870, 4 février.

Charles le Chauve, à la prière du comte Enguerrand (Ingelrammus), son «ministerialis», abbé du monastère de Maroilles en Hainaut, sur l'Helpe, où repose le corps de saint Chunibert (alias Humbert), affecte à l'entretien des trente chanoines de l'établissement des biens faisant partie de l'«abbatia»: en Laonnais, trente-trois manses à Mézières, lieu de naissance du saint, et cinq à Sagnière, que Géraud (Geraldus) a tenus en bénéfice; en Hainaut, dix manses à Vertain, huit manses à «Lidunacas», sur l'Helpe, les manses payant un cens à «Hulthem», avec la forêt qui en dépend, la brasserie située à côté du pont dans l'enceinte du monastère, et la forêt commune qui entoure celui-ci, de telle sorte que personne ne réclame le pasnage sur les porcs que les frères y engraissent.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no334.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, 612 mm.; largeur, 480 mm. Archives du Nord, fonds de la cathédrale de Cambrai (Musée des Archives, 27).

B. Copie du xviiie s., dans le cartulaire du chapitre de Cambrai, Archives du Nord, fonds de la cathédrale de Cambrai, fol. 3, d'après A.

C. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 2, fol. 105 «ex autographo in archivo ecclesiae Cameracensis signato DL et recentius XVIII».

a. Ghesquière, Acta sanctorum Belgii, t. IV, p. 124, d'après une copie collationnée sur l'original le 1er octobre 1781.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, V, pl. 1.

Ce diplôme présente une anomalie singulière quant à la rédaction de la formule de date où manque l'indication topographique. Sa sincérité ne fait pourtant aucun doute, l'original ayant été écrit de la main très reconnaissable du diacre Mancio. — Quant à l'addition qu'a reçue l'original au xe siècle et dont la teneur a été rejetée dans les notes critiques, elle se dénonce d'elle-même.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si igitur sacrosanctis locis divino cultui mancipatis et eorum incolis provida sollicitudine opem conferimus, [2] confidentius praesentem vitam ducimus ac securius aeternam felicitatem expectamus. Quapropter omnium sanctae Dei Eclesiae fidelium nostrorumque, praesentium ac futurum, noverit industria quia Ingelrammus inluster comes, dilectus ministerialis [3] noster et abbas monasterii Marillas, quod et situm est in pago Hainao super fluvium Hilprae, structum videlicet in honore beate Virginis Dei genitricis Mariae et apostolorum principis Petri et Pauli, ubi praetiosus Chunibertus confessor Christi corpore quiescit humatus, ad nostram [4] se colligens magnificentiam exposuit qualiter canonici ipsius loci penuria laborantes divinum, ut expedit, nequirent implere officium et ad quod miseratus has usibus eorum triginta canonicorum subputaverit res ex eadem abbatia pertinentes, in pago videlicet [5] Laudunensi, [in vi]ll[a M]acerias sive castello, ubi sanctus Chunibertus est ortus, mansos triginta tres, et in eodem pago in villa Salneras, mans[os quinque quos Ge]raldus habuit in beneficium, et in pago Hainao in villa Vertinnio super ipsum fluvium mansos decem, et in eodem [6] pago, in villa Lid[unacas s]uper fluvium Hilpra mansos octo et illos qui in Hulthem conjacent censum solventes et silvam ad eos pertinentem, ac cambam in ipso monasterio juxta pontem sitam, necnon et silvam communem circa monasterium, sub eo tenore [7] ut de porcis fratrum ibi saginatis nemo pastionaticum expetat, cum mancipiis et omnibus appendiciis ad praedictas res pertinentibus, obnixe obsecrans ut has res illis et usibus ac stipendiis eorum praecepto nostrae auctoritatis jure firmissimo delegare [8] dignaremur. Cujus salubribus monitis faventes, hoc praecellentiae nostrae praeceptum fieri et jam dictis fratribus dari jussimus, per quod praetaxatas res omnes cum suarum plenissima integritate, cum terris scilicet cultis et [9] incultis, vineis, silvis, pratis, pascuis, communiis pratis, molendinis, aquis aquarumque decursibus et universis legitimis terminationibus et mancipiis utriusque sexus desuper commanentibus vel ad eas aspicientibus, totum [10] in integro sepe dictis fratribus usibusque ac stipendiis eorum pro animae nostrae remissione perpetua firmitate conferentes delegamus, ut quietius studeant pro nobis, conjuge ac prole proque regni stabilitate Domini clementiam [11] jugiter exorare. Ut autem haec condonatio delegationis perpetuam in Dei nomine cunctis seculi temporibus validiorem stabilitatis obtineat vigorem, manu propria subter eam firmavimus et anuli [12] nostri impressione assignari jussimus.

[13] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[14] Mancio indignus levita ad vicem Gosleni recognovi e[t] s. (Signum recognitionis) (Fragmentum sigilli).

[15] Data pridie non. februar., indictione tertia, anno XXX regnante Karolo glorioso rege et in successione Hlotarii primo. In Dei nomine feliciter. AMHN. (Nota) Amen.