965, 2 juin. — Cologne.
Lothaire souscrit, en même temps que l'empereur Otton, la charte par laquelle Éracle, évêque de Liège, ayant transporté le siège de son évêché sur la colline de Publémont, dans une nouvelle église qu'il bâtit en l'honneur de Notre-Dame et saint Lambert, en organise et dote le chapitre.
A. Original perdu.
B. Copie de la première moitie du xviie s., par le chanoine H. van den Bergh, Bibliothèque de l'Université de Liège, ms. 833 (anc. 188), fol. 110 v°.
a. Martène et Durand, Veterum scriptorum… amplissima collectio, t. VII, col. 54, d'après une copie de G. de Louvrex.
b. Hartzheim, Concilia Germaniae, t. II, p. 629.
c. Ernst, Histoire du duché de Limbourg, t. VI, p. 94.
d. Reiffenberg, Charte inédite de la fondation de l'église collégiale de Saint-Martin, dans les Comptes rendus des séances de la Commission royale d'histoire de Belgique, t. VII, 1844, p. 272, d'après une copie appartenant alors au baron de Crassier.
Indiqué : Wauters, Table chronologique, t. I, p. 376.
Indiqué : Stumpf-Brentano, Die Reichskanzler. Die Kaiserurkunden, t. II, p. 33, n° 371.
Indiqué : Ficker, Beiträge zur Urkundenlehre, t. I, p. 281.
Indiqué : Sickel, Diplomata regum et imperatorum Germaniae (Monumenta Germaniae historica), t. I, p. 408, n° 291.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi Salvatoris et individuae Trinitatis. Everacrus, servorum Christi servus, universis ecclesiae catholicae et apostolicae filiis. Quam sit arduum et antiquum proclive se ipsum regere, virtutibus indulgere, vitiis temperare, cum prudens quisque, sui suorumque curam gerens, considerat, nescio an quicquam sublimius, hanc vitam degens, agere queat, si tamen ab animi sui deliberatione exeat homo ad opus suum et operationem suam extendat usque ad vesperam. Inde mihi aliud sollicite meditanti, postquam voluntate Domini mei dictum est: «Vade in domum tuam ad tuos et annuntia quanta tibi fecerit Dominus», inde, inquam, angustiae mihi factae sunt undique et quid eligerem ignoravi. Subdita est mihi cogitatio frequenti impulsu summi et incomparabilis viri domini Brunonis archiepiscopi ut, si quos possem, ad apostolicam colligerem disciplinam, ubi multitudinis credentium erat cor unum et anima una: hoc est enim, nisi fallor, quod bonum et jucundum monstrat Psalmista, habitare fratres in unum, monacho quidem omni sed non soli aptum. Et ut antiquus nostrae sedis locus ipse quoque in perpetuum honorabilis habeatur nec ob nostri rudimenta laboris detrimentum aliquod patiatur, delegi locum satis amoenum in edita montis specula, cui Publicum nomen est, quo et sedem nostram et eam quae domus episcopi diceretur, auctoritate domini Brunonis archiepiscopi, cui omnia debeo, jussu etiam magni imperatoris et caesaris augusti Ottonis, cleri quoque nostri et plebis, quo quisque vir melior esset, assensu, transferrem; ubi in ecclesia, cujus ego fundamenta jeci in honore beatissimae Dei genitricis et virginis Mariae sanctique Lamberti pontificis et martyris Christi, de praediis, quae vel precariis vel ingenio quolibet contraxi quaeve de antiquioribus ecclesiae rebus rationabiliter his addere potui, secundum statuta canonum et decreta, vel consilio confratrum meorum quorum id intererat, cum praeceptis regiis, oves dominicas, quae summi pastoris vocem audiant, pro captu meo pascere destinavi. Quorum vitam constituimus ut unum cibum capiant, propter dormiant, praelatis obediant, nihil citra praefixam sibi legem faciant, ad summam domitores existant suae voluntatis, ut pax illis sit in terra hominibus bonae voluntatis. Quod ut notum esse possit, non his tantum qui modo sunt, sed etiam posteris nostris hoc monimentum confirmationis conscribi fecimus, quod et imperatoria auctoritate et principum assensu bonorumque omnium notitia et pio favore roborari volumus, in quo et praedia quae in supra memorato loco ad servientibus Deo victum et vestitum ministrare sufficiant et testes quibus haec probentur ascribi sanximus: ecclesiam in Bertheim, Butheheim, Onesheim, Wittereslucka, ecclesiam in villa Benchorrum, Flaredesheim cum ecclesia, villam Brusti cum ecclesia Woltensi, villam Cannes cum ecclesia, in villa Hesi .III. mansos, in villa Althuose .I., in villa Hakesi .II., in villa Frera .V., Utheri, Geroldingen, Woromia cum ecclesia, Velez cum ecclesia, Ruvanseis, Sluzin, in villa Siedes mansum .I., Scozes, Malgreis, ecclesiam in Olfeio, Summa, Sumenthusmont, Marchinus, Slies, Asserza cum ecclesia.
Signum Ottonis invictissimi caesaris.
Signum Ottonis serenissimi regis.
Signum Lotharii regis.
Signum Brunonis Coloniensis archiepiscopi.
Signum Thiederici Trevirensis archiepiscopi.
Signum Vothelrici Remensis archiepiscopi.
Signum Everacri Leodiensis.
Signum Baldrici Trajectensis.
Signum Hildeboldi Mimigardtfurdensis.
Signum Landtwardi Mindensis.
Signum Drogonis Osnebrugensis.
Signum Thiederici Metensis.
Signum Wicfridi Virdunensis.
Signum Gerardi Tullensis.
Signum Ingramni Cameracensis.
Signum Ingramni abbatis.
Signum Alberti abbatis.
Signum Johannis praepositi.
Signum Gisleberti, Natrani, Buduonis, Ruthardi, Rutberti.
Signum Herimanni ducis, Fredherici ducis, Godefridi, Werinheri, Richeri, Arnoldi, Ausfridi, Rudtberti, Simmonis, Everhardi, Waltegeri, Voltquini, Franconis, Arnoldi, Hellinmanni, Gerenbardi, Voinviri, Grutfonis, Waltelmi, Ermonranni, Lietberti, Hillini, Heribrandi, Linnonii.
Ego Bruno, gratia Dei archiepiscopus et primiscrinius, recognovi.
Data .IIII°. nonas junii, anno dominicae incarnationis .DCCCCLXV., indictione .VIII.a, anno regni imperatoris Ottonis augusti .XXX., item anno Ottonis regis .V. Actum Coloniae palatio. Feliciter.