867, 18 octobre. — Orville.

Charles le Chauve, à la prière de son fils Carloman, abbé de Saint-Amand, donne aux moines de ce monastère sur les biens de l'«abbatia» la moitié de la «villa» de Barisis, en Laonnois, c'est-à-dire la partie qui formait le bénéfice de Gérou (manse seigneurial, dix-sept manses ingénuiles et quatre manses serviles); au Crottoir, trente bonniers de bois; à Pierremande, l'église, le manse seigneurial, vingt-deux manses ingénuiles; à «Leor», le manse seigneurial et huit manses ingénuiles et demi; à Marcilly, un bonnier de vigne et onze manses serviles, le tout pour assurer aux moines le vin nécessaire à leur boisson et à charge pour eux d'améliorer le vignoble et de planter de nouvelles vignes. Le roi leur donne en outre pour être affectée aux besoins du vestiaire la «villa» de Dommerswert sur l'Escaut, en Tournaisis.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no303.

A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur, 570 mm. à gauche, 592 mm. à droite; largeur, 698 mm. en haut, 670 mm. en bas. Archives de l'Aisne, H 451.

B. Copie de l'année 1772, par Dom Queinsert, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 2, fol. 71, d'après A.

C. Copie du xiiie s., dans un cartulaire de Saint-Amand, Archives du Nord, 12 H 1, fol. 3, sous la rubrique: «Preceptum Karoli imperatoris de Barisiaco».

D. Copie du xiiie s., dans le même cartulaire, fol. 82, sous la rubrique: «Privilegium Karoli regis Franchorum».

E. Copie du xixe s., Bibliothèque nationale, ms. lat. nouv. acq. 1219, p. 34, d'après C.

F. Copie du xixe s., ibidem, p. 145, d'après D.

a. Martène, Amplissima collectio, t. I, col. 180, «ex chartario Elnonensi».

b. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 603, n° cciii, d'après a.

c. Matton, Diplôme de Charles le Chauve (867) relatif au domaine de Barisis-aux-Bois, dans le Bulletin de la Société académique de Laon, t. VI (1857), p. 275, d'après A.

Fac-similé : Fac-similés de l'original: Matton, mém. cité sous la lettre c (fac-similé lithographique). — Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, IV, pl. xxxv.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 132.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 277.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1742.

Indiqué : Jusselin, Liste chronologique... dans Le Moyen Âge, t. XXXIX (1929), p. 230, avec fac-similé des notes.

La «villa» de Barisis dont la moitié est ici affectée à la mense conventuelle avait été donnée à l'évêque Amand par le roi Clotaire II et sa tante Chimnechildis le 1er août 663 (Pertz, Diplomata, p. 25, n° 25). Louis le Pieux l'avait déjà entièrement affectée aux besoins des moines le 29 juin 822 (Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten, n° 757, anc. 732). — Il n'y a concordance entre les éléments chronologiques de la formule de date que si l'on suppose l'emploi du style indictionnel du 1er septembre.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Quicquid locis divino cultui mancipatis largiendo conferimus, profuturum nobis ad prae[se]ntis vitȩ curricula felicius transigenda et ad futurȩ beatitudinis prȩmia [2] facilius obtinenda non dubitamus. Comperiat igitur omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, praesentium ac futurorum, industria quia, ad deprecationem karissimi nobis filii nostri Karlomanni, monasterii sancti Amandi egregii confessoris reverendi abbatis, ob Dei [3] ejusdemque sancti amorem, pro nostrorum absolutione peccaminum, libuit celsitudini nostrae monachis in eodem cenobio Deo militantibus, ex rebus ipsius abbatiae, medietatem cujusdam villae, in pago Laudunensi sitae, quae dicitur Barisiacus, cum villulis et appendicibus suis, ad potum sibi ministrandum, [4] largiri et largiendo perpetim habendam confirmare, id est quicquid in eadem villa Gerulfus jure beneficiario habuit, hoc est mansum dominicatum ubi aspiciunt de vinea bunuaria quattuor, de terra arabili bunuaria viginti et septem, de prato bunuarium unum, de silva bunuaria quinquagin-[5]-ta et farinarius unus, et mansos ingenuiles decem et septem et mansos serviles quattuor, et de indominicato mansos serviles quattuor et farinarium unum, et in Crustido de silva bunuaria triginta, et in villa quȩ dicitur Petramantula ecclesiam unam quȩ habet de terra bunuaria duodecim [6] et mancipia quattuor, et mansum dominicatum ubi aspiciunt de terra arabili bunuaria quadraginta, de prato bunuaria [ ], de silva bunuaria [ ], et mansos ingenuiles viginti duos, et in villa Leor mansum dominicatum ubi aspiciunt de terra bunuaria decem et octo, [7] et de silva bunuaria duo, et de prato bunuaria, et mansos ingenuiles octo et dimidium, et in villa Marciliaco de vinea bunuarium unum, et mansos serviles undecim. Donamus etiam eis, ad vestimenta sibi ministranda, in pago Tornecense, super fluvium Scalt, villam [8] que dicitur Domnevert cum ecclesia et manso dominicato uno et aliis mansis [ ] et terris, silvis, pratis ac mancipiis cunctisque sibi pertinentibus. Unde hoc altitudinis nostrae praeceptum fieri eisdemque monachis dari jussi[m]us, per quod praedictas res cum ecclesiis, [9] domibus, aedificiis, vineis, terris, silvis, pra[tis, pas]cuis, aquis aquarum[ve] decursibus, farinariis, perviis, adjacenciis, mancipiis utr[ius]que sexus desuper commanentibus vel [ad eas]dem res juste pertinentibus plena integritate [pra]edictis monachis largimur et jure firmis-[10]-simo habendas confirmamus, eo scilicet pacto ut ex rebus in pago Tornecensi sitis vestimentorum adminiculum sumant et ex rebus in pago Laudunensi sitas vini sufficientia sibi preparent, ita ut praedictas vineas bene excolant et em[elior]are faciant et plures alias vine-[11]-as ibi plantent, et omnes earumdem rerum ex[acti]ones et conlaborationes in vinum inde summendum convertant, quatenus, ceteris suis rebus aliis usibus ac stipendiis deputatis, ex his vini sufficientiam annuatim percipiant et pro nobis, conjuge ac prole totiusque [12] regni nostri statu continuis precibus Dei misericordiam implorent. Ut autem haec nostrae largitionis seu confirmationis auctoritas inviolabilem obtineat firmitatem, manu propria subter eam firmavimus et anuli nostri impressione sigillari jussimus.

[13] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[14] (Chrismon) Frotgarius notarius ad vicem Goslini recognovi et subscrip. (Signum recognitionis, in quo notae: Kar-lo-ma-an-nus am-bas-ci-a-vit). (Locus sigilli).

[15] Data XV kl. novemb., indictione prima, anno XXVIII, regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Autreivilla palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook