870, 15 janvier. — Aix-la-Chapelle.
Charles le Chauve, à la prière de son fils Carloman, abbé de Saint-Riquier, affecte: 1° la «villa» de Drucat, appartenant au monastère, mais tenue jadis en bénéfice par Hungarius, à l'entretien de trois lampes qui brûleront à perpétuité devant le corps du saint pour lui-même, pour l'âme de sa femme Ermentrude, pour son fils Carloman et ses autres fils; 2° un manse et un moulin de la «villa» d'Encre (Albert), à l'entretien d'une lampe devant chaque autel; 3° deux moulins que Notarius a tenus en bénéfice dans la «villa» d'Arleux, aux besoins des moines conformément aux dispositions d'un précepte antérieur; 4° la «villa Anisceias» et ce qu'ont tenu Atto et Otgerus à «Hamingi mons», au service de la porte.
A. Original perdu.
B. Copie du xviie s., par André Du Chesne, dans le Chronicon Centulense d'Hariulf, livre III, ch. xix, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12893 (anc. Saint-Germain lat. 5312), fol. 216, d'après le manuscrit présumé autographe d'Hariulf.
C. Copie du xviie s., dans la même chronique, Bibliothèque d'Amiens, ms. 531, d'après B.
D. Copie du xviie s., dans la même chronique, Bibliothèque nationale, ms. 11733, fol. 245v°, d'après a.
a. Dom Luc d'Achery, Spicilegium, 1re éd. (in-4°), t. IV (1671), p. 515, d'après B.
b. Ibidem, éd. de La Barre (in-fol.), t. II (1723), p. 321, d'après a collationné par Dom Ursin Durand sur le manuscrit présumé autographe d'Hariulf.
c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 624, n° ccxviii, d'après a.
d. Migne, Patrologiae [latinae] cursus, t. CLXXIV, col. 1283, d'après b.
e. F. Lot, Hariulf. Chronique de l'abbaye de Saint-Riquier, p. 137, d'après C, a et b.
Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, p. 135.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 289.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1763.
Texte établi d'après B et b. Cf. la note placée en tête du diplôme du 21 mai 843 (n° 22).
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Cum precibus fidelium nostrorum debite faveamus, consequentius procul dubio videtur ut piis monitis liberorum nostrorum assensum praebere saluberrime non abnuamus. Igitur noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, tam praesentium quam et futurorum, industria quia dilectissimus filius noster Karlomannus, monasterii sancti Richarii abbas, ad nostram accedens magnificentiam suppliciter expetiit quatenus per auctoritatis nostrae praeceptum ad luminare ipsius sacrosancti confessoris Christi Richarii quamdam villam ipsius ecclesiae, Durcaptum nomine, quam Hungarius jure beneficiario quondam habuisse dinoscitur, cum omni sua integritate concedere et consentire ad serviendum Deo jugiter dignaremur. Cujus precibus ratis et rationabilibus assensum praebentes, hoc celsitudinis nostrae praeceptum fieri et altari jam fatae ecclesiae dari jussimus, per quod memoratas res cum plenissima sui integritate, cum terris scilicet cultis et incultis, silvis, pratis, pascuis, molendinis, aquis aquarumve decursibus et universis legitimis terminationibus seu appendiciis hac conditione perpetuo ritu famulandas concedimus, quatinus ad pedes ipsius sanctissimi confessoris, pro nobis proque anima quondam carissimae conjugis nostrae Yrmindrudis, seu et pro praedicto carissimo filio nostro Karlomanno et fratribus ejus, tria luminaria olei assidue ardeant. Insuper huic piae institutioni, ut unumquodque ipsius ecclesiae altare proprium singulis noctibus habeat luminare, addimus in villa Encra mansum et molendinum unum usui horum luminariorum perpetue serviendum; necnon et usibus fratrum in villa Hasloas molendina duo quae Notarius in beneficio habuisse dinoscitur, quam villam jam nostro praecepto his ipsis fratribus integerrime contuleramus; seu etiam ad portam ipsius monasterii villam Anisceias, et in Hamingi monte hoc quod Atto et Otgerus habuerunt, precibus supplicantis filii ejusdem nostri Karlomanni, perpetue serviendum conferimus conferentesque concedimus. Praecipientes ergo jubemus jubentesque omnimodis rogamus ut nullus per successionem abbatum rectorumque abbatiae hujus res praedictas in nullos alios retorquere audeant sive attemptent usus, sed propria stabilitate his quibus statuimus deservire concedant atque consentiant nemine refragante locis, quatinus hac dispositione sanctique confessoris Christi Richarii prece Domini misericordiam habeamus propitiam et anima conjugis nostrae Yrmindrudis perpetuam obtineat quietem et filii nostri jugem stabilemque salutem. Ut autem haec nostrae assensionis seu roborationis auctoritas firmiorem per futura tempora obtineat stabilitatis vigorem, manu propria subter eam firmavimus et anuli nostri impressione assignari jussimus.
Signum Karoli gloriosissimi regis.
Hildeboldus notarius ad vicem Gozleni recognovi et subscripsi.
Data XVIII kl. februar., ind. III, anno XXX regnante Karolo rege et in successione regni Lotharii anno I. Actum Aquisgranii palatio. In Dei nomine feliciter. Amen.