877, 1er août. — [Montureux].

Charles le Chauve, après avoir fait vérifier par Frotier (Frotarius), archevêque [de Bourges], la sincérité des préceptes d'immunité qui avaient été délivrés par Louis le Pieux et par lui-même en faveur du monastère vellave de «Calmilius» [Saint-Chaffre du Monastier], que lui avait présentés l'abbé Rostaing (Rostagnus), révoque le précepte par lequel, trompé par Guy, évêque du Velay, il lui avait donné le monastère et l'avait uni à la mense épiscopale, place le même établissement sous la protection royale, interdisant de le céder jamais à un évêque ou à que ce soit, renouvelle en sa faveur le privilège de l'immunité, prescrit de procéder régulièrement aux élections abbatiales, permet aux moines de choisir à leur gré leur avoué et exempte celui-ci du «tortus».

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no442.

A. Original perdu.

B. Copie de l'année 1676, par Dom Claude Estiennot, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12765 (ancien Saint-Germain lat. 561), p. 61, sous le titre: «Item aliud Karoli imperatoris erga praefatum monasterium privilegium contra cujusdam Guidonis episcopi Aniciensis voluntatem erga illud insensissimam.....», d'après le Livre rouge de Saint-Chaffre ou Liber de reparatione cartarum.

C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 5456A, p. 14, sous le titre: «Item aliud praeceptum regis Caroli datum Rostagno abbati», d'après le Livre rouge de Saint-Chaffre.

D. Copie partielle du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Bréquigny, vol. 46, fol. 114, d'après une copie communiquée par Dom Housseau.

a. Mabillon, De re diplomatica, p. 546, n° cvii, «ex chartario S. Theofredi», d'après C ou une copie apparentée à C.

b. Gallia christiana, t. II, preuves, col. 258, n° xxxvii, «ex chartario S. Theofredi», d'après B ou une copie apparentée à B.

c. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 669, n° cclxxxii, d'après a.

d. Histoire générale de Languedoc, édition Privat, t. II, preuves, p. 394, n° 196, d'après c.

e. Chanoine Ulysse Chevalier, Cartulaire de l'abbaye de Saint-Chaffre du Monastier, p. 22, n° xxiii, d'après B C b et c.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 146.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 311.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1823.

La mention du lieu d'expédition manque dans la formule de date. On y suppléera grâce aux diplômes précédents. Les diplômes de Louis le Pieux et de Charles le Chauve confirmés par ce dernier sont perdus. (Sur le diplôme de Charles, voir t. I, n° 72). Il existe un diplôme confirmatif de ces deux préceptes intitulé au nom de Pépin II d'Aquitaine et expédié entre le 14 et le 24 décembre 845 (Léon Levillain, Recueil des actes de Pépin Ier et de Pépin II.., p. 200, n° li). Mais la rédaction du diplôme ci-dessous n'en dépend pas. Quant au diplôme révoqué par Charles le Chauve, ou en trouvera le texte plus haut sous le n° 405.


Texte établi d'après B C D a.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus ejusdem Dei omnipotentis misericordia imperator augustus. Si locis divino cultui mancipatis emolumentum nostrae imperialis celsitudinis exhibemus, hoc nobis ad praesentem vitam facilius transigendam et aeternam felicius capessendam prodesse confidimus. Noverit igitur omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, tam praesentium quam futurorum, industria quoniam venerabilis abbas, nomine Rostagnus, ex coenobio cui vocabulum est Calmilius, sito in pago Vellaico, in honore sancti Theofredi constructo, ad nostram accedens mansuetudinem, ostendit tam praecepta genitoris nostri quam et nostrae auctoritatis, in quibus continebatur qualiter idem locus sub immunitate domni et genitoris nostri et sub nostra per utrorumque praecepta consistere deberet. Nos denique eadem praecepta dijudicari volentes per Frotarium venerabilem episcopum, invenimus veram esse eorum praeceptorum auctoritatem et quod petebat libenter ei concessimus. Quapropter cognoscentes quod Guido, Vallavensis episcopus, non recte nec regulariter suggessit, scilicet quando nos, non recolentes quae superius dicta sunt de immunitate ejusdem loci, deprecatus est ut eumdem locum sibi per praeceptum dedissemus, affirmans quod ipse locus ad suum episcopatum ex antiquo pertinere deberet, unde falsitatem ejus quasi sub veritate ambulantem veram esse tunc putantes, praeceptum ei quod precatus est concessimus. Sed licet ipse idem praeceptum habeat, nos tamen volumus ut stabile non sit, sed ipsi monachi et omnes ipsius monasterii res ad eos pertinentes in nostra ac successorum nostrorum immunitate consistant ex hoc et in futurum. Praecipimus quoque per praesens nostrae sublimitatis praeceptum ut a nostra vel successorum nostrorum tuitione memoratus locus numquam excidat, neque cuilibet episcopo aut alicujus dignitatis homini concedatur, sed in eligendis et constituendis abbatibus regula sancti Benedicti et haec nostra imperialis jussio omnimodis observetur. Praecipientes ergo jubemus ut nullus judex publicus aut quislibet reipublicae procurator ad audiendas causas more judiciario in ecclesias aut villas seu reliquas possessiones ingredi praesumat, nec freda aut tributa aut teloneum aut mansiones aut paradas aut fidejussores tollere, aut homines tam ingenuos quam servos super terram ipsius loci commanentes distringere, nec ullas publicas functiones vel illicitas occasiones requirere, quibus in aliquo idem monasterium sibique subjecti patiantur injuste aliquod incommodum, nec nostris futurisque temporibus quisquam tam temerarius existat qui faciendi hoc illicitam potestatem attribuere sibi audeat. Et quidquid de rebus praefati monasterii fiscus sperare poterat, totum nos pro aeterna remuneratione Deo et praedicto monasterio concedimus ut perennibus temporibus in alimonia pauperum ac stipendia monachorum ibidem Deo famulantium proficiat in augmentum, qualiter monachos ibi deservientes pro nobis atque stabilitate regni nobis a Deo concessi atque jugiter conservandi Domini misericordiam exorare delectet. Volumus etiam ut quamdiu tales inter se potuerint invenire qui secundum regulam sancti Benedicti regere valeant, semper de propria congregatione eligant per nostram et successorum nostrorum licentiam abbatem. Et hoc etiam volumus ut fratres ejusdem loci quemcumque voluerint advocatum eligendi licentiam habeant, et ob remunerationem etiam nostri [tortum ei] dimittimus. Et ut hoc per omnia subsequentia tempora inviolabiliter conservetur, manu propria subter firmavimus et anuli nostri impressione insigniri jussimus.

Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi imperatoris augusti.

Datum kalend. augusti per manus Frotarii archiepiscopi ambasciatoris, indictione X, anno XXXVIII regni domini Karoli in Francia et imperii ejusdem II. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook