899, 6 juin. — Tours-sur-Marne.

Charles III, à la requête d'Arnust, archevêque de Narbonne, et sur l'intervention de sa mère Adélaïde, renouvelle les diplômes de son père Louis et de son frère Carloman en faveur de cette église. Il lui donne, entre autres biens, dans le comté de Razès l'abbaye de Cubières, dans le comté de Besalú celle de Saint-Étienne de Bañolas, dans le comté de Narbonne les fiscs de « Montilius » et de « Colonicae », les terres, maisons ou vignes possédées par les Juifs et dont la dîme allait aux églises, ainsi que le fisc de Juvignac ; dans le comté de Nîmes, dans la banlieue de Sauve l'église Saint-Saturnin avec « villa Torta ».

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no23.

A. Original perdu.

B. Copie du xie s., incomplète de la fin, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 390, Chartes des rois, n° 485, d'après A.

C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 374, p. 236, « ex archivo archiepiscopi Narbonensis ».

DE. Extraits du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 35, fol. 95 et ms. lat. 12778, fol. 242, d'après le Livre rouge perdu de l'archevêché de Narbonne, fol. 19, n° 10.

a. Dom de Vic et Dom Vaissète, Histoire de Languedoc, t. II, preuves, col. 38, d'après B et les « archives de l'église de Narbonne » ; nouv. édit., t. V, col. 103, n° xxiv.

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 480, n° xiii, d'après a et B.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 358.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1906.


Texte établi d'après B et C.

Les parties imprimées en petit texte sont empruntées au diplôme de Carloman du 4 juin 881.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus divina propiciante clementia rex. Si sacris ac sanctis locis divino cultui mancipatis aliquid de rebus regni nostri seu facultatibus conferre studemus, non solum in hoc regiam exercemus consuetudinem, sed maximum regni nostri munimen, auxiliante divina gratia, esse nullatenus dubitamus. Quapropter noverit omnium sancte Dei ȩcclesie fidelium nostrorumque, tam presencium quam et futurorum, solercia quia accessit ad clementiam serenitatis nostre Arnustus, sancte matris Narbonensis ac Redensis ȩcclesie archiepiscopus, et innotuit nobis de paupertate sui episcopatus et quemadmodum sua sedes et pene omnes ȩcclesie ejusdem civitatis ruine jam proxime existebant, ita ut per ipsum nullatenus possent restaurari, deferens ȩtiam quasdam auctoritates piissimorum regum, Hludowici scilicet genitoris nostri, necnon et Karlomanni fratris nostri, in quibus continebatur quod Sigibodus quidam ejusdem Narbone episcopus quedam receperit ad augmentum sue ecclesie beneficiola a se suisque successoribus perpetualiter possidenda. Cujus peticionem necessariam et racionabilem esse cognoscentes, placuit celsitudini nostre, pro remedio animarum genitoris et fratris nostri atque nostre, per deprecacionem videlicet venerabilis genetricis nostre Adheleidis, quatinus ad eandem ecclesiam sanctorum Justi et Pastoris necnon et sancti Pauli confessoris, ubi ipse venerabiliter corpore requiescit, abbatiam sancti Laurentii cum omnibus suis cellulis et villis atque terminis, cum summa integritate locorum, veluti in preceptis monachorum ab antecessoribus nostris piissimis regibus factis, perpetualiter concederemus, eo videlicet tenore ut stipendia monachorum ibi degentium juxta vires presulis non deficiant. Concedimus preterea medietatem salinarum, telonei, portatici et rafice sive naufragii et pascuarii ad eandem prefatam ecclesiam tam in Narbonensi quam in Redensi comitatu, undecumque comes vel ejus missus receperit vel recipere debuerit aliquid exactionis. Donamus etiam fiscos juxta Bassianum villam que vocantur Cesaranus et villa Arsegii. Concedimus etiam ipsi ȩcclesiæ in Redensi comitatu villam que dicitur Limosus, cum suis ecclesiis, et sancte Eulalie, atque Flacciano cum omni sua integritate ac membris sibi pertinentibus atque farinariis. Donamus ȩtiam ibi Villam Longam cum sancti Felicis ecclesiam et cum suis omnibus pertinentibus atque adjacentiis cunctis. Et in jamdicto comitatu Redensi concedimus ad eandem ȩcclesiam sanctorum Justi et Pastoris abbaciam que vocatur Cubaria cum omnibus suis cellulis et villis atque terminis, cum omni integritate locorum. Fiscos vero qui sunt in Biterrense comitatu, sancto Paulo confessori a longo tempore conlatos et a potestate comitali injuste usurpatos, plenissime reddidimus atque eidem ecclesie, sicut dignum est, per hoc nostre auctoritatis preceptum confirmavimus. Addidimus quoque prefate ȩcclesie sanctorum Justi et Pastoris ex nostra regia liberalitate, in comitatu Bisuldunensi abbatiam sancti Stephani que nuncupatur Balniolas cum ȩcclesiis, cellulis, villis, vilaribus et omnibus adjacentiis suis ac mancipiis utriusque sexus ad eundem locum pertinentibus ; et in comitatu Narbonensi Montilium fiscum cum terris et salinis et omnibus adjacentiis suis, necnon Colonicas fiscum in eodem comitatu situm ; terras quoque omnes et domos ac vineas, quas Judei in comitatu Narbonensi possidere videntur, unde decime in ecclesiis Dei exire consueverant, quocumque modo ipsas adquisierint possessiones. Pro elemosina nostra eidem concedimus ȩcclesie similiter et fiscum Juviniacum cum ecclesia ; in comitatu Nemosense atque in suburbio castro Salavense, in valle Ocilianense ecclesiam sancti Saturnini cum villa Torta et omnibus appendiciis suis. Si vero infra istas vel alias villas ejusdem ecclesie homines hostolenses vel Ispani fuerint, quicquid jus fisci inde exigere debet, totum ad opus sancte matris ecclesie Narbonensis jure perpetuo concedimus obtinendum atque per hoc nostre auctoritatis preceptum confirmamus, per quod decernimus atque jubemus ut nullus judiciarie potestatis, nec ullus ex fidelibus nostris, in ȩcclesias aut loca quas moderno tempore possidet vel que deinceps in jure et potestate ȩcclesie ipsius divina pietas voluerit augere, ad causas audiendas vel freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos aut homines ipsius ȩcclesie, tam ingenuos quam servos, distringendos, aut ullas redibiciones vel inlicitas occasiones requirendas nostris futurisque temporibus ingredi audeat, vel ea que supra memorata sunt penitus exigere presumat, sed liceat memorato presuli suisque successoribus sub nostra defensione quiete residere et nostre parere jussioni. Et quicquid jus fisci exinde exigere poterat, totum nos pro eterna remuneracione eidem concedimus ȩcclesie, ut perpetuis temporibus clericis ibidem Deo famulantibus proficiat in augmentum, quatinus rectores ipsius ȩcclesie cum omnibus ad se pertinentibus, cum clero et populo sibi subjecto, pro nobis et tocius regni nostri stabilimento Domini misericordiam alacriter exorare delectet. Et ut hoc preceptum nostre auctoritatis inviolabilem ac ȩternum obtineat vigorem, manu propria subter firmavimus et anulo nostro insigniri jussimus.

Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi regis.

Heriveus notarius ad vicem Folconis archiepiscopi recognovit et subscripsit.

Datum VIII. idus jun., indictione II., anno VII. rege Karolo serenissimo et in successione Odonis II. pleniter regnante. Actum apud Hturnum. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook