, IV, pl. xxxiv.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 277.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1739.

Indiqué : Jusselin, Liste chronologique... dans le Moyen Âge, t. XXXIX (1929), p. 229.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si servorum Dei utilitatibus consulimus ac consulendo sublevamus, hoc nobis ad aeternam beatitudinem adipiscendam et ad praesentem vitam [2] felicius transiendam nullo modo diffidimus. Ideoque noverit omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, praesentium ac futurorum, sagacitas quia pro peccatorum nostrorum absolutione, ad deprecationem venerabilium monachorum in monasterio pretiosissimi Christi martyris macharii Dyonisii, patroni ac senioris nostri, sociorumque ejus, [3] Deo famulantium, quos semper et ubique sub nostra tuitione speciali devotione habuimus ac habere desideramus, ipso inspirante, considerantes eorum non modicas necessitates ac varias incommoditates, complacuit celsitudini nostrae quandam villam nomine Cadussam, super fluvium Saerae in comitatu Laudonensi [4] sitam, cum ecclesiis duabus quas Adalelmus comes usque modo per nostrum beneficium tenuit, perpetua lege habendam atque ad monasterium construendum delegare sollempniterque illis contradere, et ut liberius Domino famulari ac ordinem regularem, Deo donante, amplificare in eo valeant. Similiter namque conce-[5]-dimus eis mercatum in eodem loco undique confluens cum omnibus ad se teloneis pertinentibus absque ullius judiciariae potestatis admixtione. Pari etiam modo attribuimus illis in ipsa aqua forestem piscationis a loco qui apellatur Lisiniacas usque ad certum locum qui nuncupatur Tavellus absque ullius participatione vel contradictio-[6]-ne, sicuti usque nunc a fisco nostro retenta et possessa esse comprobatur. Simili denique voto confirmamus eis in alia villa quae vocatur Ermoniacas mansos sex cum mancipiis desuper commanentibus vel ibi legitime pertinentibus quos Ebroinus ante hos annos, dato pretio, de Ingoberto comparaverat et postea ad partem [7] sancti Dyonisii commutasse dinoscitur, sicut in eadem commutatione scriptum plenius continetur, statuentes denique atque firmantes ut cum tali auctoritate ac privilegio sicuti ipsius sancti loci habitatores ab antiquis regibus necnon ab domno et genitore nostro Hludowico atque Karolo divae memoriae imperatoribus ex reliquis [8] rebus sancti Dyonisii consecuti fuerant et usque ad praesens tenere et dominare videntur, ita ex praedictis rebus in jam dicto pago, nostris futurisque temporibus, per hanc nostram auctoritatem atque confirmationem, tam terris arabilibus, cultis et incultis, silvis, pratis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, [9] mobilibus et immobilibus, farinariis, mancipiis utriusque sexus desuper commanentibus vel ubi et ubi consistentibus ac legaliter ibi pertinentibus, omniumque rerum summa cum integritate, sicuti supra memoratum est, perpetualiter retineant, praecipientes et contestantes ut nemo regum vel abbatum [10] per successiones quod nostro roboratum est edicto quoquo tempore subtrahere vel minuare audeat aut ad usus suos retorqueat, vel alicui quiddam inde in beneficium tribuere praesumat, sed in praedictorum fratrum usus atque pauperum Christi utilitatibus praedictae res deserviant, [11] eo videlicet tenore ut pro absolutione domni et genitoris nostri Hludowici serenissimi augusti atque genetricis nostrae Judith piissimae augustae, nostrae etiam consortisque regni nostri ac nobilissime utriusque prolis, omnipotenti Deo continuas preces fundere non desistant. Et ut haec nostrae auctoritatis sive [12] concessionis largitio nostris futurisque temporibus diligentius conservetur atque ab ipsis fratribus firmius possideatur, manu propria subter eam firmavimus et anuli nostri impressione assignari jussimus.

[13] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[14] Hildeboldus notarius ad vicem Gosleni recognovi et s. (Signum recognitionis.) (Fragmentum sigilli.)

[15] Data IIII kl. septembris, indictione XV, anno XXVIII regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum in Rufiaco villa. In Dei nomine feliciter. Amen.


Image de l'acte

Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala

Cliché Archives nationales de France.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook