877, 9 juillet. — Ponthion.

À la prière de l'impératrice Richilde, Charles le Chauve, affecte à l'usage des religieuses et des chanoines du monastère de Nivelles où repose le corps de sainte Gertrude un certain nombre de biens faisant partie du patrimoine de cet établissement, deux manses, un moulin et deux brasseries situés «infra ipsum monasterium»; en Brabant, Goyck, Lennick, Wambeek, Tubize, Ittre, Rebeck, Hennuyères, Baulers; dans le comté de Worms, Sprendlingen avec ses vignes; en Laonnais, Besny avec ses vignes; en Toxandrie, Vorst; en Frise, une terre et des serfs «ad salem» et une pêcherie à Meremuda (ou Meruada). À cette première dotation il ajoute Lennik en Brabant et au delà du Rhin, Brohl avec ses vignes. Il affecte en outre au luminaire et aux autres besoins de l'église trois manses «infra ipsum monasterium» et à l'hôpital la «villula» de Monstreux et la dîme des revenus de tout le patrimoine monastique, sauf les «villae» affectées à la matricule, enfin une vigne sise à Berzy en Soissonnais.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no433.

A. Original perdu.

B. Copie du xve siècle, dans un cartulaire du chapitre Sainte-Gertrude de Nivelles (Stein, 2737), Archives générales du royaume de Belgique, Archives ecclésiastiques, n° 1426 (ancien cartulaire 64), fol. 8, n° 8, sous le titre: «Concessio multarum rerum et villarum facta ecclesie Nyvellensis (sic) per Karolum imperatorem».

a. Miraeus, Donationum belgicarum libri duo, p. 387.

b. Miraeus, Notitia ecclesiarum Belgii, (extraits), p. 68, d'après a.

c. Ryckel, Historia sanctae Gertrudis, p. 430.

d. Miraeus, Opera diplomatica, éd. Foppens, t. I, p. 502, d'après a.

e. Heumann, Commentarii de re diplomatica, p. 502, d'après d.

f. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 666, n° cclxxviii, d'après a.

g. Van den Bergh, Oorkondenboek van Holland en Zeeland, t. I, p. 16, d'après d.

Indiqué : Georgisch. Regesta, t. I, col. 146.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 310.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1817.


Texte établi d'après B et a. Sauf indication contraire, l'orthographe est celle de a.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus ejusdem Dei omnipotentis misericordia imperator augustus. Si sacris locis et divinis cultibus mancipatis emolumentum imperialis celsitudinis exhibemus servorumque Dei necessitatibus opem ferendo contulimus, profuturum nobis hoc ad aeternae beatitudinis praemium facilius obtinendum et ad praesentem vitam felicius transigendam fore nullatenus dubitamus. Quapropter noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, praesentium et futurorum, industria quoniam nos ob amorem Dei ac deprecationem Richildis imperatricis augustae, dulcissimae conjugis nostrae, concedimus ad usus fratrum seu sororum, sanctimonialium videlicet et canonicorum Nivellae coenobii, quod conditum est in honore sanctae Mariae, in quo etiam sancta Gertrudis corpore quiescit, res quasdam ejusdem coenobii, id est infra ipsum monasterium mansos duos, molendinum unum, cambas duas; villam Gaugiaco in comitatu Brachbantinse, Liniacum in eodem comitatu, et Wambacem, Tobacem, Iturnam, Rosbacem, Hanuariam, Bolarium; villam Sprendelingam cum vineis in comitatu Wormacensi; villulam Bisinacum cum vineis in comitatu Laudunensi; villulam Forest in Taxandria; in Frisia terram et mancipia ad salem, piscariam in Meremuda. Extra has villas superaddidimus Liniacum in Bracbantinse, villam Broele trans Rhenum cum vineis. Concedimus praeterea ad ecclesie luminaria procuranda et ad reliquas necessitates supplendas mansos tres infra monasterium, ad hospitale vero ejusdem monasterii damus villulam Monasteriolum cum integritate sua et omnem decimam totius abbatiae tam de indominicatu quam de sororum seu fratrum causa et de beneficiatis, exceptis his villis quae ad matriculam decimam dant, et unam vineam in comitatu Suessionico in Bersiaco. Haec autem omnia praedicti monasterii sororum seu fratrum usibus concedimus et concedendo perpetualiter delegamus ob dulcissimae conjugis nostrae Richildis imperatricis augustae gratissimam deprecationem, eo videlicet modo ut praedictae res a nobis supra taxatae usibus sororum seu fratrum deserviant et a nullo deinceps seniore aliter quam a nobis deputatae sunt per futura tempora valeant immutari. Ut autem hujus nostrae auctoritatis praeceptum pleniorem in Dei nomine firmitatis obtineat vigorem, manu illud firmavimus et annuli nostri impressione subter jussimus assignari.

Signum Karoli gloriosissimi imperatoris augusti. Domina Richildis imperatrix ambasciavit.

Andeser notarius ad vicem Gauzlini recognovit.

Data VII idus julii, indictione X, anno XXXVIII regni Karoli gloriosissimi imperatoris augusti in Francia et imperii secundo et in successione Lotharii regis anno VIII. Actum Pontione. Feliciter in Dei nomine. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook