845, 21 janvier. — Compiègne.
Charles le Chauve, à la prière de Leuton, son fidèle, confirme la donation faite par celui-ci au monastère de Saint-Denis des biens qu'il tenait de la libéralité royale, la «villa» de Morancy dans le comté de Chambly, la «villa» de Crouy et deux manses de la «villa» de Trossy en Beauvaisis.
A. Original. Parchemin autrefois scellé. Hauteur, 413 mm.; largeur, 655 mm. en haut, 642 mm. en bas. Archives nationales, K 11, n° 2b.
A1. Autre expédition originale. Parchemin scellé. Hauteur, 400 mm. à gauche, 401 mm. à droite; largeur, 570 mm. en haut, 555 mm. en bas. Archives nationales, K 11, n° 2a.
B. Copie de la fin du xiiie s., dans le Cartulaire blanc de Saint-Denis, tome I, Archives nationales, LL 1157, p. 725, sous la rubrique: «Confirmatio Karoli regis super donatione Leuthonis in pago Caliacense super fluvium Ysere in villa nuncupata Maurintiagi curte», d'après A.
C. Copie de la fin du xiiie s., ibidem, p. 697, sous la rubrique: «Preceptum Karoli regis de Maurenciaco», d'après A1.
D. Copie du xive s., dans le Cartulaire de Thou ou Colbertin, Bibliothèque nationale, ms. lat. 5415, p. 84, sous la rubrique: «Confirmatio Karoli Calvi regis super donatione Leuthonis in pago Caliacense super fluvium Ysere in villa nuncupata Mauriciagiculte», d'après B.
E. Copie du xive s., ibidem, p. 82, sous la rubrique: «Preceptum Karoli Calvi regis de Maurenciaco», d'après C.
F. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 358, sous le titre: «Preceptum Karoli regis de Maurenciaco, alias confirmatio Karoli Calvi super donatione Leuthonis in pago Camliacense super fluvium Isarae in villa nuncupata Mauriciagi curte», d'après D et E.
G. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 17110, fol. 41, d'après D.
H. Copie du xviie s., ibidem, fol. 40v°, d'après E.
I. Copie du xviiie s., dans une copie du Colbertin, Archives nationales, LL 1160, p. 95, d'après D.
J. Copie du xviiie s., ibidem, p. 94, d'après E.
K. Copie informe du xve s., corrigée par Doublet après collation sur les originaux, Archives nationales, K 11, n° 2.
L. Autre copie informe du xve s., ibidem.
M. Copie partielle du xviiie ou du xixe s., Bibliothèque nationale, Collection du Vexin, t. 11, fol. 45.
a. Doublet, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, p. 776, d'après K.
b. André Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Montmorency et de Laval, preuves, p. 1, d'après F.
c. Félibien, Histoire de l'abbaye de Saint-Denis, preuves, p. LXIV, n° lxxxv, d'après A1.
d. Recueil des historiens de la France, t. VIII, p. 454, n° xxxii (année 844), d'après a.
e. Tardif, Cartons des rois, p. 97, n° 147, d'après A.
Fac-similé : Fac-similés des originaux: Lot, Lauer et Tessier, Diplomata Karolinorum, III, pl. xv et xvi.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 212, (année 844).
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1573.
Indiqué : Lot et Halphen, Le règne de Charles le Chauve, p. 131, n. 1.
Indiqué : Jusselin, Liste chronologique... dans Le Moyen âge, t. XXXIX (1929), p. 221, avec fac-similé des notes.
Il y a discordance entre les éléments chronologiques de la date. Le chiffre de l'indiction correspondant à l'année 845 est 8 et non 7.
(Chrismon) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Cum ea quae fidelibus nostris munificentia liberalitatis nostrae largimur, quae etiam ipsi ob amorem Dei sanctorum reverentiae et servorum Christi utilitatibus tradere [2] procurant, nostrae auctoritatis precepto secundum eorum petitionem ad devotionem ipsorum confirmare satagimus, christianorum regum consuetudinem exercemus. Proinde noverit omnium fidelium Dei ac nostrorum, presentium scilicet et futurorum, industria quia Leuto, fidelis noster, celsitudinis nostrae adiens excellentiam petiit [3] ut res quas ei largitatis nostrae benignitate per nostrae auctoritatis preceptum in proprium tradidimus quasque ipse divinae inspirationis amore conpunctus sancto Dionysio, pretiosissimo patrono nostro, monachisque in ejusdem sancto coenobio consistentibus legaliter tradiderat nostra auctoritate ab eo traditas confirmaremus, quatenus et merces nobis apud Deum [4] per intercessionem jam dicti pretiosissimi protectoris nostri et orationes servorum Dei amplior adcresceret et jam dicti fidelis nostri devotioni plenius satisfacere studeremus. Cujus petitioni liberalissime annuentes, per hoc nostre auctoritatis preceptum easdem res, villam scilicet quae nuncupatur Maurinciagi curtis, sitam in comitatu Camliacense [5] super fluvium Isere, cum adjacentiis ac pertinentiis suis, villulas videlicet duas ibidem suprapositas prefato nomine nuncupatas cum ecclesia ibidem sita, et in alio loco villam nuncupatam Croiacum et in tertio loco in pago Belvacense, in villa quae apellatur Trociacus, mansos duos hoc nostrae confirmationis edicto ad prefatam casam Dei eo tenore [6] eaque condicione sicut in donationis vel traditionis carta jam dicti fidelis nostri Leutonis continetur traditas vel confirmatas esse concedimus et in perpetuum per futura tempora confirmamus. Et ut hec nostrae confirmationis auctoritas pleniorem in Dei nomine per ventura tempora obtineat firmitatis vigorem, [7] eam manu nostra subter firmare decrevimus et anuli nostri inpressione signari jussimus.
[8] Signum (Monogramma) Karoli gloriosissimi regis
[9] (Chrismon) Ragemfridus notarius ad vicem Hludowici recognovit et s. (Signum recognitionis cum notis inclusis: Ra-gem-fridus notarius advicem Lu-do-uui-ci recognovit.) (Locus sigilli.)
[10] Data XII kl. febr., anno V regnante Karolo glorioso rege, indictione VII. Actum Compendio palatio regio. In Dei nomine feliciter. Amen.
Image de l'acte
Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala
Cliché Archives nationales de France.