876, 26 mai. — Bézu-[Saint-Éloi].
Charles le Chauve, à la prière de Jean, évêque de Rouen, confirme les religieux du monastère de Saint-Pierre, où repose le corps de saint Ouen (Saint-Ouen de Rouen), dans la possession et l'administration des biens affectés à leurs besoins, conformément à l'attribution qui leur en avait été faite au temps de l'évêque Remi, énumère ces biens et exprime le désir de rendre en temps opportun ceux qui ne figurent pas dans cette énumération. Il stipule en outre que tous les bénéficiers de l'établissement paieront sans tarder leurs dîmes à l'hôtellerie du monastère, que des avoués seront établis à perpétuité sur tous les domaines où il en a existé au temps de l'évêque Remi, que les biens tenus en précaire feront retour aux moines après le décès des précaristes, ordonne aux évêques [de Rouen] de respecter l'intégrité de la mense conventuelle et de se contenter d'un don annuel de deux chevaux sans qu'ils puissent exiger une autre prestation quelconque, accorde aux moines la permission d'élire leur abbé conformément à la règle, mais sous la tutelle épiscopale, concède au monastère l'immunité, déclare expressément que, loin de s'opposer à la prise de possession par les moines du poisson ou des épaves rejetés par la mer, les officiers publics devront les y aider, et renonce en faveur du monastère au produit des droits fiscaux susceptibles d'être perçus sur les biens de celui-ci.
A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur, 595 mm. à gauche, 578 mm. à droite; largeur, 660 mm. en haut, 653 mm. en bas. Archives de la Seine-Inférieure, 14 H 143.
A1. Expédition destinée à servir de deuxième expédition originale, mais ne pouvant être considérée comme telle, en l'absence de toute trace de scellement. Parchemin. Hauteur, 713 mm. à gauche, 728 mm. à droite; largeur, 591 mm. en haut, 563 mm. en bas. Archives de la Seine-Inférieure, 14 H 143.
B. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 2, fol. 159, d'après A avec un calque du début de A.
C. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 5423, p. 79, d'après A1.
D. Copie du xviie s., sur parchemin, Archives de la Seine-Inférieure, 14 H 143, d'après A.
E. Copie très incorrecte du xve s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 12777 (Monasticon gallicanum), p. 119.
a. [Dom Pommeraye], Histoire de l'abbaye royale de Saint-Ouen de Rouen, p. 401.
b. Neustria pia, p. 7, «ex archivo S. Audoeni, cum signo seu chyrographo cujus color ad presens incognitus est», d'après A.
c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 650, n° cclx, d'après a et b.
Fac-similé : de A: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, V, pl. xv.
Fac-similé : de A1: ibidem, pl. xvi, et Nouveau traité de diplomatique, t. V, p. 704, pl. xciv.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, p. 302.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1796.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus ejusdem Dei omnipotentis gratia imperator augustus. Si his quae fideles nostri pro statu et utilitate ecclesiarum ac servorum Dei aurem celsitudinis nostrae implorant ob amorem Dei libenter adquiescimus necnon etiam nostris edictis confirmamus, [2] hoc nobis procul dubio ad aeternam beatitudinem et totius imperii a Deo nobis commissi tutelam prodesse confidimus et remuneratorem Deum propter hoc in futuro habere credimus. Igitur notum sit omnibus sanctae Dei Ecclesiae nostrisque fidelibus, praesentibus scilicet et futuris, quia venerabilis archiepiscopus Johannes, Rotomagensis ecclesiae episcopus, aurem celsitudinis nostrae adiit, [3] nostrae suggerens serenitati ut res priscis temporibus delegatas usibus monachorum qui in monasterio sancti Petri apostoli, ubi praeciosissimus confessor Christi Audoinus corpore requiescit, Deo jugiter famulantur, nos denuo per nostrae roborationis praeceptum confirmaremus, scilicet ut absque demptione vel diminoratione aut oppressione rectorum, sicut villae in eorum stipendiis fuerunt segregatae tempore [4] venerabilis Remegii episcopi, ita ut perpetuis temporibus eas quiete habeant ad possidendum atque regendum, quae sunt hae omnes videlicet mansurae intra et juxta civitatem quae ad jam dictum monasterium pertinent, habentes agros, vineas, prata, silvas et piscatorias, Ampliacus etiam villa cum omnibus mansis et appendiciis suis et Villare cum omnibus appendiciis suis, [5] Wascoilus cum omnibus appendiciis suis, Wadiniacus, Prisiniacus, ..... blodi villa, Inciacus et Vallis cum omnibus appendiciis earum, Livinus cum Seregio et Arciacis, Dunus tam superior quam inferior, Derciacus, Vernus, Wadenciacus cum Fontanis et illa ecclesia de Sanctiniaco, [San]ciacus, Condatus cum omnibus appendiciis earum, et illi manselli [6] qui sunt [in Ta]lomovo, Combrosus etiam, Hedanae oratorium, Perindivillare, Genist[ose], Aciniacus, Conflendis cum omnibus appendiciis earum, Manani villa et illi curtiles qui sunt in Caplon cum vineis ad eos aspicientibus, Rausus quoque et Bresiniacus, Anatarus et illi curtiles et grava quae sunt in Diva ad ipsum monasterium pertinentes et Basonni villam, R[on]gisum, [7] Wanbacium cum omnibus suis appendiciis, et in Larginiaco mansos quattuor cum ecclesia, et in Can[petra mansum unum] cum alode quem dedit Gotramnus, et ad luminaria ecclesiae ejusdem monasterii media pars portus supradictae urbis et precariae omnes ad ipsum locum pertinentes, et villula Bidolidus cum mansellis qui sunt in Sairiaco sub manu custodis ejusdem ecclesiae. [8] Has omnes villulas cum appendiciis suis et quicquid ad praesens possidere atque ordinare videntur jam dictis fratribus per praeceptum auctoritatis nostrae confirmamus, nostris etiam futurisque temporibus mansurum esse volumus, statuentes ut omnia quae ad eos pertinent libere et quiete eis ad stipendia sua liceat ordinare et quae modo relinquimus ad reddendum tempore [9] congruo et oportuno pro Dei misericordia reddere cupimus. Constituimus autem ut omnes qui beneficia habent ex rebus saepe dicti monasterii, decimas ad hospitale quod in eodem monasterio est, dare non differant; atque ex rebus ejusdem monasterii unde a tempore jam dicti venerabilis Remegii advocati extiterunt, perpetua successione constituantur, [10] ne occasione advocatorum aliqua ab ipso monasterio subtrahantur; necnon omnes precariae ad ipsum locum pertinentes, post decessionem eorum qui eas usufructuario possident ad ditionem memoratorum monachorum redeant. Jubemus etiam ut nullus episcoporum ex praedictis villis aliquid demere aut minuere ad ipso monasterio et a monachis ibidem [11] degentibus praesumat, neque ab eis mansionaticos neque paratas seu aliqua opera facienda, neque dona ad ullam festivitatem requirat praeter duos in anno caballos; et de ipso monasterio licentiam habeant sibi eligendi abbatem, sicut regula jubet, sub tuitione tamen sui episcopi. Statuimus quoque atque jubemus ut nullus judex publicus, aut quislibet [12] judiciariam exercens potestatem, aut ullus fidelium nostrorum, tam instantium quamque futurorum, in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones quas moderno tempore infra imperii nostri ditione quibuslibet in pagis et territoriis juste legaliterque possidet, vel ea quae deinceps juris ipsius sancti vel servorum Dei per nos [13] aut per alios quoque divina pietas voluerit augere, ad causas audiendas aut freda exigenda, aut mansionaticos sive paratas faciendas, aut fidejussos alicui tollendos, sive homines tam ingenuos quam et servos super ipsius terram commanentes distringendos, nec ullas reddibiciones aut inlicitas occasiones requirendas, nec res erraticas [14] nostris neque futuris temporibus ingredi audeat, nec eas quae supra memorata sunt paenitus exigere praesumat. Et si ad eorum litus piscem vel aliquid mare evomuerit, actores potestatem tollendi non habeant, sed ipsis fratribus sit in auxilium. Et quicquid de praefati reverendique loci rebus fiscus noster exigere poterat, [15] eidem integre concedimus ecclesiae, scilicet ut perpetualibus temporibus stipendiis fratrum ibi Deo famulantium et alimoniis pauperum proficiat in augmentum, quatinus illic quiete degentes cum omnibus rebus sibi aspicientibus, sub nostrae tuitionis immunitate, remota totius judiciariae potestatis inquietudine, [16] deinceps commorentur, atque pro nostra incolomitate imperiique nostri stabilitate clementissimam Dei miserationem eis in perpetuum exorare delectet. Et ut haec auctoritas nostrae confirmationis firmiorem in Dei nomine obtineat semper vigorem, manu nostra eam subter firmavimus et anulo nostro subter insigniri jussimus.
[17] Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi imperatoris augusti.
[18] (Chrismon) Audacher notarius ad vicem Gauzlini recognovit et subscripsit (Signum recognitionis cum verbis inclusis: Johannes episcopus ambasciavit.) (Locus sigilli).
[19] Datum VII kl. jun., anno XXXVI regnante Karolo imperatoris in Franciam, imperii ejus anno primo, indictione VIIII. Actum Basiu palatio imperiali.