918, 1er décembre. — Laon.

Charles III, à la requête du comte et marquis Robert, étend l'immunité concédée à l'abbaye de Saint-Martin de Tours à la nouvelle enceinte construite autour du monastère.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no18.

A. Original perdu.

B. Copie de la fin du xiie s., avec les souscriptions figurées, sur parchemin deux fois scellé sur double queue de parchemin, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 390, n° 506, d'après A.

C. Copie du xiie s., sur parchemin, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 390, n° 507.

D. Copie du xviie s., avec fac-similé du chrismon et de la ruche, par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, Collection Dupuy, vol. 657, fol. 2 v°, d'après la Pancarta nigra, fol. 3, sous la rubrique « Privilegium Caroli Stulti super immunitate castri novi Turonensis ».

E. Copie du xviie s., Bibliothèque Laurentienne de Florence, ms. Libri 1836, fol. 3 v°.

F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 47, fol. 162.

G. Copie abrégée du xviie s., par Dom Lesueur, Bibliothèque nationale, ms. lat. 13898, fol. 93 v°, d'après la Pancarta alia.

H. Copie du xviiie-xviiie s., par Jean Bouhier, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17709, p. 33, d'après D.

IJ. Copies du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Bréquigny, vol. 46, fol. 136 et Collection de Touraine, vol. 1, n° 149, d'après la Pancarta alba.

K. Copie authentique collationnée du xviiie s., Archives nationales, K. 186, n° 41, d'après la Pancarta nigra.

a. Martène et Durand, Amplissima collectio, t. I, col. 272, « ex chartario S. Martini ».

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 540, n° lxxiii, d'après a.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 379.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1961.

Indiqué : Mabille, La pancarte noire de Saint-Martin de Tours, p. 54, n° iii.


Texte établi d'après B à E.

(Chrismon). In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus divina propitiante clemencia rex Francorum. Cum locis divino cultui mancipatis ob divine servitutis amorem opem congruam ferimus ad sublevandas Dei servorum commoditates atque utilitates et regum morem decenter implemus et id nobis profuturum ad eterne remunerationis premia capessenda veraciter credimus. Idcirco notum esse volumus omnibus sancte Dei ecclesie nostrisque fidelibus, tam presentibus quam et futuris, quia adiens nostri culminis serenitatem comes et markyo noster venerabilis Rotbertus studuit humiliter expetere quatinus de castro quod est circa monasterium sancti Martini, egregii confessoris Xpisti, de quo ipse abba habetur, preceptum nostre auctoritatis fieri esset placitum, ob immunitatis gratiam, scilicet ne quispiam ibi preter abbatem sive canonicos ejusdem cenobii unquam ab hac die deinceps aliquam de quacumque re haberet exercendi potestatem et hujusmodi petitionem firmam esse in perpetuum sanciremus. Nos autem, primo ob salutem nostram, deinde ob petitionem seu suggestionem ac devotam erga nos fidelitatem prefati comitis, concedimus ac concedendo confirmamus et super hanc cessionem nostre auctoritatis preceptum fieri mandamus, per quod precipientes decernimus ut ab hinc in futurum nullus quilibet, nec comes, neque vicecomes qui dicitur, neque judiciaria seu quelibet humana potestas habeat potestatem, vel inferat aliquod prejudicium de castro sito in giro cenobii sancti Martini, in comitatu vero Turonum superque fluenta Ligeris, nisi tantummodo abbas ejus loci necnon et canonici, sicut postulatum est a comite et abbate Rotberto. Et ut hec nostre cessionis seu confirmationis auctoritas firma et inconvulsa sit semper, quatinus pro nobis sanctum Martinum cum suis fidelibus jugiter intercedere sentiamus, manu propria eam subter firmavimus et anuli nostri impressione expresse jussimus insigniri.

Signum Karoli (Monogramma) regis gloriosissimi.

Goslinus notarius ad vicem Hervei archipresulis summique cancellarii recognovit (Signum recognitionis cum notis).

Datum kal. decembris, indictione VIIa., anno XXVI°. regnante Karolo rege gloriosissimo, redintegrante XXI°., largiore vero hereditate indepta VI°. Actum castro Lauduno. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook