906, 22 février. — Corbeny (Palais).
Charles III, sur le conseil de ses fidèles, tant évêques que laïques, et avec l'assentiment écrit d'Erlebaud, évêque de Coutances, dont la lettre a été souscrite par l'archevêque Guiton et les co-évêques, fonde un monastère en son fisc de Corbeny, pour mettre à l'abri le corps de saint Marcoul qu'il a reçu en dépôt, au moment de l'invasion normande, et dont le retour en son lieu est difficile. Il affecte à cet établissement, dédié à saint Pierre et à saint Marcoul, divers manses à Corbeny même, ainsi qu'à Craonne, Aubigny, Condé-sur-Suippe et Fismes, avec des serfs nommément désignés, et autorise les « fiscalins » à lui céder leurs possessions.
A. Original perdu.
B. Copie du xiie s., dans le Cartulaire B de Saint-Remy, Archives municipales de Reims, p. 109 (fol. lvi), sous la rubrique : « Privilegium domni Karoli Francorum regis, de rebus beato Marculfo apud Corbiniacum concessis », d'après A.
C-E. Trois copies du xviiie s., dont deux collationnées en 1733 et 1736, Archives municipales de Reims, fonds de Saint-Remy, liasse 190, n° 1, d'après B.
F. Copie du xviiie s., dans le Monasticon Benedictinum, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12693, fol. 186 v°, d'après B.
G. Copie du xviiie s., dans les preuves de l'Histoire de Laon de Dom Bugniâtre, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 267, fol. 142, d'après B.
H. Copie partielle du xviiie s. dans l'appendice à l'Histoire de Compiègne de Dom Placide Bertheau, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 21, p. 307, d'après B.
I. Copie du xviiie s., Archives départementales des Ardennes, registre I, 1, d'après B.
a. Apologie pour le pélerinage de nos roys à Corbeny, p. 86.
b. Marlot, Metropolis Remensis historia, t. I, p. 531 (à l'année 907) ; Histoire de l'église, cité et université de Reims, t. II, p. 828.
c. Mabillon, Acta sanctorum ordinis sancti Benedicti, saec. IV, part. 2, p. 154.
d. Acta sanctorum Bollandiana, maius, t. I, p. 79.
e. Gallia christiana, t. IX, preuves, col. 240 (à l'année 907).
f. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 501, n° xxxiv, d'après a.
g. Ed. de Barthélemy, Notice historique sur le prieuré de Saint-Marcoul de Corbeny (extr. des Annales de la Société académique de Saint-Quentin, 3e série, t. XIII, 1876), p. 70.
Indiqué : Cocquault, Histoire ecclésiastique de Reims, table chronologique, p. 102 (à l'année 900).
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 366.
Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1925.
In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis. Karolus divina providente clementia rex. Si servis Dei ac locis divino cultui mancipatis opem nostrasque impendimus munificentias, id nobis profuturum et ad presentem vitam prospere transigendam et ad perpetuam felicius obtinendam omnino confidimus. Quocirca omnibus sanctȩ Dei Ecclesiȩ nostrisque, presentibus atque futuris, innotescat fidelibus quoniam ob nimiam atque diutinam paganorum infestationem que, peccatis exigentibus, per universam debacchando grassatur ecclesiam, sanctissimum vereque beatissimum Marculfum proprio loco eadem peste cum clericis profugis pulsum pro Dei amore suscepimus atque in fisco nostro Corbiniaco, prout tempus dictavit, reposuimus. Et quoniam incertum manebat utrum divina dispositio tantum pignus manere nobiscum, an iterum vellet ad proprium deportari monasterium, a nostris, tam episcopis quam et laicis, fidelibus responsa accepimus ne sine proprii licentia episcopi illud preciosum corpus detineretur. Salubri itaque usi consilio et licentiam ab episcopo Erleboldo retinendi nobiscum, eo quod maneret regressus difficile, impetravimus et epistolam ab eodem presule missam et ab archiepiscopo Guidone ac reliquis subscriptam coepiscopis de eadem re suscepimus. Hac igitur de re, divino inspirati amore nostrorumque predecessorum, non solum in humanis sed etiam in divinis imitatores esse cupientes, ob animȩ nostrȩ remedium, in jam dicto fisco Corbiniaco, in honore beati Petri principis apostolorum, eo quod in basilica que est ipsius nomine dicata jam corpus preciosum foret locatum, monasterium disposuimus facere et de rebus propriis ditare clericosque seu ministros ad laudes omnipotenti Deo persolvendas quique pro statu ecclesie nostraque incolumitate totiusque regni stabilitate incessanter exorent instituere curavimus. Et ut hoc ibidem Deo famulantibus delectabilius implere delectet, concedimus beato Petro apostolo et sancto Marculfo confessori mansos duos in eadem villa, in comitatu Laudunensi, ad luminaria ejusdem loci ; et in usus et stipendiis fratrum inibi servientium mansos IIIIor in eadem villa, in Craona mansum unum et dimidium, in Albiniaco dimidium ; de terra vero indominicata ad summum Tilidum mappaticos IIIIor super fluvium Suppiam, in villa Condato allas septem et molendinum unum et mansum in Fimmes unum. Concedimus quin etiam mancipia quorum hec sunt nomina : Grifo cum uxore sua Langildi et infantibus eorum, Otlardis, Hildebertus cum filio suo, Adalmundus et uxor illius Berilindis cum infantibus, Gonduinus cum uxore sua Hroildi et infantibus eorum, Ingelindis cum infantibus suis, Theaudis, Girardus, Lambertus, Edoinus cum uxore sua Celinia et infantibus, Hildegundis cum infantibus suis, Isengardis cum infantibus suis, Christoforus cum infantibus, Erlesindis cum infantibus, Allwidis cum infantibus suis, Ranherus, Gerbertus, Gislemarus, Erwardus, Fermundus, Hubertus ; mancipias duas Wiart, Gerhelt cum infantibus suis ; de fisco Attiniaco pertinentes feminas duas Gervara, Elesevith cum infantibus suis. Stabilimus preterea ut omnes nostri fiscalini suas possessiones ad eundem locum, si voluerint, tradant, et clericis ejusdem loci damus licentiam emendi ac post illorum ab hac luce discessum ibidem conferendi. Quapropter hoc nostrȩ auctoritatis preceptum fieri jussimus ac memorato loco et clericis dedimus, per quod precipimus atque jubemus ut suprascriptas res et mancipia habeant, teneant atque possideant et quicquid pro utilitate ejusdem ecclesiȩ facere disposuerint liberam et firmissimam in omnibus habeant potestatem. Et ut hec nostrȩ corroborationis concessio firmior habeatur veriorque credatur et a nostris successoribus attentius observetur, manu propria firmavimus et anuli nostri impressione sigillari jussimus.
Signum Karoli gloriosissimi regis.
Ernustus notarius ad vicem Askerici episcopi recognovit et signavit.
Datum VIII. kl. martii, indictione VIIIa., anno XIIII°. regnante domno Karolo gloriosissimo rege, redintegrante IX°. Actum Corbiniaco palatio. In Dei nomine feliciter. Amen.