870, 20 juillet. — Ponthion.

Charles le Chauve donne en toute propriété au comte Oliba les biens suivants: en Carcassès, l'église dédiée à sainte Marie et le fisc de Fraissé, toutes les terres soumises au régime de l'exploitation directe sur un territoire compris entre Alzau, le Cabardès, Laprade et le cours du Fresquel, l'église dédiée à saint Jean et tout ce que le roi possède dans le fisc du Bassé (?), tout ce qui appartient au fisc à Greffeil et à Greffeillet, toute la part seigneuriale à Corneille, Rébenty, «Aurencianus», Vinaussac, Saint-Martin, Clariac, Faviès, Saint-Étienne dans le Val de Daigne; dans la viguerie d'Alzonne, l'église dédiée à saint Martin, Villelongue, l'église dédiée à saint Amand, Raissac; dans le comté de Razès, la part seigneuriale à Festes, Bouisse, «Fontes», Saint-Martin, Cailhau, Le Solanel, Mazerolles, Arbouis (?) et Brenac.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no341.

A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur, 545 mm. à gauche, 560 mm. à droite; largeur, 691 mm. en haut, 675 mm. en bas. Bibliothèque nationale, ms. lat. 8837 (anc. supplément lat. 804), fol. 44 (ancien fonds de Lagrasse).

B. Copie partielle du xvie ou du xviie s., sur l'original même, sous forme de transcription interlinéaire, Bibliothèque nationale, ms. lat. 8897, fol. 44.

C. Copie de l'année 1668, par Gratian Capot, Bibliothèque nationale, Collection Doat, vol. 66, fol. 87, d'après A.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, V, pl. iv.

a. Histoire générale de Languedoc, t. I, preuves, col. 121, n° xciv, d'après A.

b. Bouges, Histoire ecclésiastique et civile de la ville et diocèse de Carcassonne, p. 509, d'après A.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 627, n° ccxxxii, d'après A.

d. Histoire générale de Languedoc, éd. Privat, t. II, preuves, col. 361, n° 177 (xciv), d'après A.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 291.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1768.

Indiqué : A. Molinier, Remarques sur quelques actes publiés par Dom Vaissete, dans l'Histoire générale de Languedoc, éd. Privat, t. II, p. 561 et la Bibliothèque de l'École des Chartes, t. XXXVII (1876), p. 42.

Indiqué : Ph. Lauer, Les actes carolingiens suspects de l'abbaye de La Grasse ..., dans le Bulletin historique et philologique, années 1926-1927, p. 222-224.

Indiqué : Jusselin, Liste chronologique ..., dans Le Moyen Âge, t. XXXIX (1929), p. 231, avec fac-similé des notes.

Les objections soulevées par A. Molinier, d'une manière d'abord catégorique (note de l'édition signalée sous la lettre d), puis atténuée (mémoire cité sous la rubrique Indiqué), ont été réfutées par Ph. Lauer. En dépit d'un aspect un peu particulier, l'écriture est bien carolingienne, elle a les mêmes caractères que celle du diplôme n° 342, expédié pour un destinataire différent, et nous devons considérer l'original comme un document sincère émané de la chancellerie de Charles le Chauve.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Regalis celsitudinis mos est fideles regni sui donis multiplicibus et honoribus ingentibus munerari atque sublimare. Proinde ergo [2] morem parentum rerum videlicet praedecessorum nostrorum sequentes, libuit celsitudini nostrae Olibam dilectum nostrum comitem de quibusdam nostrae proprietatis rebus honorare atque munerari. Cedimus ergo ei in pago Carchasensi eclesiam sanctae [3] Mariae et Fraxinum fiscum nostrum, et de Helesau usque in Cabardense et de Prada usque in flumine Fiscovo quantum ibi nostrum indominicatum habebamus, eclesiam vero sancti Johannis, et quantum in Basara fisco habere visi sumus, Agrifolium vero et alterum Agrifolium hoc quod [4] ad fiscum nostrum pertinebat, Corneliana vero et Rebentino et Aurenciano et Vinaciacum et Sanctum [Mart]inum quicquid ad nostrum indominicatum pertinere videbatur, Clariacum quoque et Favars, et in valle Aquitanie Sanctum Stephanum, quantum in jus nostri in-[5]-dominicatus adtingere vel adherere videbatur, necnon et in vicaria Ausonensi eclesiam sancti Martini et Insulam longam et eclesiam sancti Amantii et Resciacum cum omnibus quae ad fiscum nostrum pertinent, et in comitatu Ratensi in Festam et Buscam et Fontes et Sanctum Martinum [6] et Calau et Solonello et Mazirolas et Arbuscello et Bernacum cum omnibus quae ad nostrum indominicatum pertinebant. Unde et hoc magnitudinis nostrae praeceptum fieri illique dari jussimus per, quod memoratas res cum omni sua integritate quantum ad proprium [7] nostri fisci pertinebat praenominato Olibe comiti aeternaliter ad jus proprium habendas concedimus et de nostro jure in jus ac dominationem illius solemni more transferimus eo siquidem pacto ut quicquid ex praedictis rebus abhinc et deinceps pro sua oportunitate [8] jam fatus fidelis noster Oliba agere voluerit, libero in omnibus potiatur arbitrio quemadmodum ex reliquis suae proprietatis rebus agendum deliberaverit. Ut autem haec nostrae auctoritatis largitio majorem in Dei nomine optineat firmitatis vigorem, [9] manu propria eam subter firmavimus anulique nostri inpressione assignari jussimus.

[10] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis.

[11] Gammo notarius ad vicem Gosleni recognovit et s. (Signum recognitionis cum notis inclusis: Bo-so frater regine am-bas-ci-a-vit).

[12] Data XIII kl. agustas, indictione III, anno XXXI regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Pontione palatio. In Dei nomine feliciter. (Nota) Amen. AMHN.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook