869, 10 avril. — Saint-Denis.

Charles le Chauve, à la prière de Girard, doyen de Saint-Denis, donne et affecte à la mense conventuelle le marché qui se tient chaque mardi à Cormeilles-en-Vexin, les moines devant en jouir dans les mêmes conditions que de la «villa» de Cormeilles, jadis affectée par le roi à la dite mense, c'est-à-dire à l'abri de l'intervention de tout officier public (sous la protection de l'immunité).

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no323.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, 456 mm. à gauche, 452 mm. à droite; largeur, 578 mm. en haut, 552 mm. en bas. Archives nationales, K 14, n° 6.

B. Copie de la fin du xiiie s., dans le Cartulaire blanc de Saint-Denis, tome I, Archives nationales, LL 1157, p. 593, sous la rubrique: «Preceptum Karoli de mercato in Cormelliis», probablement d'après A.

C. Copie du xviie s., par Dom Michel Germain, Bibliothèque nationale, ms. fr. 20851, fol. 68, sous le titre: «Praeceptum Karoli Calvi quo mercatus ebdomadalis villae Cormelias in pago Vilcassino Gerardo decano et monachis Dionys. tribuitur», probablement d'après A.

D. Copie du xive s., dans le Cartulaire de Thou ou Colbertin, Bibliothèque nationale, ms. lat. 5415, p. 81, d'après B.

E. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 357, sous le même titre qu'en D, d'après D.

F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 17111, fol. 40, d'après D.

G. Copie du xviie s., Archives nationales, LL 1160, p. 92, d'après D.

H. Copie du xviie s., Archives nationales, K 14, n° 6, d'après C.

I. Copie du xviiie s., par Lévrier, dans les Preuves de l'histoire de Meulan, Bibliothèque nationale, Collection du Vexin, vol. 8, p. 27, d'après a.

J. Copie du xixe s., par Lévrier, dans les Mémoires pour l'histoire du Vexin, vol. 11, fol. 55, d'après un texte imprimé.

a. Doublet, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, p. 804.

b. Mabillon, De re diplomatica, p. 541, n° c, d'après A ou C.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 616, n° ccxvii, d'après b.

d. Félibien, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, preuves, p. lxxvi, d'après A ou b.

e. Tardif, Cartons des rois, p. 111, n° 204, d'après A.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, IV, pl. xxxix.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 134.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 285.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1755.

Indiqué : Jusselin, Liste chronologique..., dans Le Moyen Âge, t. XXXIX (1929), p. 230.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Cum itaque sacrosanctis locis beneficia oportuna conferimus servorumque Dei utilitatibus inibi degentium Deoque militantium [2] consulimus, regium quidem morem agimus profuturumque nobis in aeternum confidimus. Proinde omnium sanctae Dei Eclesiae fidelium, praesentium ac futurorum, noverit industria quia Gerardus, beatissimi martyris Christi patronique [3] nostri domni Dyonisii cum socialite generalitatis decanus pariter et sacerdos, nostram subpliciter petiit magnificentiam quatenus ebdomadale mercatum in pago scilicet Vilcassino in villa quam Cormellias dicunt convenientem, [4] ob amorem et reverentiam praelibati patroni nostri, usibus ac stipendiis fratrum ea condicione atque stabilitate concedere dignaremur qua villam eandem illis perpetim deputavimus. Ejus igitur piae petitioni faventes, [5] cunctorum fratrum votis annuimus atque ut petebamur fieri voluimus. Unde hoc praecellentiae nostrae praeceptum fieri illique dari jussimus, per quod memoratum tertia ebdomade feria convenientem absque ullius comitis mercatum [6] participatione, sive vicecomitis aut judicis introductione vel etiam cujuscumque rempublicam administrantis respectu, partibus sancti Dyonisii ac fratrum stipendiis delegamus, perpetimque eis statuentes serviendum [7] sine cujuspiam refragatione, subducto ablationis metu, sicut et res ipsius villae mancipamus et nostris futurisque seculi temporibus inconvulse eis famulandum mandamus. Ut vero haec largitatis nostrae donatio [8] majore firmitatis stabiliatur vigore, manu propria subter eam firmavimus et anuli nostri impressione subter insigniri jussimus.

[9] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[10] (Chrismon) Mancio indignus levita ad vicem Gauzleni recognovi e[t] s. (Signum recognitionis.) (Fragmentum sigilli.)

[11] Data IIII id. aprl. indictione II, anno XXVIIII regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum monasterio sancti Dyonisii. In Dei nomine feliciter. Amen.


Image de l'acte

Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala

Cliché Archives nationales de France.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook