[841, 27 août]. — [Soissons].

Acte faux

Charles le Chauve, après avoir pris part aux cérémonies de la dédicace de la nouvelle église du monastère de Saint-Médard et de la translation consécutive des corps des saints Médard et Sébastien, restitue aux frères de cet établissement la «villa» de Berny, «Attrapiacus sive Rubriscellus» et la forêt d'«Ursinimons», à charge pour l'administrateur de la «villa» de Berny d'assurer un repas à la communauté le jour de la fête de la translation et aux anniversaires de Louis le Pieux, de l'impératrice Judith et de lui-même.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-877), Vol. 2, Paris, 1955, no462.

A. Original du faux perdu.

B. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. nouv. acq. 2295, fol. 43, sous le titre: «De dedicatione presentis ecclesiae sancti Medardi et translatione sanctorum Medardi, Sebastiani et aliorum sanctorum de parva et antiqua ecclesia ad dictam praesentem ecclesiam».

C. Copie du xviiie s., ibidem, fol. 41, sous le même titre qu'en B.

D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Clairambault, vol. 561, p. 643, sous le même titre qu'en B et C.

E. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, ms. franç. nouv. acq. 22210, fol. 178, sous le titre: «Charta Caroli Calvi occasione dedicationis et reliquiarum translationis concessa.»

a. Georges Tessier, Un diplôme inédit de Charles le Chauve pour Saint-Médard de Soissons, dans le Bulletin philologique et historique du Comité des travaux historiques et scientifiques, années 1948-1950, p. 87.

Indiqué : Mabillon, Annales ordinis sancti Benedicti, l. 32, c. 33, éd. de Lucques, t. II (1739), p. 579.

Indiqué : Ph. Lauer, dans Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, p. 89, n. 1.

Nous renvoyons le lecteur à l'étude critique qui précède l'édition du diplôme mentionnée sous la lettre a. On y verra comment cet acte doit être rapproché du célèbre passage de Nithard mentionnant la présence de Charles le Chauve à Soissons, au cours de l'été de l'année 841, sa participation au transfert des reliques de saint Médard, de saint Sébastien et de plusieurs autres saints, enfin la donation de Berny (Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, l. 3, c. 2, éd. Lauer, p. 86-89. Cf. éd. Ernst Müller, p. 30 et p. x; du même, Die Nithard-Interpolation und die Urkunden- und Legendenfälschungen im St. Medardus-Kloster bei Soissons, dans le Neues Archiv, t. 34, 1908, p. 681-722; Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 41, n. 5). Nous avons essayé d'y démontrer que Charles le Chauve a vraisemblablement donné au mois d'août 841 la villa de Berny au monastère de Saint-Médard par un précepte dont il est possible de retrouver les éléments au milieu des formules redondantes et ampoulées qui enrobent le texte originel. La date du 27 août est celle qu'assigne à la translation des reliques de saint Médard et de saint Sébastien l'auteur des Annales Sancti Medardi Suessionensis (éd. Waitz, dans les Monumenta Germaniae historica, Scriptores, t. XXVI, p. 520). Les passages imprimés en petit texte sont empruntés au diplôme portant affectation de biens au monastère de Saint-Médard, publié plus haut sous le n° 338.


Texte établi d'après les copies B à E.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Patrum avitumque amorem sequentes, amicos Dei sua gratia honoratos, quorum principatus ab eo per quem reges regnant nimis est confortatus, nostre administrationis liberalitate honorare studemus, quia eorum solatio et reges et regna salutem atque virtutem ampliari confidimus, presertim cum omnis honos illis exhibitus ejus cultui deservire noscatur, cujus sunt omnia jura regnorum quique cunctarum maxime subjectarum auctor et conservator est potestatum, cujus nos etiam regimen obtinemus consilio et regni gubernacula moderamur auxilio. Igitur noverit omnium fidelium Dei ac nostrorum, presentium scilicet et futurorum, industria quia gloriosissimorum Christi militum, beati videlicet Medardi confessoris ac inclyti martyris Sebastiani, preciosa corpora cum ceteris sanctorum exuviis apud requietionis sue cenobium in modica quadam ecclesia debitum sibi sepulture locum per obsequium nostre devotionis divino nutu opperientes, inhumata per tempus aliquod jacuerunt. Cujus rei causa ista fuit quoniam per tempora bone beateque memorie ac sancte recordationis domini et genitoris nostri Hludovici piissimi imperatoris quibus isdem agebat in sceptris, idem preclarissimus martyr Christi Sebastianus, Roma summi pontificis Eugenii largitate delatus et in suburbio Auguste Suessorum propter corpus predicti confessoris Christi Medardi studio venerabilis quondam abbatis Hilduini honorabiliter collocatus, magnis et sine normitate necdum ante visis nec auditis divina gratia cepit coruscare miraculis et idcirco frequentia populi visitari, unde amplioris ecclesie spatio tantorum meritorum vir insignissimus cum collega suo eque sanctissimo est visus indigere. Ideoque amator religionis ac Dei ac sanctorum cultor eximius, prefatus videlicet sepeque fandus ac divine rememorationis dominus ac genitor noster, a fundamentis ecclesie cepit et maxima ex parte sua authoritate augustissime struxit, necnon et multis muneribus ditavit ac facultatibus dilatavit que et sanctorum honori et populorum convenire possent amori. Eo autem ante sibi optatam sanctorum revectionem et ad preparatum loci honorem recollocationem divina voce vocato et pietate assumpto, cum ejus in regno a se divina inspiratione disposito Dei omnipotentis dextera, ut multis argumentis eluxit, constitueremur, quod ipse bene ceperat et devote optaverat strenue complere et efficacissime studuimus adimplere. Qua de re obnixe petentibus ejusdem sacri cenobii fratribus devotissimis animi nostri affectus annuere exultavit, et dedicationis festiva gaudia, de corporum etiam translatione et prescriptorum Domini amicorum in novi operis ecclesia cum episcoporum et sequentis ordinis gradibus atque magnis populorum affectibus cunctisque divine munus jocunditatis, quantum mortalium fas fuit, obsequiis solemniter celebravimus, atque in Dei honore, cujus et a quo et per quem sunt omnia, et sanctorum obsequiis quibus, prout potuimus, ipsis intercedentibus, deservire meruimus, villam a fisco reipublice nostre nomine Berniacum una cum capella et ceteris ecclesiis, Attrapiacum sive Rubriscellum necnon et silvam nostram Ursinimontem [que] exterminatur de uno latere via publica et silva regali, de altero latere et una fronte terra sancti Petri de Rotundis, de altera fronte terra Medardi, de ipso dono nostro, que quondam, ut abditissimorum testamentorum monumenta testantur, sancto Medardo fuerit delegata, non modo reddidimus, verum plenissima liberalitate concessimus, et ipsi monasterio cum omni integritate et universis juste et rationabiliter ad eam pertinentibus, domibus, edificiis, terris cultis et incultis, vineis, pratis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, molendinis, exitibus et regressibus, et cum omnibus appenditiis vel adjacentiis suis et sicut ipso tempore Pippini vassali nostri cum omni integritate dominationis usibus deservierat submunitatis soliditate totum et ad integrum vel inexquisitum concessam firmavimus, ea vero ratione ut probate religionis ac fidei ex ipso congregationis corpore frater electus eamdem villam sub testimonio conscientie bone prevideat, et in festivitate sacra qua hec nominatissima sanctorum translatio est celebrata, atque in anniversaria die defunctionis domini et genitoris nostri, necnon et in ea qua Dominus nos vel dominam seu genitricem nostram Judith suo judicio, quando sibi placuerit, ab hoc seculo migrare preceperit, ob nostri agendam memoriam ad honorem et laudem Dei et sanctorum ipsorum, omnis apparatus congruus in refectione fratribus ipsius Deo amabilis cenobii festive preparetur, seu ministratio pro oportunitate pauperibus largiatur, quod vero reliquum fuerit, tam de conlaboratione quam et de censu vel etiam in redditibus prefate ville, omnia in usus, quo illa converti ratum duxerit, fratrum ibidem Deo ac sanctis ipsius militantium atque servientium sine cujusquam inquietudine atque perturbatione vel imminutione perpetim cedat. Ut autem nemo successorum nostrorum regum et gubernatorum reipublicae seu abbatum ipsius monasterii aut quelibet alia cujuscumque dignitatis vel potestatis persona ex eadem villa sibi [quicquam] usurpet aut in suos usus sine voluntate et consensu fratrum ipsius loci reflectat, petimus et obtestamur, sed [juri] disposito ac ordini religioso eamdem a nobis mancipatam deservire concedant, sicut sua bene acta et pie devotionis statuta a se confirmata a suis successoribus stabiliri et conservari voluerint. Sic ut hec nostra concessio pleniorem per futura tempora obtineat firmitatis vigorem, ea [m] manu nostra subter firmavimus et more nostro subscribi et de annulo nostro sigillari jussimus.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook