907. — Saint-Denis (Monastère).
Charles III, à la requête du comte Robert, confirme au vassal de celui-ci, Archambaud, pour lui, son fils Gérard, chanoine de Saint Martin de Tours, et l'un des héritiers de ce dernier, la jouissance du domaine de Meigné sur la Choisille, dépendant de Marmoutier, qui avait été ravagé par l'invasion normande, en stipulant qu'il reviendrait après eux au chapitre de Saint-Martin.
A. Prétendu original perdu.
B. Copie du xviie s., provenant de Gaignières, Bibliothèque nationale, ms. lat. 54414, p. 5, d'après A, avec fac-similé des souscriptions et de la date.
C. Copie du xviie s., par Dom Martène, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12878, fol. 28, « ex autographo » d'après A (à 907).
D. Copie du xviiie s., par Dom Eyme, Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 3, p. 113, d'après A, avec calque des premiers mots et fac-similé des souscriptions.
EF. Deux copies du xviiie s., par Dom Gérou et Dom Housseau, Bibliothèque nationale, Collection de Touraine, vol. I, fol. 154 v° et 163, nos 129 et 136.
G. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 3, p. 115, d'après E ou F.
H-J. Trois copies du xixe s., par André Salmon, Bibliothèque municipale de Tours, ms. 1224, fol. 187 et 191, 188 et 190, 198-199, d'après F, B et E avec variantes de D.
a. P. Lévêque, Trois actes faux ou interpolés en faveur de l'abbaye de Marmoutier, dans Bibliothèque de l'École des Chartes, t. LXIV, 1903, p. 291, d'après BCDE.
b. D. Rabory, Histoire de Marmoutier, p. 479, d'après H I J.
Indiqué : Mabille, Catalogue des diplômes, chartes et actes de la Collection Dom Housseau, n° 129.
Texte établi d'après B à F.
In nomine sancte et individuae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si fidelium nostrorum primorum procerumque justis petitionibus libenter quas nobis pro communi utilitate insinuaverint, aurem nostre tranquillitatis benigno accommodaverimus favore, regiae celsitudinis morem imitari videbimur eosque ad nostre fidelitatis devotionem ferventiori excitabimus desiderio et ad tuendum regni nostri statum devotiores atque promptiores efficiemus. Quocirca noverit universorum industria, tam presentium quam etiam futurorum, quia adiens nos sublimissimus principum nostrorum Rotbertus, pro suae fidelitatis honestate et claritudinis nobilitate impense nobis acceptus, deprecatus est nostre regalis sublimitatis eminentiam ut concessa ipsius nostra auctoritate fulciremus et in quibus ipse adsensum prebebat nos quoque auctorando, nostro favore permittente, annueremus atque cuidam fideli suo satis honorabili et probato vasallo Archembaldo, sicut ipse ei concedebat, et ex suo jure in ejus liberalitatem ad opus filii sui Gerardi, sancti Martini canonici, hereditario jure transfundebat ad possidendum, ita etiam nos justo regalis consuetudinis decreto ei adquiescentes, precepto nostre auctoritatis adsignaremus, quatinus liberalius id quod dabatur, absque aliqua inquietudine, non beneficiario jure sed proprie hereditatis ab eis uteretur arbitrio. Nos itaque postulationibus ejus ingrati non existentes et quia idem jam fatus Archembaldus pro sua strenuitate admodum nobis extat karus, consentimus eis annuendo, juxta senioris sui venerabilis Rotberti comitis voluntatem, jubentes hoc nostre largitionis scribere preceptum, concedentes in pago Turonico, distantem a Turonis prope duobus miliariis, super fluviolum quod nominatur Causila, curtim quę fuit olim quandam nominatam Magniacum, sed incursione Nortmannica dissipata et ab habitatione hominum penitus destituta esse videtur, et aspicit ad res Majoris monasterii cum suis adpendiciis. Cujus voluntati ita annuimus ut predictam curtim instaurare et reparare studeat et habitabilem hominibus facere, talique modo et predictus Archembaldus cui beneficiata esse videtur et filius ejusdem prefatus Gerardus, absque ulla inquietudine cum omni sua inmelioratione atque integritate teneant atque possideant et post ipsum Gerardum unus suorum heredum cui dimittendum placuerit eodem quo ipse tenet jure. Post ipsum quoque heredem, delegamus eam cum suis omnibus adpendiciis devenire ad stipendia et usum canonicorum sancti Martini confessoris Xpisti, pro requie et absolutione animarum nostrarum, meę scilicet et Rotberti comitis et ejusdem Archembaldi Gerardique filii ejus, et ipsi canonici pro nobis misericordiam Domini exorent diebus ac noctibus. Proinde hoc testamentum nostrę preceptionis scribere jussimus, predictam curtem Gerardo et subsequentibus post eum heredibus adsignantes, ut nullus eis audeat esse molestus vel ad beneficium contrahere aut inminuere, sed sicut a nobis stabilitur vel ordinatur, ut in hujus nostrę permissionis precepto data nostra inserta habetur atque concessa, ita rata inconvulsaque, nullo refragante, signata anuli nostri inpressione, cauta sub firmatione teneatur in perpetuum possidenda praefatis haeredibus.
Signum (Monogramma) Karoli gloriosi regis.
Letaldus notarius ad vicem Herivei archiepiscopi recognovit (Sigillum).
Data anno V. regnante Karolo gloriosissimo rege, inditione X. Actum Parisius, monasterio sancti Dionysii. In Dei nomine feliciter. Amen.