955, 1er janvier. — Laon.

Lothaire, à la prière de l'abbé Hincmar, confirme au monastère de Saint-Remy de Reims l'immunité accordée par ses prédécesseurs au «castrum» et aux domaines dudit monastère, y compris Corbeny, restitué aux moines par le roi Louis IV quelque temps avant sa mort.

Référence : Louis Halphen et Henry D'Arbois de Jubainville (éd.), Recueil des actes de Lothaire et de Louis V rois de France (954-987), Paris, 1908, no4.

A. Original perdu.

B. Copie du début du xiiie s., dans le Cartulaire B de Saint-Remy de Reims, p. 114 (ancien fol. lviii v°), n° viixx et v, sous la rubrique: «Privilegium Lotharii regis de immunitate castri et rerum beati Remigii», Archives départementales de la Marne, à l'Hôtel de ville de Reims.

C. Copie du xive s., dans le Cartulaire A de Saint-Remy de Reims, p. 83 (ancien fol. xliii), n° ii T, sous la rubrique: «Privilegium Lotharii, filii ejus (Ludovici); jacet juxta calices; simile precedenti», Archives départementales de la Marne, à l'Hôtel de ville de Reims.

D. Copie authentique du 7 septembre 1658, Archives départementales de la Marne, à l'Hôtel de ville de Reims, fonds de Saint-Remy, liasse 15, n° 1 bis, d'après A.

E. Copie du 22 novembre 1444, dans un vidimus original de Gobert Fournier, garde du scel du bailliage de Vermandois, Archives départementales de la Marne, à l'Hôtel de ville de Reims, fonds de Saint-Remy, liasse 15, n° 1 bis, d'après A.

F. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, ms. lat. 13819, fol. 205 v°, d'après B.

G. Copie du xviie s., par André Du Chesne, Bibliothèque nationale, ms. fr. 8335, fol. 216 v°, d'après B.

H. Copie de l'an 1660, par Gomont, «conseiller-secrétaire du roy, maison et couronne de France et de ses finances», Archives départementales de la Marne, à l'Hôtel de ville de Reims, fonds de Saint-Remy, liasse 15, n° 1 bis, d'après E.

a. Marlot, Metropolis Remensis historia, t. I, p. 584 (très abrégé), d'après A (?); éd. française, Histoire de la ville, cité et université de Reims, t. II, p. 834.

b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 617, n° iii, d'après a.

Indiqué : Mabillon, Annales ordinis S. Benedicti, XLV, 78, 1re édit., t. III, p. 524.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 424.

Indiqué : Böhmer, Regesta, t. I, p. 192, n° 2029.

Indiqué : Varin, Archives administratives de Reims, t. I, p. 89, n° 25.


In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis. Lotharius, divina annuente clementia Francorum rex. Universis fidelibus nostris, tam presentibus scilicet quam futuris, notum fieri volumus quoniam regiam celsitudinem nostram reverendus Hincmarus atque sibi subdita beati patris Remigii monachorum congregatio humiliter expetierunt quatinus immunitates ab anterioribus Francorum regibus sacro loco concessas ex rebus quas ecclesia jure quieto possidet nostrae auctoritatis decreto concedere ac confirmare placeret. Quorum fideli voto libenter assensum prebentes, precipue pro ipsius beatissimi antistitis familiari devotione, in cujus sacro templo genitor noster domnus Ludovicus rex tumulatus esse dinoscitur, ubi etiam ipsi beato Remigio ab exortu nativitatis specialiter oblatus et ab omnibus Francorum proceribus electus sum ac regali diademate coronatus, quem videlicet genitrix nostra, domna Gerberga regina, locum prae ceteris veneratur et diligit, fieri quod petebant concessimus simulque hoc providere necessarium duximus, ut monachi, ibidem sub regularis abbatis pastorali sollicitudine viventes, absque ulla perturbationis inquietudine Deo in sanctitatis proposito libera securitate militarent atque ex nostrae beneficio largitatis, unde merito pro nobis filiorumque nostrorum incolumitate necnon et regni nostri prosperitate Deum exorare debuissent, haberent. Igitur, sicut mos est regum et ab antecessoribus nostris sepius dinoscitur fuisse constitutum, regiȩ preceptionis auctoritate decernimus atque sanctiendo constituimus ut in primis castrum, in quo beatissimus pastor Remigius corpore quiescit, omnino sit immune ac sub eorum solummodo ditione libere constitutum, nullusque intra ejusdem girum castelli quamlibet judiciariam audeat exercere dominationem contra ipsorum voluntatem monachorum, sicut in privilegiis eorum precedentes reges Francorum constituerunt, que et nos nostra clementia renovamus et confirmamus; simul etiam omnes ipsius sacri cenobii villȩ, quas monachi libera firmitate ante possidebant sive quoque illȩ que postea ad tenendam sanctam religionem locique restaurationem additȩ sunt, id est Crusniacus villaque que dicitur Basilicacurtis atque Corbiniacus fiscus, que Karolus, avus meus, necnon et Frederunna, ipsius conjunx, ex dotalicio suo sancto Remigio pari voluntate et consilio tradere decreverunt, sed et unus necnon et dimidius mansus in Villare necnon et aliȩ terrȩ diversis partibus jacentes, simul etiam et Cosla cum omnibus intra Vosagum atque in pago Roslinse, in comitatu Blisinse, integre ad ea pertinentes, ab omni exactione et teloneo et viatico universaque questionaria ratione sint absolutȩ et liberȩ publice et privatim ex hoc et in omne tempus. Ut vero eundem sanctissimum patronum nostrum, beatum Remigium, in ultimȩ discussionis tremendo examine mereamur invenire adjutorem, hoc etiam addere congruum censuimus, ut in omnibus ubicumque locis intra aut extra regni nostri fines idem monachi aliquid habere ac possidere cernuntur, nostrȩ corroborationis decreto firmiter constituto nullus omnino, nec rex, nec episcopus, nec comes neque alicujus personȩ inconsiderata audacia aliquod prejudicium vel quamlibet indebitȩ oppressionis violentiam in omni terra ditionis eorum contra fas presumat inferre. Eos autem qui nobis in Francorum successuri sunt regno benigne rogamus ut, pro eorum redemptione animarum, hunc sacrum locum augmentare studeant. Quod si non fecerint, nemo tamen eorum, ne Deum, regem regum, offendat perditionemque sibi perpetuam acquirat, ex omni proprietatis eorum possessione sive etiam ex supraposito Corbiniaco fisco, quem post avi nostri Karoli regis decessum a genitore nostro domno Ludovico rege aliquo tempore sub indicto censu retentum fuisse scimus et ante obitum suum beati Remigii loco redditum, nosque, volente et consentiente genitrice nostra domna regina Gerberga, id nostra auctoritate decernimus esse confirmandum, quippiam auferendi vel minuendi ullatenus licentiam habeat. Ut autem hoc nostrȩ immunitatis constitutionisque regale decretum per succedentia tempora maneat et a cunctis credulitatis firmitatem accipiat, manu propria corroboravimus atque anulo nostro signari jussimus.

Actum Lauduni publice regali palatio, kalendis januarii, indictione .XIIII., anno primo regnante domno Lothario Francorum rege.

Signum (monogramma) domni Lotharii regis.

(Locus sigilli.)

Wido, regiȩ dignitatis notarius, ad vicem Artoldi archiepiscopi recognovit.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook