918, 14 mars. — Compiègne.

Charles III, à la requête du marquis et abbé Robert, « conseil et appui du royaume », du comte Herbert et de l'évêque de Soissons, Abbon, accorde aux moines de Saint-Germain-des-Prés l'abbaye de la Croix-Saint-Ouen, en Mérezais, sur l'Eure, avec ses dépendances, sauf la partie cédée aux Normands de la Seine, c'est-à-dire à Rollon et à ses compagnons, « pour la défense du royaume », à charge pour les moines de célébrer chaque année, le 10 février, l'anniversaire de la reine Frérone, et, le 28 janvier, celui du couronnement du roi, avec la solennité de sainte Agnès, ce dernier anniversaire devant être remplacé, après la mort du roi, par des prières et des pasts au jour de son décès.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no12.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur : à gauche, 628 mm., à droite, 625 mm. ; largeur, en haut, 642 mm., en bas, 640 mm. Archives nationales K. 16, n° 9.

B. Copie du xie s., dans la Chronique d'Aimoin, Bibliothèque nationale, ms. lat. 12711, fol. 162.

C. Copie du xiie s., dans le Cartulaire ††† de Saint-Germain-des-Prés, Archives nationales, LL. 1024, fol. 34.

D. Copie du xiiie s., dans le Cartulaire de l'abbé Guillaume, Archives nationales, LL. 1026, fol. 14.

E. Copie incomplète du xiiie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 13089, fol. 128 v°.

F. Copie du xive s., dans un Cartulaire de Saint-Germain-des-Prés, Archives nationales, LL. 1029, fol. ii v°.

G-N. Copies du xviie s., dans les Annales de Saint-Germain-des-Prés de Jacques du Breul, Bibliothèque nationale, mss. lat. 12837, fol. 90, 12838, fol. 90, 12839, fol. 98 v°, 12840, fol. 58 v°, 12841, fol. 81, 12842, fol. 56, 12843, fol. 58 v°, 12844, fol. 17.

O. Copie du xviie s., Archives nationales, LL. 131, fol. 8.

P-Q. Copie du xviiie s., par Dom Grenier, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 21, fol. 133 et 138 v°, d'après un cartulaire.

R. Copie collationnée du xviiie s., Archives nationales, K. 181, n° 106.

S. Copie abrégée du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection du Vexin, vol. 11, fol. 66.

a. Aimoin, Libri II de gestis Francorum, éd. J. du Breul, p. 298.

b. Jacques du Breul, Supplementum antiquitatum urbis Parisiacae, p. 84.

c. Du Bouchet, La véritable origine de la maison royale de France, preuves, IIe partie, p. 229.

d. Sainte-Marthe, Gallia christiana, t. IV, p. 320, col. 1, « ex apographo in cartophylacio ejusdem monasterii ».

e. Félibien, Histoire de la ville de Paris., t. III, p. 31, d'après b.

f. Acta sanctorum Bollandiana, jun. t. IV, p. 114, col. 2.

g. Mabillon, Annales ordinis sancti Benedicti, t. III, appendice, p. 697, d'après A.

h. Bouillart, Histoire de l'abbaye royale de Saint-Germain-des-Prés, preuves, p. xxi, n° xxiv, d'après A.

i. Brussel, Nouvel examen de l'usage général des fiefs en France, t. I, p. 128, n. a, d'après h.

j. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 536, n° lxix, d'après A.

k. J. Tardif, Monuments historiques, Cartons des rois, p. 143, n° 229, d'après A.

l. Lebeurier, Notice sur l'abbaye de la Croix Saint-Leufroy, p. 44, n° II, d'après h.

m. Poupardin, Recueil des chartes de l'abbaye de Saint-Germain-des-Prés, t. I, p. 68, n° xli.

Indiqué : Georgisch, Regesta chronologico-diplomatica, t. I, p. 197.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 378.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1957.

Fac-similé : Fac-similés lithographiés à l'usage de l'École des Chartes, n° 93.


(Chrismon.) In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Karolus divina propitiante clementia rex Francorum. Quoniam Deus omnipotens qui est rex regum nostram sui muneris celsitudinem dignanter praetulit su[o] [2] et [regno et] populo, idcirco oportet nos non modo praeesse, verum potius sanctis prodesse ecclesiis ac praesertim derutis, quibus feritate paganorum pulsa existunt corpora sanctorum hactenus debita veneratione carentium. Qua-[3]-propter comperiat omnium sanctae Dei ecclesiae fidelium nostrorumque, etiam praesentium ac futurorum, sollertia quia Rotbertus, venerabilis marchio, nostri quidem regni et consilium et juvamen nobiscum simulque abbas monasterii sancti Vincentii [4] martyris egregii quoque pontificis Parisiorum Germani, adiens nostram sublimitatem una cum comite Heriberto eximioque episcopo Abbone, suggessit tam pro veneratione sanctorum cinerum, Audoeni scilicet archiepiscopi, necnon beatorum confessorum [5] Leutfredi fratrisque ejus Agofredi, quam etiam pro nostra totiusque salute regni, concedere abbatiam quae nuncupatur Crux sancti Audoeni monachis praelibati confessoris Germani, quatinus abhinc et deinceps praedictorum membra sanctorum [6] diu officio divino carentium ab eisdem coenobitis reverenter susciperentur cultuque divino, secus beatos artus Germani collocata, honorarentur. Quorum scilicet nostrorum fidelium congruis petitionibus annuentes, donavimus et subjecimus [7] illam abbatiam, cujus caput est in Madriacensi pago, super flumen Auturȩ, sancto Germano ejusque monachis ad eorum jugiter mensam, praeter partem ipsius abbatiȩ quam annuimus Normannis Sequanensibus, videlicet Rolloni suisque comitibus, [8] pro tutela regni. Idcirco autem res praedictae abbatiae cum omnibus villis, terris cultis et incultis, vineis, pratis, silvis, aquis aquarumque decursibus, farinariis, cum mancipiis et colonis et cum omnibus aliis appendiciis ibidem, excepta portione [9] Nortmannorum, tradere et subdere et confirmare decrevimus, ad victum, vestimenta, seu etiam ceteros usus congregationis sancti Germani, quatinus singulis annis, .IIII. idus februarii, anniversariam nostrae dilectissimȩ conjugis Friderunȩ [10] cum vigiliis missarumque oblationibus frequentent, diem quoque nostrae unctionis .V. kalendas februarii, solemnitatem sanctae Agnetis cum summa refectione celebrent, post obitum vero nostrum mutentur et orationum et refectionum praesidia in diem [11] nostrae migrationis. Et super hanc cessionis auctoritatem hoc nostrum regale prȩceptum fieri jussimus, per quod decernimus atque jubemus ut nullus quilibet fidelium sanctae Dei ecclesiae, praesentium et futurorum, de praenotatis [12] rebus inquietudinem aut refragationem vel praejudicium seu violentiam nec ipse abbas ejus coenobii facere temptet, sed potius sine ulla subtractione vel diminoratione atque divisione liceat eas res eidem congregationi cum omni [13] integritate inviolabiliter absque ulla calumnia et contradictione securiter ac perpetualiter possidere et frui. Ergo haec nostrae auctoritatis praeceptio, ut firmiter continuationis vigorem obtineat [14] ac veraciter per curricula annorum succedentia credatur, manu propria subterfirmantes, anulo nostro eam jussimus insigniri.

[15] Signum Karoli (Monogramma) regis gloriosissimi.

[16] Gozlinus notarius ad vicem Herivei archiepiscopi summique cancellarii recognovit et s[ubscripsit] (Signum recognitionis. Sigillum).

[17] Datum .II. idus martii, indict .VI., anno XXVI. regnante Karolo rege glorioso, redintegrante .XXI., largiore vero hereditate indepta .VI. Actum Compendio palatio. In [Dei nomine] feliciter. Amen. Amen.


Image de l'acte

Cliquez pour zoomer ou afficher en plein écran. — Consulter sur Nakala

Cliché Archives nationales de France.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook