898, 1er novembre. — Vienne.

Charles III, informé par l'archevêque Arnust de la ruine des églises du diocèse de Narbonne que son père Louis avait gratifié de quelques biens à titre perpétuel, confirme, sur l'intervention de sa mère Adélaïde, la concession faite à l'église de Narbonne de l'abbaye de Saint-Laurent et du fisc « Colonicae » en Narbonnais. Il ajoute, au comté de Razès, l'abbaye de Cubières ; dans le comté de Substantion le fisc de Juvignac ; dans le comté de Nîmes, aux environs de Sauve, l'église de Saint-Saturnin avec « villa Torta ». Il accorde à l'église de Narbonne les droits que pourraient payer au fisc les « hostolenses » ou Espagnols établis sur ses domaines. Enfin il lui concède l'immunité avec la protection royale.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no14.

A. Original perdu.

B. Copie figurée du xie s. (incomplète de la fin), Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 390, Chartes des rois, n° 481.

C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 374, p. 449, « ex chartulario archiepiscopi Narbonensis, fol. 18 v° ».

DE. Extraits du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Du Chesne, vol. 35, fol. 95 et ms. lat. 12778, fol. 242, d'après le Livre rouge perdu de l'archevêché de Narbonne, fol. 18, n° 9.

a. Dom de Vic et Dom Vaissète, Histoire de Languedoc, t. II, preuves, col. 33, d'après les « archives de l'église de Narbonne et ancienne copie, Bibl. du Roi, Baluze, chartes des rois, n° 12 » (B) ; nouv. édit., t. V, col. 95, n° xx.

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 471, n° vi, d'après a et B.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 356.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1899.


Texte établi d'après B et C.

Les passages imprimés en petit texte sont empruntés au diplôme de Carloman du 4 juin 881.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus divina propiciante clementia rex. Si erga loca sanctorum divino cultui mancipatorum aliquid de rebus juris nostri conferre studemus, non solum in hoc regiam exercemus consuetudinem, sed maxime, divina auxiliante gratia, profuturum nobis nullatenus dubitamus. Idcirco omnium sancte Dei ecclesie fidelium nostrorumque, tam presentium quam et futurorum, solers industria noverit quod dirigens presentie serenitatis nostre Arnustus, sancte Narbonensis ac Redensis ecclesie venerabilis archiepiscopus, innotuit nobis per quosdam sui fideles quemadmodum sua sedes et pene omnes ecclesie ejusdem civitatis ruine jam proxime existebant, ita ut per ipsum nullatenus possent restaurari, intimans etiam qualiter jamdudum piissimus genitor noster Ludovicus quedam beneficiola ad augmentum suę ecclesię perpetualiter possidenda contulerat. Cujus peticionem ac intimacionem necessariam esse cognoscentes, placuit celsitudini nostre, pro remedio anime nostre nostrique genitoris atque predulcissime genitricis nostre Adeleidis deprecatione, quatenus ad eandem ęcclesiam, scilicet sancti Justi et sancti Pastoris necnon et sancti Pauli confessoris, qui ibi corpore requiescit, abbatiam sancti Laurentii cum omnibus suis villulis et cellis atque terminis cum summa integritate locorum, veluti in preceptis monachorum ab antecessoribus nostris piissimis regibus factis, perpetualiter concederemus, eo videlicet tenore ut stipendia monachorum ibidem degentium juxta vires presulis non deficiant ; et in ipso comitatu Narbonensi Colonicas fiscum cum omni integritate. Addimus quoque prefatae ecclesie sanctorum Justi et Pastoris, ex nostra regali liberalitate, in comitatu Redensi abbatiam Cubarias cum ecclesiis, cellulis, villis, villaribus et omnibus adjacentiis suis ac mancipiis utriusque sexus ad eundem locum pertinentibus ; et in comitatu Substantionense fiscum Juviniacum cum ecclesia ; in comitatu Nemausense, suburbio castro Salavense, in valle Ocilianense, ecclesiam sancti Saturnini cum villa Torta et omnibus appendiciis suis. Si vero infra istas vel alias villas ejusdem ecclesie homines hostolenses vel Hispani fuerint, quicquid jus fisci inde exigere debet, totum ad opus sancte matris ęcclesie Narbonensis jure perpetuo concedimus optinendum, atque per hoc nostre auctoritatis preceptum confirmamus, per quod decernimus atque jubemus ut nullus judiciarie potestatis, nec ullus ex fidelibus nostris, in ecclesias aut loca, que moderno tempore possidet, vel que deinceps in jure et potestate ecclesie ipsius divina pietas voluerit augere, ad causas audiendas, vel freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ipsius ecclesie, tam ingenuos quam servos distringendos, aut ullas redibitiones vel inlicitas occasiones requirendas, nostris futurisque temporibus ingredi audeat, vel ea que supra memorata sunt penitus exigere presumat ; sed liceat memorato presuli suisque successoribus sub nostra defensione quiete residere et nostre parere jussioni. Et quicquid jus fisci exinde exigere poterat, totum nos pro eterna remuneratione eidem concedimus ecclesie, ut perpetuis temporibus clericis ibidem Deo famulantibus proficiat in augmentum, quatenus rectores ipsius ecclesie cum omnibus ad se pertinentibus, cum clero et populo sibi subjecto, pro nobis et tocius regni nostri stabilimento Domini misericordiam alacriter exorare delectet. Et ut hoc preceptum nostre auctoritatis inviolabilem ac eternum obtineat vigorem, manu propria subter firmavimus et anulo nostro insigniri jussimus.

Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi regis.

Heriveus notarius ad vicem Folchonis archiepiscopi recognovit.

Data kal. novembris, indictione I., anno VI. regnante Karolo serenissimo rege, et in successione Odonis II. Actum aput Viennam. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook