844, 27 septembre. — Compiègne.

Charles le Chauve, renouvelant un précepte de Louis le Pieux que lui ont présenté les moines de Saint-Riquier, autorisés par leur abbé, Louis, parent du roi, lequel a joint sa prière aux leurs, affecte à leur entretien exclusif et exempte de toute prestation les «villae» de Chevincourt, Brenouille, Arvillers, Eaucourt [-sur-Somme], Vaux, Drugy, Neuville, Agenvillers, Yvrench, Bayardes, Courcelles, [La-Motte-] Croix, «Langoratum», la «villa Alteia» qu'on appelle Abihen, Conchil, Vercourt, des «setici» et des terres à Regnière-Ecluse, Roquemont, des «setici» et des terres à Mouflers, à Surcamp, à Pernois, y compris la précaire d'Hegfridus après son décès, Noyelles, Sorrus, la chapelle de Mers, et en plus la «cella» de Forestmontier, avec les «villae» qui en dépendent et dont l'abbé Louis a accru la part des moines, c'est-à-dire Argoules avec la colonge de Romaine, le bénéfice de Norbert et de Guibaud (Guicbaldus) dans ladite colonge, Bonnelles avec les bénéfices d'Angaltius et de Goulard (Godolardus), la «villa» de Domvoie (Sanctus Vigilius), Bernay [-en-Ponthieu], Achicourt, «Euholt»; dans le Beauvaisis, six «setici» et huit arpents de vigne à «Gellis», deux «setici» et six arpents de vigne à Rivecourt; deux «setici» à Etaples, un manse à Mesoutre, trois «setici» «in Asco», un manse à Avesnes, aux conditions mises par Louis à cette dotation, à savoir que les bénéficiers garderont leurs bénéfices jusqu'à ce qu'ils aient reçu une compensation ou jusqu'à leur mort, que les moines entretiendront douze chanoines à Forestmontier et qu'ils n'utiliseront le bois de la forêt de Forestmontier que sous le contrôle de l'abbé.

Référence : Arthur Giry, Maurice Prou, Georges Tessier et Ferdinand Lot (éd.), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France (840-860), Vol. 1, Paris, 1943, no58.

A. Original perdu.

B. Copie du xviie s., par André Du Chesne, dans Hariulf, Chronicon Centulense, livre III, chapitre vii, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12893 (ancien Saint-Germain lat. 5312), fol. 209, d'après le manuscrit présumé autographe d'Hariulf.

C. Copie du xviie s., dans la même chronique, Bibliothèque d'Amiens, ms. 531, d'après B.

D. Copie du xviiie s., dans la même chronique, Bibliothèque nationale, ms. lat. 11733, fol. 239, d'après a.

a. Dom Luc d'Achery, Spicilegium, 1re édition (in-4°), t. IV (1671), p. 495, d'après B.

b. Lecointe, Annales ecclesiastici Francorum, t. VIII, p. 733, d'après a.

c. Dom Luc d'Achery, Spicilegium, éd. de La Barre (in-fol.), t. II (1723), p. 315, d'après a collationné par Dom Ursin Durand sur le manuscrit présumé autographe d'Hariulf.

d. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 468, n° xlvii, d'après a.

e. Migne, Patrologiae [latinae] cursus, t. CLXXIV, col. 1269, d'après c.

f. F. Lot, Hariulf, Chronique de l'abbaye de Saint-Riquier, p. 109, d'après c, C et a.

Indiqué : Georgisch, Regesta, t. I, col. 104.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 214.

Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1569.

Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 121, n. 2.

Le diplôme ci-dessous se présente comme le renouvellement de celui de Louis le Pieux du 3 avril 830 (Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten, n° 874 (845); publié en dernier lieu par F. Lot, Hariulf, Chronique de l'abbaye de Saint-Riquier, p. 84). En réalité, il reproduit textuellement dans sa plus grande partie le diplôme de Charles le Chauve portant la date du 21 mai 843 (n° 22), bien que n'y faisant aucune allusion. Il le complète en précisant certaines attributions à la mense conventuelle. Son expédition se justifie par la confirmation apportée par le souverain aux mesures prises par le nouvel abbé de Saint-Riquier, Louis, en vue d'accroître la part faite aux moines. Les passages imprimés en petit texte reproduisent le diplôme du 21 mai 843.

En ce qui concerne l'établissement du texte, voir p. 54, l. 26 et suiv.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si servorum Dei justis et rationabilibus petitionibus benignitatis nostrae assensum praebemus, regiae celsitudinis opera frequentamus ac per hoc facilius nos aeternae beatitudinis gloriam adepturos liquido confidimus. Quocirca noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium atque nostrorum, tam praesentium quam et futurorum, sollertia quia benignitate et licentia dilecti propinqui nostri Hludovici, abbatis ejusdem sacri coenobii, viri religiosi monachi ex monasterio Centulo, preaclarissimi scilicet confessoris Christi Richarii, culminis nostri adeuntes serenitatem obtulerunt praecellentiae nostrae gloriosae memoriae domni et genitoris nostri caesaris augusti Hludogvici auctoritatem qua continetur qualiter idem domnus et genitor noster quasdam villas ex eadem sancti Richarii abbatia usibus et stipendiis eorumdem monachorum constitutas eis concesserit atque, ut nullius quandoque abbatis vel cujuscumque personae minoratione illis subtrahantur, imperiali praeceptione pleniter confirmaverit, ac proinde oraverunt iidem monachi magnitudinem nostram ut eamdem domni genitoris nostri imperialem auctoritatem nos denuo reconfirmare vel renovare dignaremur per praecellentiae nostrae rescriptionem. Quorum denique preces, divino intuitu et deprecatione praefati venerabilis et dilecti propinqui nostri Hludovici abbatis, clementer audivimus et ita illis in omnibus concessisse cunctis notum esse volumus, quin etiam reverentiae nostrae scriptum hoc speciali conditione fieri jussimus, per quod memoratas villas, hoc est Civinicurtem cum Bronoilo et Argovillare, Aldulficurtem, Valles, Drusciacum, Novam villam, Montem angelorum, Guibrentium, Bagardas, Curticellam, Crucem, Langoratum, Alteiam quae Abbatisham vocatur, Concilium, Verculfum cum seticis in Ragineri exclusa terrisque ad eam pertinentibus, Roconis montem cum seticis et terris in Masflariis, Sacrocampo et Petronutio consistentibus, addito manso precariae Hegfridi post decessum ejus, Nigellam, Sidrudem, capellam in villa Maris cum mansis ad se pertinentibus, insuper et cellam quae Forestis vocatur cum villis ad eam pertinentibus quas venerabilis abbas Hludogvicus auxit monachorum stipendiis, quarum haec sunt nomina: Argubius cum colonia quae Romamgilis dicitur et beneficiolum Nortberti et Guicbaldi in eadem colonia sita, et Bonella cum beneficiis Angaltii et Godolardi, necnon et villa quae vocatur Sanctus Vigilius cum Berniaco et Acinicurte et Euholt; et in pago Belvacense, in loco qui dicitur Gellis sitici sex et de vinea aripennes octo, et in Rivirtsicurte seticis duobus et de vinea aripennes sex; et in Quentvico seticis duobus, in Mosultro mansum unum, in Asco seticis tribus, in Avisnis mansum unum, ea vero conditione ut qui beneficia ex jam dictis rebus modo habent tamdiu ea retineant usquequo aut alicubi pro eisdem beneficiis alia obtineant aut post decessum illorum, nisi forte abbas pro eorum culpa ante ab eis receperit, fratres absque ulla interrogatione recipiant; et XII canonicos in eadem cella monachi sub una cura et ordinatione in debitis et necessariis stipendiis religiose custodiant; ex silva etiam quae ad eamdem cellam quae Forestis dicitur pertinere videtur, quae necessaria in utilitatibus majoris monasterii fuerint discretione et ordinatione abbatis praevideant. Haec autem omnia, quicquid ad supradicta loca praesenti tempore juste et legaliter aspicere videtur, sicut a domno et genitore nostro statutum est, usibus et stipendiis monachorum in praefato loco Christo famulantium concedimus atque firmamus, videlicet ut nulli unquam liceat ab eorum dominio ex eisdem villis aliquid abstrahere aut minuere aut in alios usus convertere, nec paratas aut lidimonium aut hostilicium aut alias quaslibet redibitiones praesumat ullo modo exigere, sed, sicut dictum est, eo modo atque tenore quo a piissimo imperatore genitore nostro statutum est, ita nostris et futuris temporibus secure illas teneant et quiete possideant, quatenus eosdem Dei servos in praemisso monasterio Domino militantes pro salute ejusdem genitoris nostri et felicitate nostra et conjugis proleque sive stabilitate regni nostri incessanter piissimi judicis misericordiam implorare delectet. Et ut haec auctoritas per futura tempora inviolabilem et inconvulsam obtineat firmitatem, manu propria subter firmavimus et anuli nostri assignari jussimus.

Signum Karoli gloriosissimi regis.

Jonas diaconus ad vicem Hludovici recognovi et subscripsi.

Data V kl. octobris anno V, ind. VII, regnante Karolo gloriossissimo rege. Actum Compendio palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook