870, 5 avril. — Saint-Denis.

Charles le Chauve, complétant une libéralité précédente, donne à son fidèle et «ministerialis» Hébert (Hadebertus) la totalité de la «villa» appelée «Gulmaricurtis» sise en Beauvaisis sur le Matz, comprenant quatorze manses, avec vingt-quatre serfs ou serves et leurs enfants, et en outre au lieu dit «Fraimundi lucus» un bonnier et quarante perches de bois et un demi bonnier de terre arable.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no336.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, 480 mm. à gauche, 503 mm. à droite; largeur, 657 mm. en haut, 651 mm. en bas. Archives d'Eure-et-Loir, G 1453 (Fonds du chapitre de la cathédrale de Chartres).

B. Copie de la fin du xviie s., exécutée par ou pour Gaignières, Bibliothèque nationale, ms. lat. 5185i, p. 164, d'après A, avec un bon dessin du sceau.

C. Copie figurée du xviiie s., Archives d'Eure-et-Loir, G 1453, d'après A.

D. Autre copie du xviiie s., ibid.

E. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 2, fol. 97, d'après B.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, V, pl. ii.

a. Lépinois et Merlet, Cartulaire de Notre-Dame de Chartres, t. I, p. 71, d'après A.

Le 5 avril de la 30e année du règne répond au 5 avril 870, avec quoi s'accorde le chiffre de l'indiction. On notera cependant que d'après Hincmar, Charles le Chauve célébra la fête de Pâques à Compiègne le 26 mars 870 et que de Compiègne il gagna Attigny au début de mai «indeque mense maio ad Attiniacum palatium venit» (Annales Bertiniani, éd. Waitz, p. 109). La courte distance qui sépare Saint-Denis de Compiègne et l'attachement du monarque au monastère expliquent suffisamment la possibilité d'une brève interruption du séjour du roi à Compiègne, interruption qu'Hincmar n'a pas jugé à propos de mentionner.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Regalis celsitudinis mos est fideles regni sui donis multiplicibus et honoribus ingentibus honorare sublimesque efficere. Proinde ergo morem parentum regum videlicet predecessorum nostrorum [2] sequentes, libuit amplitudini nostrae celsitudinis quendam fidelem nostrum atque ministerialem nomine Hadebertum de quibusdam nostrae proprietatis rebus ac mancipiis honorare atque in jus proprietatis delegare. Quae siquidem res sunt sitȩ in pago Belvacensi, super fluvium Mastum, villa videlicet [3] nomine Gulmaricurtis una cum indominicato, continens mansos XIIII, ex qua olim aliquid per preceptum largitionis nostrae eidem relaxantes, cum omni nunc integritate eam illi jure proprio habendam ac possidendam pro suo nobis utili ac beneplacito famulatu concessimus. Unde hoc [4] altitudinis ac magnitudinis nostrae preceptum fieri et jam dicto fideli ac ministeriali nostro Hadeberto dari jussimus, per quod prenominatam villam cum omni integritate ad se pertinentium, cum terris videlicet, vineis, pratis, silvis, exitibus ac regressibus, pascuis et omnibus ad se legitime pertinentibus, [5] una cum mancipiis utriusque sexus his nominibus: Sichero, Wanemberto, Frotuino, Absalon, Dischembran, Warentramno, Ledemio, Agledulfo, Gontberto, Framengario, item Agledulfo, item Wanemberto, Frodevino, Letmiro, Gontfredo, Tagenardo, Adelgudȩ, Ledevia, Richildi, Letsida, [6] Petresida, Aifrada, Aflatgia, Bertegildi, cum filiis ac filiabus illarum eidem Hadeberto in jus proprietatis habendam concessimus. Preter haec etiam, in loco qui dicitur Fraimundi lucus, addimus illi ex silva bunuarium I et perticas XL pariterque de terra arabili dimidium bunuarium, [7] cujus sunt terminales ex una parte terra Sancti Medardi, ex alia parte terra Sancti Vedasti, item ex una parte terra fiscalis et ex alia parte terra ipsius Hadeberti. Haec omnia superius descripta et actenus preceptis nostrae auctoritatis prefato fideli nostro relaxata cum suis adjacentiis [8] ac mancipiis desuper commanentibus vel sibi legitime pertinentibus universaliter illi ad proprium largimur et de nostro jure in jus ac dominationem illius sollemni more transferimus atque delegamus, eo siquidem tenore ut quicquid ex eisdem rebus ac mancipiis abhinc et in reliquum, [9] pro sua oportunitate ac commoditatis libitu saepedictus Hadebertus facere decreverit, libero in omnibus potiatur arbitrio faciendi, quemadmodum ex reliquis proprietatis suae rebus ac mancipiis. Et ut haec nostrae largitionis auctoritas firmior habeatur ac per futura tempora diligentius [10] conservetur, manu propria subter eam firmavimus anulique nostri impressione insigniri jussimus.

[11] (Chrismon) Otfredus notarius ad vicem Gosleni recognovi e[t] s. (Signum recognitionis cum notis inclusis: Domnus rex fieri jussit.) (Sigillum impressum).

[12] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[13] Data [nonis] april., indictione tertia, anno XXX regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum monasterio sancti Dyonisii. In Dei nomine feliciter. AMHN. (Nota) Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook