966, 5 mai. — Saint-Vaast d'Arras.

Lothaire, à la prière de Baudouin (Bauces), tuteur du jeune comte de Flandre Arnoul II, confirme les possessions du monastère de Saint-Bavon de Gand et lui accorde l'immunité.

Référence : Louis Halphen et Henry D'Arbois de Jubainville (éd.), Recueil des actes de Lothaire et de Louis V rois de France (954-987), Paris, 1908, no26.

A. Original. Parchemin scellé. Hauteur: 730 mm.; largeur: 580 mm. Archives de l'évêché de Gand, carton 2, n° 2.

B. Copie du xiiie s., dans un vidimus original de Philippe le Bel, roi de France, daté de Paris, juin 1282, Archives de l'évêché de Gand, carton 2, n° 4, d'après A.

C. Copie du xive s., dans le Cartulaire 1 de Saint-Bavon, Archives de l'État, à Gand, fol. 26 v°, n° l, sous le titre: «Privilegium Lotharii regis», d'après A.

D. Copie du xive s., dans le Deuxième cartulaire de Flandre, Archives départementales du Nord, B 1562, fol. 122 v°, n° 225, d'après A.

E. Copie du xive s., dans le Cartulaire 1 de Saint-Bavon, Archives de l'État, à Gand, fol. 24 v°, n° xlvii, d'après B.

F. Copie du xve s., dans le Cartulaire 3 de Saint-Bavon, Archives de l'État, à Gand, p. 16, d'après E.

G. Copie du xvie s., Archives municipales de Gand, registre OO, fol. 58, d'après un vidimus des échevins de la ville de Gand, daté du 3 avril 1410.

H. Copie du xviie s., Archives municipales de Gand, chartes, liasse n° 1232, cahier n° 3, d'après le même vidimus.

I. Copie du xvie s., Archives de l'évêché de Gand, carton 2, n° 3, d'après C.

J. Copie du xviiie s., Bibliothèque nationale, Collection Moreau, vol. 10, fol. 123 (incomplet de la fin), d'après a.

a. Miraeus, Codex donationum piarum, p. 150 (incomplet).

b. Miraeus, Notitia ecclesiarum Belgii, p. 115.

c. Miraeus, Opera diplomatica, éd. Foppens, t. I, p. 46, d'après a.

d. Sanderus, Flandria illustrata, t. I, p. 268.

e. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 629, n° xix, d'après a.

f. [Serrure], Cartulaire de Saint-Bavon, p. 6, d'après A.

Indiqué : Jean de Thielrode, Chronicon (xiiie s.), dans les Monumenta Germaniae, Scriptores, t. XXV, p. 567.

Indiqué : Ghesquière, Acta sanctorum Belgii selecta, t. II, p. 559.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 441.

Indiqué : Böhmer, Regesta, t. I, p. 193, n° 2042.

Indiqué : Wauters, Table chronologique, t. I, p. 380.

Indiqué : Van Lokeren, Histoire de Saint-Bavon, 2e partie, p. 2.

Indiqué : Leglay, Revue des «Opera diplomatica» de Miraeus, p. 9.

Indiqué : Desplanque, Inventaire sommaire des archives départementales du Nord, série B, Chambre des comptes de Lille, t. II, p. 11.

Indiqué : J. Finot, Liste des diplômes des rois carolingiens et des premiers rois capétiens conservés aux archives du Nord, p. 18, n° 2.


(Chrismon.) In nomine sanctȩ et individuȩ Trinitatis. Lotharius, gratia Dei rex. Si ea quȩ fideles nostri pro statu et utilitate aecclesiarum in locis sibi commissis statuerint nostris confirmamus edictis, [2] hoc nobis procul dubio ad aeternam beatitudinem et totius regni a Deo nobis commissi tutelam mansurum esse credimus et retributorem Deum exinde in futuro nos habere confidimus. [3] Igitur notum sit omnibus tam praesentibus quam et futuris sanctae matris aecclesiae filiis quod venerabilis comes Arnulfus, noster videlicet consanguineus et regni nostri marchyo nobilissimus, nostram adiens excellentiam, humili-[4]-ter petierit ut quoddam monasterium in honore beati Petri apostolorum principis constructum, situm super fluvium Scaldum, quod antiquitus vocatum est Ganda, pro cavendo ejusdem coenobii futuro periculo et monasticae religionis vigore [5] inibi perpetualiter corroborando nostrae auctoritatis praecepto muniremus. Cujus petitioni assensum tunc praebuimus et statuimus ut idem monasterium, cum Dei auxilio a praedicto Arnulfo, venerabili comite, moderno [6] tempore restauratum et in melius exaltatum, juxta ejusdem loci scripta et regalia seu imperatoria praecepta in ordine monastico sub regulari disciplina res suas pia fidelium largitione concessas quiete possideret. [7] Decrevimus quoque et regia auctoritate cum omni imperio praecepimus ut prefato monasterio de rebus suis aliquod dispendium nemo unquam inferre praesumeret neque ad dominium sive prioratum ejusdem loci aliquis tyrannica usurpatione [8] ascenderet sive pro generis nobilitate, sive turpis lucri illicita largitione, sed secundum beati patris Benedicti regulam ibi abbas constitueretur et constitutus legitima potestate uteretur. Nunc vero illustri comite Arnulfo [9] ab hac luce sublato et ad superos, ut credimus, transvecto, Balduinus, noster ejusque consanguineus nutriciusque Arnulfi pueri, filii Balduini filii sepedicti memorabilis Arnulfi, cum reverendo abbate Womaro, sollertissimo sanctae religio-[10]-nis fautore ac insigni propugnatore et praelibati Gandensis monasterii rectore, nostram adiit serenitatem, petens nostrae auctoritatis munimen erga idem renovare monasterium. Nos vero eorum nihilominus annu-[11]-entes saluberrimis petitionibus, interventu etiam dilectae matris nostrae Gerbergae sed et amabilis conjugis nostrae Hemmae, illorum Deo dignam adimplevimus postulationem et hanc nostrae auctori-[12]-tatis defensionem eis concessimus super idem monasterium et ejus res infra terminos regni nostri constitutas. In primis igitur ex auctoritate omnipotentis Dei, a quo et per quem omne regnum et [13] imperium est, et nostra precipimus ut nullus episcoporum aut archiepiscoporum, qualicunque causa existente, locum ipsum invadere aut bannire ullo modo audeat, nisi prius res ad aures imperii nostri referatur et ex-[14]-tunc consilio nostro diffiniatur. Appendentia autem hȩc roboramus: omnes mansioniles ultra Legiam de portu Gandavo; in Heccringehem mansi .X. cum aecclesia et omnibus appendiciis; fiscus Marca cum omnibus appendiciis, [15] id est in Maglina mansus .I. et villa Gundinglehem; Evergehem cum ȩcclesia; Dotnest cum silva, in qua possunt saginari porci mille; dominicalis curtis Fronestalla, ad quam haec predicti fisci respiciunt; [16] in villa Vindreholt aecclesia cum manso .I.; villa Ledringehem cum appendiciis suis, id est terris, pratis, pascuis, silvis; villa Sclota et Sclotrahega et Thesledung et Thornesele et Spergedung et Metmedung cum aecclesia; [17] villa Siggingehem cum appenditiis suis; in villa Hachtinna mansi .II.°; in villa Berginna mansi .II.°; in villa Hemthorb mansi .II.°; villa Herlingehem cum omnibus appendiciis, id est terris, pascuis; in pago Curtracinse, in villa Siggingahem, mansi .X.cem cum aecclesia et reliquis [18] appendiciis, id est terris, pratis, pascuis, silvis; in Aulingehem mansus .I.; in Haspera quarta pars aecclesiae et semis mansus; in Gutdingahem mansi .VII.tem; villa Elsoia cum .XXX.ta .VIII.to mansis et aecclesia reliquisque adjacenciis, id est terris, pratis, pascuis, silvis; in Caningahem [19] aecclesia cum mansis .III.bus; in pago Methelentinse, in Scelmis, mansi .VII.tem, cambȩ .II.° et molendina duo; in Wilda mansus .I.; in Merendra mansi .III.; in pago Flandrinse, in Rodenburgh, mater aecclesia cum capella et omnibus appendiciis. [20] Praecaventes itaque antiqui hostis insidias, quibus servorum Dei quietem conturbare et multiformi calliditate molestari nititur, reverendo abbati Womaro et ejusdem loci fratribus hanc nostrae auctoritatis tutelam contra venturae [21] perturbationis jacula opponendam concessimus, videlicet ut praedicto abbati ejusque fratribus de rebus praelibati loci nullus saecularium sive clericorum sive laicorum, non quilibet princeps vim aliquam inferat nullusque [22] judex publicus nec quislibet ex judiciaria potestate in aecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones memorati coenobii, quas moderno tempore infra ditionem imperii nostri juste et rationabiliter possidet, vel eas quas [23] deinceps in jure ipsius loci voluerit divina pietas augere, ad causas audiendas, vel freda aut tributa exigenda, vel mansiones aut paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ejusdem monasterii, tam ingenuos [24] quam servos super terram ipsius commanentes absque abbatis jussu distringendos, vel ullas reddibitiones aut illicitas occasiones requirendas nostris et futuris temporibus ingredi valeat aut audeat vel ea quae supra com-[25]-memorata sunt penitus exigere presumat nec de ordinationibus monasterii sui, nisi ab eo rogatus, secundum regulam sancti Benedicti, se quisquam intermittat nec ullam penitus vim banni aut similium inferat. [26] Quieto itaque jure cuncta quae possident et quae, Deo auxiliante, adquisituri sive adepturi sunt usibus eorum deserviant, quatinus absque penuria et infestatione cujusquam, tam pro anima venerabilis [27] Arnulfi caeterorumque suorum benefactorum, quam etiam pro totius regni nostri quiete et utilitate, divinis laudibus incubantes, Domini clementiam exorent. [28] Quisquis igitur contra hujus nostrae prȩceptionis munimen aliquid sinistrum molitus fuerit, quod minime futurum credimus, omnipotentis Dei iram incurrat et juditio fidelium convictus, [29] reatus sui poenam exolvens, centum auri libras coactus praedicto monasterio conferat et quod illicite temptaverit frustretur et inane fiat. Quae nostrae constitutionis [30] auctoritas, ut firmior maneat inconvulsaque finetenus servetur, hoc ei praeceptum fieri jussimus et anulo nostri palatii subter firmantes praecepimus insigniri.

[31] Signum domni Lotharii (monogramma) cloriosissimi regis.

[32] Gezo notarius ad vicem domni Odelrici, archiepiscopi summique cancellarii, recognovit et suscripsit.

[33] Datum .III.° nonas mai, regnante domno Lothario anno .XII., indiccione .X. Actum Nobiliaco. Feliciter.

(Sigillum.)


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook