844, 14 mai. — Toulouse.

Charles le Chauve, renouvelant à la prière de l'abbé Wilera un précepte délivré par Louis le Pieux, grâce à l'intercession du marquis Gaucelm (Gauzselmus), au prédécesseur de Wilera, l'abbé Deodatus, prend sous sa protection et met à l'abri de l'immunité le monastère construit dans le pays de Gerona en l'honneur des saints Emeter et Genès avec ses dépendances, la «cella» de Sainte-Marie sur l'Amer, une autre «cella» bâtie sur le Terri et deux «cellulae» sises dans le pays d'Ampurias, à Colomés sur le Ter et à «Carcer» sur le bord de la mer, et accorde aux moines la liberté des élections abbatiales.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no38.

A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur, 440 mm. à gauche, 430 mm. à droite; largeur, 755 mm. en haut, 735 mm. en bas. Bibliothèque nationale, ms. lat. nouv. acq. 2579, fol. 1.

B. Copie du xe ou du xie s. Parchemin. Archives de la Couronne d'Aragon, à Barcelone (autrefois conservée à Gerona, Archivio de la delegacion de Hacienda).

a. España sagrada, t. XLV, p. 320, «ex autogr. vel coetanea copia», probablement d'après B.

b. Villanueva, Viage literario, t. XIV, p. 305, «ex autogr. in arch. monast. Ameren.», d'après A ou B.

c. Omont, Diplômes carolingiens... concernant les abbayes d'Amer et de Camprodon en Catalogne, dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, t. LXV (1904), p. 368, d'après A.

d. Ramon d'Abadal i de Vinyals, Catalunya carolingia, t. II, 1re partie (1926-1950), p. 11.

Fac-similé : de l'original: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, III, pl. xi.

Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles-le-Chauve, p. 104 et n. 2.

Le monastère des saints Emeter et Genès situé près du village actuel de San Gregori fut transféré entre 922 et 949 à neuf kilomètres de là dans son ancienne dépendance d'Amer, «domus sanctae Mariae, sita secus fluvium Amera», qui fut élevée au rang d'établissement principal, tandis que le monastère primitif devenait une simple cella. — Le diplôme de Louis le Pieux confirmé par Charles le Chauve est perdu. — Nous avons transcrit entre crochets carrés les passages devenus illisibles et restitués grâce à B et aux éditions.


(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si erga loca divinis cultibus mancipata propter amorem Dei eorumque in eisdem locis sibi famulantibus beneficia oportuna largimur, praemium apud Dominum aeternae remunerationis rependi non diffidimus. Idcirco notum sit omnibus sanctae Dei [2] Ecclesiae fidelibus et nostris, praesentibus atque futuris, quia quidam religiosus vir Wilera, abba monasterii quod est situm in pago Gerondense, constructum scilicet sub honore sancti Emeterii sanctique Genesii, ad [nostram] accedens serenitatem, obtulit praecellentiae nostrae quandam domni et genitoris nostri gloriose memoriae augusti Hludowici auctoritatem praedecessori siquidem suo venerabili abbati Deodato factam, [3] in qua continebatur qualiter idem domnus et genitor noster, per intercessionem Gauzselmi quondam marchionis, eum et monachos suos predictumque monasterium cum omnibus rebus sibi pertinentibus [sub suae immunitatis] tuitione defensionisque munimine clementer [susceperit]. Petiit itaque re[verenti]am nostram idem Wilera abba ut, eandem domni et genitoris nostri renovantes praeceptionem, eum monachosque [4] suos una cum praescripto monasterio et cellis sibi pertinentibus aliisque omnibus rebus similiter sub nostrae inmunitatis defensione recipere plenissime dignaremur. Cujus, inquam, petitionibus libenter adquievimus, et ita illi concessisse omnibus notum e[sse] volumus. Quapropter [eun]dem abbatem [cum] monachis su[is, i] dem monasterium cum omnibus rebus sibi pertinentibus [ac cellis sibi s]ubjectis, [5] quarum altera dicitur domus sanctae Mariae, sita secus fluvium Amera, altera vero domus scilicet sita super fluvium Sterriam, necnon etiam cellulas duas in pago Inporitanense sitas, ex quibus una appellatur Columbarius, sita super fluvium Taceram, altera quippe dicitur Carcer, sitam juxta maris magni littora, cum omni earum omnium rerum integritate, sub nostro mundeburdo, [6] sicut dictum est, atque defensione integerrime contra omnium inquietudines hominum constituentes, praecipimus atque jubemus ut nullus judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones sepe dicti monasterii et cellularum sibi subjectarum, ad causas judiciario more audiendas vel freda exigenda, vel paratas [7] faciendas aut ullas redibitiones, aut fidejussores tollendos vel illorum homines distringendos, aut inlicitas occansiones requirendas, ingredi audeat nec ea quae supra memorata sunt exigere praesumat, sed cum cellis supra memoratis et villaribus aliisque omnibus rebus praenominato monasterio pertinentibus, in quibuscunque consistant locis sive pagis, necnon etiam cum omnibus [8] possessionibus quas juste rationabiliterque praesenti tempore possidere dinoscitur, simul cum his quas divina pietas eidem sacratissimo loco per suos quosque fideles augere voluerit, liceat memorato abbati suisque successoribus et monachis in sepe dicto loco degentibus quiete vivere et possidere easdemque res cum omni securitate sine cujuspiam [9] contradictione et minoratione tenere et possidere, eorumque pro utilitatibus racionabiliter concambiare, et pro nobis, conjuge [proleque] nostra seu stabilitate totius regni [nostri, una c]um monachis inibi Domino militantibus divinam misericordiam jugiter exorare; et quandocumque divina vocatione memoratus abba aut successores sui ab hac luce [10] migraverint, quamdiu inter se tales invenir[e] potuerint qui eos secundum regulam sancti Benedicti regere et gubernare valeant, lic[en]tiam habeant ex semetipsis abbates [eligere], qui eis, ut praediximus, merito vitae et sanctitatis preesse et prodesse possint. Et ut haec nostrae confirmationis auctoritas perpetuam obtineat firmitatem, [manu propria subter] [11] firmavimus et anuli nostri inpressione adsignari jussimus.

[12] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis. (Chrismon) Archarius presbiter ad vicem Hludowici recognovit et s. (Signum recognitionis cum nota inclusa: subscripsit) (Locus sigilli).

[13] Data II id. mai., anno IIII, indictione VII, regnante domno nostro Karolo gloriosissimo rege. Actum Thola civitate. In Dei nomine feliciter. Amen. (Nota) Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook