860, 29 mai. — Compiègne.
Acte faux
Charles le Chauve, à la prière de l'abbé Bernard, donne au monastère de Saint-Benoît-[sur-Loire] l'église du fisc de Pîtres, dédiée à Notre Dame, avec une pêcherie, des prés, un bois; dans le Vexin, «Niortportum» avec l'église dédiée à saint Pierre, une église à Longueville et Hennezis avec son église.
A. Original du faux perdu.
B. Copie du xviiie s., dans un cartulaire de Saint-Benoît-sur-Loire, Archives du Loiret, H 302, p. 153, probablement d'après un cartulaire perdu des xive-xve siècles.
C. Copie de décembre 1672, par Pierre Chartier, notaire royal à Saint-Benoît-sur-Loire, dans un autre cartulaire, Archives du Loiret, H 30, fol. 294.
D. Copie du xviie s., par Dom Jandot, dans l'Apparatus... ad historiam... monasterii sancti Benedicti..., ms. de la bibliothèque de M. Jarry à Orléans, p. 183, d'après le cartulaire des xive-xve siècles.
E. Copie de 1682, par Dom Estiennot, dans les Antiquitates in diocesi Aurelianensi benedictinae, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12739, p. 342, probablement d'après la même source que D.
F. Copie du xviiie s., par Dom Chazal, dans l'Historia monasterii Floriacensis, Bibliothèque d'Orléans, mss. 490-491 (anc. 270bis), fol. 710, d'après le cartulaire des xive-xve siècles.
G. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 12670, fol. 267v°.
H. Copie du 8 décembre 1764, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 2, fol. 27, d'après B.
a. Prou et Vidier, Recueil des chartes de l'abbaye de Saint-Benoît-sur-Loire, t. I, p. 54, n° XXIII.
Maurice Prou et Alexandre Vidier (ouvr. cité, p. 54, n. 1) ont énuméré les raisons qui les ont justement déterminés à considérer ce diplôme comme un faux. Bien que Bernard ait en effet gouverné le monastère de Saint-Benoît au temps de Charles le Chauve, il n'est pas exclu que le faussaire ait voulu faire passer sa production pour un diplôme de Charlemagne. Les deux noms que nous lisons dans la souscription de chancellerie le donneraient à penser.
Texte de a.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Mos et consuetudo regum praedecessorum nostrorum semper extitit ut ecclesias Dei sublimarent et divinis mysteriis adjutores existerent, quatenus per haec ipsi Deum propitium haberent et posteritas eorum regnandi per succedentia tempora efficaciam feliciter obtinerent. Hujus rei gratia ego Karolus, auditis servorum Dei petitionibus, Bernardi videlicet abbatis sancti Benedicti Floriacensis monasterii necnon religiosorum monachorum ibidem Deo deservientium, qui nos adierunt postulantes quatenus, morem sequentes regum praedecessorum nostrorum, regiam nostram munificentiam eis in aliquo commodo impertiremur, visum est nobis ratumque duximus eorum voluntati favere. Igitur, habita deliberatione, cum consensu primatum et procerum nostrorum, regia auctoritate concessimus eis ex fisco nostro qui vocatur Pistis ecclesiam quae est in honore sanctae Mariae cum omnibus quae ad nostros usus ibi pertinere videntur, piscatoriam scilicet, prata adjacentia contiguamque silvam et omnia quae nostri juris sunt propria. Similiter dedimus in pago Vilcassino villam Niortportum nomine cum ecclesia in honore sancti Petri, itemque alteram ecclesiam cum mansionile altero in Longa villa, Anisiacum etiam cum ecclesia inibi sita. Haec itaque omnia inscripta cum omnibus adjacentiis suis per praeceptum nostrae auctoritatis supradicto coenobio condonamus, quatenus ex hoc et in omne tempus habitatores ejusdem loci monachi faciant ex praedictis rebus quidquid voluerint, habentes in omnibus tenendi et possidendi liberam et firmissimam potestatem. Et ut hoc praeceptum aeternam obtineat firmitatem, manu propria illud subter firmavimus et anulo nostro sigillari jussimus.
Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi regis.
Einardus notarius ad vicem Tilpini summi cancellarii recognovit.
Actum Compendii, IIII kal. junii, anno XX regni augusti Karoli, indictione XIIII.