956- 8 novembre 972.
Lothaire, à la prière de l'évêque d'Orléans Ermenté, confirme à l'église Sainte-Croix d'Orléans tous les biens qui lui ont été restitués par l'empereur Charles le Chauve et par les rois Carloman et Robert ou qui lui ont été donnés depuis lors, renouvelle les privilèges d'immunité de ladite église et, à l'exemple de ses prédécesseurs, l'autorise à poursuivre la restitution de ceux de ses biens ou de ses serfs qui lui ont été enlevés depuis l'époque de Charlemagne.
A. Original perdu.
B. Copie incomplète du xviiie s., par Polluche, Bibliothèque d'Orléans, ms. 552, p. 267, probablement d'après A.
a. Thillier et Jarry, Cartulaire de Sainte-Croix d'Orléans, p. 519, n° ccclxxvi, 1906, Mémoires de la Société archéologique de et historique de l'Orléanais, t. xxx, d'après B.
Indiqué : La Saussaye, Annales ecclesiae Aurelianensis (1615), p. 333, d'après le Register rubeus, fol. 20.
Indiqué : Le Maire, Histoire de l'église et diocèse d'Orléans, 2e éd. (1648), p. 165.
In nomine Domini Dei aeterni et Salvatoris nostri Ihesu Xpisti. Lotharius, misericordia Dei rex. Noverit sagacitas seu utilitas omnium fidelium sanctae Dei ecclesiae nostrorumque tam presentium quam futurorum sollertia, quia adiens serenitatem nostram vir venerabilis Ermenteus, Aurelianensis ecclesiae episcopus, quae in honore sanctae et vivificae crucis dinoscitur esse constructa, in qua etiam dextera Domini in die dedicationis ejus apparuit, optulit optutibus nostris auctoritates predecessorum nostrorum, regum scilicet et imperatorum gloriosissimorum, quae pancartae vocantur, in quibus continebatur qualiter ei suisque successoribus inibi Domino militantibus omnes res sanctae prefatae ecclesiae, quas ab antiquo tempore juste et legaliter possidebat et postea tam a regibus quam ab aliis sanctae Dei ecclesiae fidelibus adquisivit perpetualiter ad deserviendum, confirmaverant. Obsecrando itaque humiliter postulavit ut nos, antecessorum nostrorum morem sequentes, easdem res prefatae ecclesiae simili nostrae auctoritatis confirmaremus exemplo atque precepto. Hujus igitur venerabilis episcopi benignam peticionem cum consultu nostrorum fidelium ratam considerantes, id agere decrevimus. Res autem quas ab antiquis temporibus seu modernis ipsa tenebat ac modo retinet ecclesia, hae sunt: monasterium sancti Evurtii, monasterium sancti Lifardi cum rebus quae sunt in Pontivo, hoc est villa quae dicitur Rais cum omnibus sibi pertinentibus et cum omnibus que sunt in Provincia et in Ma[ti]sconensi ad eandem abatiam pertinentibus, monasterium sancti Maximini monachorum, item capellam sancti Maximini juxta murum, monasterium sancti Petri virorum, item sancti Petri puellarum, sanctae Crucis Gargogilensis, sancti Aviti, cella sancti Privati, sancti Petri Tauriacensis, sancti Saturnini, sanctae Mariae Draviacensis, sanctae Mariae Fabricatae, sancti Johannis, sancti Marcelli, sancti Martini prope murum, sancti Martini Crevennensis, sancti Laurentii, sancti Gervasii, puteus sancti Sigismundi, sancti Vincentii, sancti Sergii, Buccum monasterium, Bellum Campum, Screonas, Marogilum, item Marogilum, sancti Petri Magdunensis, Prisciniacum, cum rebus omnibus ad predicta monasteria pertinentibus. Sunt etiam hae villae: Silviniacus, Pedeverius, Bullus, Maciacus, Rofiacus, Cennonus, Castellanus, Vetus Mansiones, Nova Villa, Liminiacus, Buxiacus, Nemaus, Ca[n]tionus, Cambonnus, Gaverdomnus et alodus Teodradi et res cum mancipiis quas Deotimus et Agius venerabiles episcopi ac alii Dei fideles eidem contulerunt ecclesiae; res autem quas Karolus quondam augustus prescriptae reddidit ecclesiae, quarum haec sunt nomina: Basilicas, Ulmetus, Parpeciacus, Gavenoilus, Lalliacus, Casionnus cum villis ad se pertinentibus, id est Vienna, Limogilo, Buxerola, Silviniaco cum aliis rebus et mancipiis ad easdem pertinentibus necnon et villa Dendela, quam Lucdovicus quondam junior per preceptum reddidit. Res preterea quas Karlomannus rex huic reddidit ecclesiae, hae sunt: Caltesius, Marsiacus, Burbra, Puteolis, item Rofiacus et Pauliacus fratribus sanctae Crucis in pago Biturigo. Sunt preterea quaedam res in pago Aurelianensi, diversis in locis positae, quas Rotbertus rex prefatae reddidit ecclesiae, hoc est in villa quae vocatur Clepiacus mansos .V. et in villa Treganon, pertinente ad eandem villam Clepiacum, capellam .I., mansum .I., uncias .V. et in predicto Clepiaco uncias .IIII., in Mardiaco ecclesiam .I., in Arunto unciam .I., in Buciaco quartas .II., in Barbaroni villa quartam .I., in Brolio Monbleni quartam .I., in Canolio unciam .I., in Domiciaco quartam dimidiam, in Abel mansos .V. absos, in Sigilariis mansum .I. absum, in Gangiaco dimidiam ecclesiam, super fluvium Bonoiae, in Bocas Mansiones mansum .I., in Lauriaco ecclesiam .I., mansos .VI., in Sutriniaco mansum .I. et dimidium et inter Ligerim et Ligeritum, per deprecationem Lacberti, mansum unum. Dedit preterea quidam vir nobilis Vivianus pretaxatae ecclesiae moderno tempore in ipso pago alodum per diversa loca positum, hoc est in Baridono cum brolio et terra arabili et in alio loco, qui dicitur Mansus Meraldi, cum terra arabili et casualibus; item quedam venerabilis matrona nomine Girberga alodium in eodem pago, villam quae vocatur Gavasia cum terra arabili et brolio et in alio loco, in villa quae vocatur Suriacus, terram arabilem cum pratis et silva glandifera; item in pago Carnotensi quartam partem de villa quae vocatur Judeis; dedit itaque quidam nomine Vualterius, quondam hebreus, postea vero xpistianus, clausum prope murum Aurelianis civitatis fratribus sanctae Crucis habendum, magno pretio a monachis sancti Benedicti emptum; item quedam matrona, in eodem pago, alodum, in villa quae dicitur Saviniacus, cum vineis et terris arabilibus. Memorata igitur monasteria, cellas et villas cum alodis nuper memoratis et cum omnibus rebus et mancipiis ad se pertinentibus, quae jure et legaliter modo prescripto rector ecclesiae absque aliqua inquietudine possidet et disponit, nostra regali potestate per hoc altitudinis preceptum eidem denuo confirmamus ecclesiae, siquidem statuendo de nonis et decimis ut ita de comitatu exolvantur sicut in capitularibus et preceptis regum insertum est. Obtulit interea jam dictus presul venerabilis obtutibus nostris auctoritates immunitatis, in quibus erat insertum quod antecessores nostri, imperatores videlicet et reges Francorum, ecclesiam sanctae Crucis cum omnibus rebus ad eam pertinentibus sub suo munimine et defensione stare fecissent. Unde et nos, eorum morem sequentes et venerandi presulis petitionibus adquiescentes, hoc nostrae immunitatis preceptum pro divino amore et nostrae remedio animae ad ipsam sanctam sedem fieri decrevimus, per quod regali auctoritate precipimus ut nullus comes, nullus vicecomes neque aliquis publicus judex aut aliquis ex judiciaria potestate in ecclesias, loca vel agros seu reliquas possessiones, quas antiquis temporibus et modernis infra ditionem regni nostri in quibuslibet pagis vel territoriis juste et legaliter memorata tenet ecclesia nec in eas res quae deinceps a catholicis eidem conlate fuerint ad causas audiendas vel freda requirenda, aut tributum vel bannum exigendum, aut mansiones in predictis monasteriis seu villis accipiendas aut in mansionibus infra civitatem super terram ipsius positis, aut paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ipsius ecclesiae tam ingenuos quam colonos super ipsius terram commanentes distringendos, seu alias redibitiones aut inlicitas occasiones querendas nostris et futuris temporibus contra voluntatem pontificis ipsius ecclesiae ingredi audeat, sed liceat prefato presuli suisque successoribus res predictae ecclesiae cum rebus ad eam pertinentibus, una cum telonei medietate et porta Parisiaca necnon et posterula juxta domum ipsius posita, sicut in preceptis antecessorum nostrorum, tam imperatorum quam regum Francorum, continetur, sub tuitionis atque immunitatis nostrae defensione consistere. Illud quoque juxta morem predecessorum nostrorum nostro precepto interseri placuit, ut, si aliquis per tot annorum curricula, id est a tempore magni Karoli usque ad hoc tempus, ex rebus et mancipiis jam dictae ecclesiae quolibet malo ingenio vel persecutione aliqua imminente, seu tarditate aut…..