911, 20 décembre. — Cruzy-le-Châtel.

Charles III, à la requête des comtes Garnier et Thierry, et avec l'assentiment du comte Létard, concède à l'évêque de Cambrai, Étienne, pour lui et ses successeurs, en raison des menaces tant extérieures qu'intérieures, l'érection d'un château-fort et l'établissement d'un marché à Lestorf, sur la Sarie, au pagus d'Andenne, où repose le corps de saint Crépin. Il lui accorde le droit d'y battre monnaie ainsi que le privilège de l'immunité, sous peine pour les contrevenants d'une amende de trente livres, dont les deux tiers pour l'évêque et un tiers pour le fisc royal.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no67.

A. Original. Parchemin, avec traces de scellement. Hauteur, 436 mm. ; largeur, 528 mm. Archives départementales du Nord, G 1, n° 5 bis.

B. Copie du xiie s., dans le Cartulaire A de l'église de Cambrai, Bibliothèque nationale, ms. lat. 10968, fol. 6, d'après A.

C. Copie du xive s., avec traduction française, dans un rouleau de parchemin, Archives départementales du Nord, B 1411 (Chambre des comptes de Lille, layette de Namur), d'après A.

D. Copie du xve s., dans le deuxième cartulaire de Henri de Berghes, Archives départementales du Nord, G non coté, fol. 11.

E. Copie du xviie s. par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 66, fol. 59, d'après A.

F. Copie du xviiie s., dans le Cartulaire du chapitre de Notre-Dame de Cambrai, Archives départementales du Nord, G. Cartulaire de Cambrai 10, pièce 2.

G. Copie du xviiie s., Collection Moreau, vol. 3, fol. 258, d'après A.

a. Leglay, Glossaire topographique de l'ancien Cambrésis, pièce justif, n° 1, d'après C.

Indiqué : Godefroid, Inventaire analytique et chronologique des archives de la Chambre des Comptes de Lille, publ. p. E. de Coussemaker, p. 3, n° 7.

Indiqué : Wauters, Table chronologique, t. I, p. 326.

Indiqué : J. Finot, Liste des diplômes des rois carolingiens et des premiers rois capétiens conservés aux Archives du Nord, p. 13, n° iii.


(Chrismon.) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus, divina propitiante clementia rex Francorum, vir illustris. Quotiens alicujus munificentiae cuilibet nostrorum impendimus [2] gratiam fidelium ad honorem stabilitatemque regni totius nobis a Deo collati et conferendi atque conservandi omnino posse proficere Deo auctore confidimus. Siquidem noverit industria fidelium nostrorum, tam presentium quamque futurorum, [3] venerabiles comites, Guarnerum scilicet et Teodericum, nostrȩ majestatis adiisse prȩsentiam et interpellasse super reverendȩ sanctitatis Camaracensis ȩcclesiȩ pontificis Stephani atque fidelis nostri commoditate, astruentes eum habere [4] villam nomine Letstorphem jure hereditario sacrosancto corpore almi confessoris Xpisti Crispini olim sanctȩ Romane sedis pontificis insignem, in pago Indensi, super fluvium vocabulo Seregna sitam, multimodis tam barbarȩ gentis quam [5] intestinȩ cladis objectam periculis, fore necessarium pro calamitosi temporis angustia eundem castello muniri locum et emporii habere mercatum ac proprii nomismatis percussuram atque sub immunitatis nostrȩ defensione [6] perpetuo manere securum, atque ita ut suggesserunt, consentiente Letardo fideli nostro, ejusdem pagi venerabili comite, ob amorem Dei et reverentiam prȩlibati sancti ac predicti fidelis nostri Stephani devotionem, loco illi et successoribus [7] suis quibus illum post se commodabit fundum omnibus conibentiȩ aures prȩbuimus. Prȩcipientes ergo jubemus et hujus prȩcepti vigore invicto firmamus quo prȩfate locus ville munimen castelli nostra possideat perpe-[8]-tuo munificentia ac mercatum et proprii nomismatis percussuram atque sub immunitatis nostrȩ defensione protegatur perenni, ita ut nullus dux, comes vel judex aut quilibet ex judiciaria potestate, ad causas audiendas [9] aut freda exigenda fidejussores tollendos nostris et futuris temporibus illuc ingredi audeat, sed liceat ejus loci possessoribus quieto ordine propriis utilitatibus deservire ; et quicquid fiscus regalis exinde consequi poterat totum eis perenniter [10] habendum indulgemus. Quod si quis, quod minime credimus, contra hujus auctoritatis edictum regale venire temptaverit, auri purissimi libras triginta coactus exsolvat e quibus due quidem partes ejus possessoribus loci [11] cedant, tertia vero regalis fiscus recipiat et quod temptavit agere nullatenus evindicet, ut nullus deinceps tale quid conari prȩsumat. Verum quo hujus prȩcepti auctoritas ab omnibus nostri regni fidelibus [12] verius certiusque credatur manu propria subter firmavimus anulique nostri illustratione eam muniri et insigniri jussimus.

[13] Signum Karoli (Monogramma) regis gloriosissimi.

[14] Hugo regiae dignitatis notarius ad vicem Herivei archiepiscopi subnotavit et subscripsit (Signum recognitionis cum notis). (Locus sigilli).

[15] Datum .XIII. kl. jan., indictione. XIIII., anno. XVIIII. regnante Karolo rege gloriosissimo, redintegrante. XIIII., largiore vero hereditate indepta I. Actum villa [16] Cruztiaco. In Dei nomine feliciter. AMHN. Amen. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook