901, 9 novembre. — Fresnoy.

Charles III, à la prière de la « congrégation » des religieux de Corbie, à la tête de laquelle est Francon, renouvelle le diplôme d'immunité concédé à cette abbaye par son grand-père et homonyme. Il confirme également les privilèges accordés dans le passé par l'évêque Berthefroi et ses successeurs et, à l'époque moderne, par l'archevêque Hincmar et autres prélats, par les papes Benoît [III], Nicolas [Ier] et, en outre, les privilèges de la reine sainte Bathilde, de son fils Clotaire et des rois et empereurs qui leur ont succédé. Émus des supplications des religieux, inquiets de l'avenir, parce que des titres de propriété ont été en partie égarés, en partie brûlés, par suite des ravages des païens, il les confirme par « édit » dans la possession de tous leurs biens. Enfin, à la requête d'Ermenfroi, comte d'Amiénois, de sa mère la reine Adélaïde et des grands du royaume, évêques, comtes et autres fidèles, il étend le bénéfice de l'immunité au château construit par les religieux à leurs frais, dans l'enceinte du monastère.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no41.

A. Original perdu.

B. Copie du xiie s. dans le Cartulaire Casimirus de Corbie, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17762, fol. 21 v°, d'après A.

C. Copie de deux mains du xiiie s., dans le Cartulaire Mercator de Corbie, sans souscriptions ni date, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17764, fol. 50, d'après B.

DEF. Copies du xvie s. dans Caulaincourt, Histoire de Corbie, Bibliothèque nationale, ms. lat. 10121, p. 39, 12893, fol. 28 et 17757, fol. 15 v°, d'après B.

GH. Copies du xviie s. par Bonnefons dans Histoire de Corbie, Bibliothèque nationale, ms. lat. 17142, fol. 274 v° et 227, et fol. 276 v°, d'après B.

I. Copie du xviie s. par Du Cange, Titres de Picardie, Bibliothèque de l'Arsenal, ms. 4103 (anc. 332), fol. 44, d'après EF.

J. Copie du xviie s., dans les papiers du P. Jacques Sirmond, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, t. 141, fol. 27, d'après B.

K. Copie du xviiie s. par Dom Grenier, Bibliothèque nationale, Collection de Picardie, vol. 53, fol. 32 v°, d'après C.

a. D'Achery, Spicilegium, t. VI, fol. 44 ; édition de 1723, t. III, p. 347, d'après B.

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 493, n° xxvi, d'après a.

c. L. Levillain, Examen critique des chartes mérovingiennes et carolingiennes de l'abbaye de Corbie (Mémoires et documents publiés par la Société de l'École des Chartes, V, p. 295, n° 37), d'après B.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique des diplômes, t. I, p. 362.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1918.


Texte d'après B.

In nomine sanctae et individuȩ Trinitatis. Karolus divina propitiante clementia rex. Si liberalitatis nostrae munere locis Deo dicatis quiddam conferimus beneficii et necessitates ecclesiasticas ad petitiones servorum Dei nostro relevamus juvamine atque regali tuemur munimine, id nobis et ad mortalem vitam temporaliter transigendam et ad eternam vitam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Unde notum esse volumus omnibus praesentis temporis atque futuri ecclesiae Xpisti nostrisque fidelibus quia venerabilis et amabilis serenitati nostre congregatio Corbeiensis monasterii, cui preest venerabilis abbas Franco, petivit cum omni humilitate et debita reverentia magnificentiam potestatis nostre quatinus eis regali aedicto illud inviolabile confirmaremus in posterum quod sancte recordationis avus piissimus augustus et equivocus noster statuerat super omnibus immunitatibus et cessionibus regum, ubi sancitum est ut nullus [judex] publicus vel quilibet ex judiciaria potestate in ecclesiis, aut locis, villis seu curtis, agris vel reliquis possessionibus, quas in quibuslibet pagis et territoriis jure et legaliter memoratum in presenti tenet monasterium, vel ea quȩ deinceps in jure ipsius ecclesiae voluerit divina pietas augeri, ad causas audiendas aut freda exigenda, aut mansiones vel paratas ullas faciendas, vel fidejussores tollendos, nec ullas redibitiones aut illicitas occasiones requirendas, vel, sicut in preceptis antecessorum nostrorum continetur, homines potestatis ipsius monasterii sive super ipsam terram, tam ingenuos quam servos, commanentes distringendos penitus exigere presumat. Nos etiam devotissimis precibus supplicaverunt ut privilegia antiquorum episcoporum, videlicet Bertefridi, Ambianensis episcopi, et sanctorum presulum Genesii, Audoeni, Audomari, Faronis, Audeberti, sed et moderni temporis venerabilium archiepiscoporum, Hincmari scilicet, Guntboldi, Winilonis et aliorum episcoporum, necnon et privilegia pontificum romanorum, Benedicti videlicet atque domini papae Nicholai, regali edicto in perpetuum intemerata caveremus. Preterea iidem venerabiles fratres ejusdem monasterii ad thronum clementiae nostrae devotissime accedentes, metu et anxietate futuri discriminis exterriti, supplicaverunt ut instrumenta cartarum quibus a fundamento monasterium ipsum usque ad presens tempus ditatum fuerat, partim propter infestationem paganorum perdita, partim succensa, nostra regali auctoritate repararentur, ita ut quicquid in presenti idem monasterium quiete et absque ullius contradictione tenere vel possidere videtur, nostra inconvulsa permanere dignanter decernat majestas regalis. Annuit itaque benignissima dignatio nostra precibus humilitatis eorum et concessit quod et in perpetuum eis ad munimen proficiat et dominationi nostrȩ celeberrimum nomen apud posteros exhibeat semper. Statuimus ergo hoc precepto auctoritatis regiȩ celsitudinis ut omnia illa quȩ sanctissima Balthildis regina et filius ejus Lotharius rex, et inde ceteri reges et imperatores usque ad nostram memoriam, eis concesserunt et firmaverunt illibata permaneant. Privilegia quoque ecclesiastica quȩ a beatissimis pontificibus romanis, vel antiquitus a venerabili Bertefrido Ambianensi episcopo et sanctis presulibus supra memoratis, vel moderno tempore ab archiepiscopis et episcopis totius Gallie eidem monasterio concessa sunt, sive in electione abbatis, sive in dispositione libera rerum ejusdem monasterii, set et in cellulis et ecclesiis et decimis earum predicto monasterio subjacentibus, sicuti a principio disposita sunt, sic maneant omnia inviolata et nostro regali edicto omni tempore inrefragabiliter firmata. Et si quid aut in ecclesiasticis rebus aut in secularibus negotiis est contra antiqua statuta violatum, decernimus competenti moderamine corrigendum. Si quis vero, aut nostro aut futuro tempore, vel pecunia vel qualibet gratia, electionis jura et rerum liberam dispositionem prefato monasterio concessam regali dignitate nostra et apostolico privilegio et episcopali auctoritate firmatam violare cum anathemate temptaverit, velut contra salutem regalis gloriae et omnium fidelium nostrorum sed et totius regni nobis a Domino collati agens, regali potestate atque precepto, quasi inimicus dominorum et rei publice, ab omni arceatur munere publico et ad satisfactionem ecclesiae quam lesit episcoporum offeratur judicio. Placet quoque nostrȩ mansuetudini fratribus ejusdem monasterii indulgere ut, quoniam propter infestationem paganorum suas immunitates vel instrumenta cartarum per fugam dilapsa vel incensa sunt, nostrum regale proponamus edictum, quatinus quicquid illud monasterium legaliter vel quiete ac sine alicujus personae contradictione tenet vel tenuit, ratum et firmum nostra auctoritate omni tempore possideat. Decernimus insuper, annuente immo supplicante Ermenfrido, ejusdem comitatus illustri comite, suggerentibus quoque una cum dilectissima genitrice nostra Adeleide et regni nostri primoribus, tam episcopis quam comitibus, ceterisque fidelibus, propter futuras occasiones et propter quietem servorum Dei inibi Deo famulantium, jejuniis delectet attentius pro statu regni nostri vel pro nostra nostrorumque salute omnipotentis Dei misericordiam exorare, ut nullus judex publicus in castello propriis sumptibus ac juribus infra ipsa monasterii moenia constructo, nullam ibi quasi potestative licentiam habeat discutiendi aut ordinandi aliquod aut disponendi, sed, sicut reliquȩ res ejusdem monasterii, absque ullius judiciali persona, immunitate atque auctoritate prȩdecessorum regum sancite noscuntur, eodem moderamine eademque dispositione, abbatis videlicet atque fratrum, prȩfatum consistat castellum, ne per hoc precepta eorum atque privilegia in aliquo titubare videantur. Sed et successores nostros et affines hoc eodem contestamur edicto quatinus illi, sicuti et nos idem monasterium in tutela ac familiaritate nostra suscepimus, ita ipsi quoque eodem fervore erga Dei servos animati, omnibus qui hoc preceptum nostrȩ mansuetudinis infringere temptaverint, resistant eosque a consortio benignitatis suȩ separent, ut eis a Domino et regni gloria et triumphus indeficiens et beatitudo sempiterna conferatur. Et ut hoc preceptum regiae dignitatis et nunc et in futuro tempore maneat inconvulsum, manus nostrȩ subscriptione roboravimus et anuli nostri impressione subter signari jussimus.

[Signum Karoli gloriosissimi regis.]

Erluinus notarius ad vicem Ascherici episcopi et archicancellarii recognovit et subscripsit.

Datum V. idus novembris, indictione quinta, anno VIIII. regnante domno Karolo gloriosissimo rege, redintegrante quarto. Actum villa Fraxnidum. In Xpisti nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook