899, 6 juin. — Tours-sur-Marne.

Charles III, à la requête d'Arnust, archevêque de Narbonne, cède à Riculf, évêque d'Elne, pour la cathédrale Sainte-Eulalie, toutes les églises du Roussillon et du Conflent, ainsi que quelques biens qu'il énumère, et lui confirme les concessions faites par le comte Miron. Il lui accorde, en outre, le privilège d'immunité, la moitié du revenu des salines, du tonlieu et des épaves, du droit de pâturage, et les droits sur les « hostolenses » ou Espagnols.

Référence : Philippe Lauer (éd.), Recueil des actes de Charles III le Simple, roi de France (893-923), Vol. 1, Paris, 1940, no26.

A. Original perdu.

BC. Deux copies du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 108, fol. 85 v°, et fol. 131, la première d'après le Cartulaire perdu de 1140, « lib. I, carta 1 », et la seconde « ex chartulario Helenensi ».

a. Baluze, dans Marca Hispanica, append., col. 831, n° lvii, « ex chartulario Helenensi ».

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 482, n° xv, d'après a.

c. Monsalvatje y Fossas, El obispado de Elna, t. I (Noticias historicas, 21), p. 323, n° xiii, d'après a.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 358.

Indiqué : Böhmer, Regesta Karolorum, n° 1908.


Texte établi d'après B et C.

Les parties imprimées en petit texte sont empruntées, comme les formules identiques du diplôme du même jour pour l'église de Narbonne (n° xxiii), au diplôme de Carloman du 4 juin 881.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Karolus divina propiciante clementia rex. Si sacris ac sanctis locis divino cultui mancipatis aliquid de rebus regni nostri seu facultatibus conferre studemus, non solum hanc regiam exercemus consuetudinem, sed maximum regni nostri munimen, auxiliante divina gratia, esse nullatenus dubitamus. Quapropter noverit omnium fidelium sancte Dei ecclesie nostrorumque, tam presentium quam futurorum, sollercia quia accessit ad clementiam serenitatis nostre venerabilis Arnustus, sancte matris ecclesie Narbonensis archiepiscopus, deprecatus est a partibus quodam fideli nostro Riculfo, Rossilionensis ecclesie episcopo, innotuit nobis de paupertate sui episcopatus et quemadmodum sua sedes et pene omnes ecclesie ejusdem loci ruine jam proxime existebant, ita ut per ipsum nullatenus possent restaurari. Cujus petitionem necessariam et rationabilem esse cognoscentes, placuit celsitudini nostre, sive pro remedio anime genitoris nostri, sive pro tanta deprecatione venerabilis archiepiscopi Arnusti, quatenus ad eandem ecclesiam sancte Eulalie virginis omnes ecclesias que sunt in comitatu Rossilionensi consistentes sive in Confluente concederemus. In ipso vero comitatu concedimus villare Nogaretum et cellam sancti Felicis, cum omnibus terminis vel appendiciis suis ; villam vero que dicitur Torrente et alio vocabulo Alamannis et Spedulia, et pro congruentia ecclesie sue territorium a Petraficta usque super claustra per ipsam viam usque ad Bercalo silvam, atque cellam sancti Juliani, cum aquis, molendinis, cum monte Auriolo, terras videlicet quas Miro comes ad suam ecclesiam donavit tam de comparatione quam etiam et de hoc ..... et ecclesiam sancti Nazarii que est inter salinas et stagnum cum omnibus terminis suis. Precipimus etiam in omni regno nostro Gotice sive Hispanie ut liberam habeat potestatem jam dictus Riculfus, venerabilis episcopus, emere ubi voluerit absque alicujus contrarietate. Concedimus preterea medietatem salinarum, telonii, rafice sive naufragii, atque pascuarii ad eandem prefatam ecclesiam, tam in Rossilionensi quam etiam in Confluente, undecunque comes vel ejus missus perceperit vel recipere debuerit aliquid exactionis. Si vero infra istas villas aut ecclesias superius nominatas homines hostolenses vel Yspani fuerint, quicquid jus fisci inde exigere debet, totum ad opus sancte Rossilionensis ecclesie jure perpetuo concedimus obtinendum. Precipientes ergo decernimus atque jubemus ut nullus judiciarie potestatis, nec ullus ex fidelibus nostris in ecclesias aut loca que deinceps in jure et potestate ipsius ecclesie divina pietas voluerit augere ad causas audiendas, vel freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ipsius ecclesie, tam ingenuos quam servos, distringendos, aut ullas redibitiones aut illicitas occasiones requirendas, nostris futurisque temporibus ingredi audeat vel ea que supra memorata sunt penitus exigere presumat, sed liceat memorato presuli suisque successoribus sub nostra defensione quiete residere et nostre parere jussioni. Et quicquid jus fisci exinde exigere poterat totum nos pro eterna remuneratione eidem concedimus ecclesie, ut perpetuis temporibus clericis ibidem Deo servientibus proficiat in augmentum, quatenus rectores ipsius ecclesie, cum omnibus ad se pertinentibus, cum clero et populo sibi subjecto, pro nobis ac totius regni nostri stabilimento Domini misericordiam alacriter exorare delectet. Et ut hoc preceptum nostre auctoritatis inviolabilem et eternum obtineat vigorem, manu propria subter firmavimus et anulo nostro insigniri jussimus.

Signum Karoli (Monogramma) gloriosissimi regis.

Herveus notarius ad vicem Folconis archiepiscopi recognovit.

Datum VIII. idus junii, indictione secunda, anno VII. rege Karolo et in successione Odonis II. Karolo rege regnante serenissimo. Actum apud Turnum villam. In Dei nomine feliciter. Amen.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook