910 ou 911, 17 juin. — Changy.

Charles III, à la prière de l'évêque Thioux, renouvelle les diplômes de son ancêtre Charlemagne et de son aïeul Charles [le Chauve], confirmant les chanoines de l'église Notre-Dame de Paris dans leur droit de vivre en commun, comme de tout temps, dans le cloître, sans être inquiétés, sans payer de cens, et aussi de se bâtir des demeures et de se les céder ou vendre entre confrères.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no64.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur, à gauche 525 mm., à droite 520 mm. ; largeur 615 mm. Archives nationales, K. 16, n° 7a.

B. Copie figurée du xie s., Archives nationales, K. 16, n° 7b.

C. Copie du xiie s., dans le Livre noir de Notre-Dame, Archives nationales, LL. 78, p. 34.

D. Copie du xiiie s., dans le Grand Pastoral de Notre-Dame, Archives nationales, LL. 76, p. 572.

E. Copie du xiiie s., dans Petit Pastoral de Notre-Dame, Archives nationales, LL. 77, p. 43.

FG. Deux copies du xive s., dans un vidimus du 16 janvier 1309, Archives nationales, L. 526, n° 7, et LL. 451, n° 99.

HI. Deux copies du xive s., dans une confirmation par Philippe le Bel de février 1310, Archives nationales, K. 16, n° 7b et JJ. 45, fol. 3, n° 4.

J. Copie du xvie s., par P. Pithou, Bibliothèque nationale, Collection Dupuy, vol. 222, fol. 29.

K. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 2, d'après E.

L. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 11835, II, p. 15.

M. Copie de la fin du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection De Camps, ms. nouv. acq. fr. 7383, p. 133, d'après I.

N. Copie du xviiie s., Archives nationales, K. 181, n° 8.

a. Labbe, Alliance chronologique, t. II, p. 501.

b. Dubois, Historia ecclesiæ Parisiensis, t. I, p. 533.

c. Gallia christiana, t. VII, instrum., col. 17.

d. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 512, n° xliii, d'après c.

e. Pièces justificatives de la propriété individuelle des maisons canoniales du chapitre de l'église de Paris sises Cloître Notre-Dame, pièce n° 1 (exemplaire aux Archives nationales, S1A, dossier n° 1).

f. B. Guérard, Cartulaire de l'église Notre-Dame de Paris (Documents inédits), t. I, p. 242, n° ii.

g. R. de Lasteyrie, Cartulaire général de Paris, t. I, p. 80, n° 59.

Indiqué : Georgisch, Regesta chronologico-diplomatica, t. I, p. 191.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 372.

Indiqué : Böhmer Regesta Karolorum, n° 1932.

Indiqué : Tardif, Monuments historiques, Cartons des rois, p. 141, n° 225.

Indiqué : Musée des Archives nationales, p. 47, n° 78 (avec fac-similé partiel du début).

Fac-similé : de la copie figurée : Collection des fac-similés de l'École des Chartes, ancien fonds, n° 92.


(Chrismon.) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus divina propitiante clementia rex. Si precibus sacerdotum quando pro suis vel ecclesiarum sibi commissarum necessitatibus [2] aliquid nobis intimare voluerint aurem libenter accommodamus eorumque justas petitiones ad optatum effectum perducimus, non solum regiam consuetudinem in hoc exercemus, sed eosdem sacerdotes ad Domini misericordiam pro nobis exorandam promptiores atque [3] devotiores facimus. Igitur omnium sanctae Dei ecclesiae fidelium nostrorumque, tam præsentium quam et futurorum, noverit industria quoniam adiens serenitatis nostrae præsentiam dilectus noster ac venerabilis Theodulfus, Parisiacensis ecclesiae sanctae Mariae perpetuae virginis episcopus, [4] humiliter deprecatus est quatinus fratribus ejusdem ecclesiae inibi Domino famulantibus ex claustro eorum hoc nostrae auctoritatis præceptum fieri juberemus, ita ut illud sine ullius episcopi aut cujuslibet persone inquietudine, sicuti a priscis temporibus, ad cohabitandum eis pro observando [5] licentius suae religionis proposito concessum est, perpetim simul possidere valerent atque cohabitationes domorum suarum inibi constructas, immo etiam in posterum construendas absque alicujus calumnia jugiter quiete obtinere possent ; insuper et cuicumque [6] consodalium suorum, aut pro suae necessitatis negotio aut justae utilitatis arbitrio singillatim easdem concedere aut vendere vellent, liberalissimam id agendi potestatem haberent. Cujus namque congruam ac necessariam considerantes petitionem necnon et proavi nostri [7] Karoli imperatoris cujus aedicto optimatum imperii sui consilio exiit ut universa canonicorum claustra absque census exactione absoluta permanerent, et inclitae prolis ipsius avi nostri, scilicet Karoli regis, id praecepto roboratum est, insuper et quicquid idem canonici [8] infra claustra edificarent, licentiam haberent inde faciendi quod voluerint, vestigia imitantes, placuit serenitati nostrae ejusdem episcopi Theodulfi adquiescere postulationibus, et munificentiae nostrae praecepto concedimus eisdem fratribus sanctae Mariae ut praedictum [9] claustrum illorum, tam ipsi quam successores ipsorum Domino servientium, ab hodierna die et deinceps, absque alicujus senioris vel ullius hominis impulsione, simul cum domibus suis infra et extra existentibus, indesinenter libere ac quiete possideant, [10] et quicquid ex his, videlicet domibus, ut dictum est, agere voluerint, Xpisto propitio, in omnibus habeant potestatem faciendi, pro nostra tantummodo salute conjugisque nostrae Friderunae ac prolis totius quoque regni statu, Domini clementiam propensius [11] obsecrantes. Ut autem hujus auctoritatis praeceptum per futura tempora inviolabilem obtineat firmitatis vigorem, manu propria subter firmavimus et anuli nostri inpressione insigniri jussimus.

[12] Signum Karoli (Monogramma) regis gloriosissimi.

[13] Hugo regiae dignitatis notarius ad vicem Herivei archiepiscopi recognovit et subscrip[si]t (Signum recognitionis in quo nota : subscripsi) (Sigillum).

[14] (Chrismon). Datum .XV. kl. jul., indictione .XIIII., anno incarnationis dominicȩ .DCCCCXI., anno .XVIIII. regnante domno rege Karolo, redintegrante .XIIII. Actum villa Camgiaco. In Dei nomine feliciter. AMHN. Amen. Amen.


Image de l'acte

Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala

Cliché Archives nationales de France.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook