878, 12 décembre. — « Cipsiaco fisco ».
Louis le Bègue, à la prière de l'abbé Geilon, confirme la donation faite par Charles le Chauve [aux moines de Saint-Philibert] du monastère de Tournus où repose le corps du martyr Valérien et de la « cella » de Saint-Romain, sur la Saône, en Mâconnais. Il renouvelle en leur faveur le bénéfice de la liberté des élections abbatiales et celui de l'immunité, appliqué à l'ensemble de leurs biens et notamment à [la « villa » d']Uchizy, donnée par lui au cours de la présente année à la demande du duc Boson, et exempte de toute redevance les hommes du monastère voyageant pour le compte des moines ou pour leur propre compte.
A. Original perdu.
a. P.-F. Chifflet, Histoire de l'abbaye royale et de la ville de Tournus, p. 229, d'après A.
b. P. Juénin, Nouvelle histoire de l'abbaie... de Tournus, t. II, Preuves, p. 101, d'après a.
c. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 413, n° XVII, d'après a.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 319.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 1846.
Indiqué : Grat, Catalogue, n° 20.
Les passages imprimés ci-dessous en petit texte sont empruntés au grand diplôme de Charles le Chauve du 19 mars 875 (Recueil, t. II, p. 342, n° 275). Alors que le modèle était correctement rédigé, le précepte de Louis le Bègue se fait remarquer par la gaucherie de ses tournures, « ut semper monachi... potestative ecclesiastice disponendi habeant potestatem... » et les déficiences de sa syntaxe.
Texte de a :
In nomine Domini Dei aeterni et Salvatoris nostri Jesu Christi. Hlodovicus misericordia Dei rex. Si locis divinis cultibus mancipatis et servorum Dei necessitatibus emolumentum regiae celsitudinis exhibemus, profuturum nobis hoc ad praesentem vitam felicius transigendam et futuram beatitudinem facilius obtinendam nullatenus dubitamus. Quocirca noverit omnium sanctae Dei Ecclesiae fidelium nostrorumque, praesentium ac futurorum, industria quoniam, intimante Geilone venerabili abbate, ad notitiam nostrae celsitudinis venit eo quod genitor noster Karolus, piissimus imperator augustus, ob deprecationem ipsius Geilonis beatae et intemeratae semperque virginis Dei genitricis Mariae ac egregii confessoris Christi Filiberti, monasterium qui dicitur Trenorchium, ubi gloriosus martyr Valerianus corpore quiescit in pago Cavillonensi super fluvium Sogonna dederat cum omnibus appendiciis suis, sed et aliam cellam in pago Matisconensi super ipsum fluvium Sogonna quae vocatur Sanctus Romanus quam supradictus genitor noster ob deprecationem Bosoni comitis dederat, hoc etiam confirmans per praeceptum suae auctoritatis, ut semper monachi ipsius loci, ipsas res perpetualiter habentes, illorumque successores potestative ecclesiastice disponendi habeant potestatem atque eligendi abbatem, sicut semper temporibus Hlodovici imperatoris avi nostri atque Karoli augusti atavi nostri necnon et Pipini tritavi nostri habuerunt, ut semper habeant. Et ideo nos, pro amore Dei et praefatorum sanctorum Dei patrocinia aeternaeque retributionis praemium, necnon et elemosinam domni et genitoris nostri Karoli augusti et inclytae genitricis nostrae Hirmintrudim et pro salute nostra carissimaeque conjugis et prolis, omnia similiter concedimus et confirmamus, sed et immunitatem quam genitor noster nostrique antecessores iisdem sanctis concesserunt tam in his rebus quam et in caeteris aliis, sed et in Ulcasiacum, quem nos praesenti anno ob deprecationem carissimi ducis nostri Bosoni praefatis sanctis dedimus, id ipsum concedimus, cujus immunitatis infractor sexcentorum solidorum culpabilis judicetur, et quicquid exinde jus fisci nostri sperare poterat luminaribus ipsius ecclesie totum concedimus. Nos autem praecipimus ut nullus nostrorum vel successorum nostrorum comes aut vicecomes seu vicarius aut missus discurrens in praedicta immunitate a nostris et antecessoribus nostris concessa ingredi audeat ad causas audiendas aut aliquod districtum faciendum, neque exquirere aut mansionaticum aut paratam aut parafredum aut eulogias presumat, neque praesumat quippiam ab eorum servis, colonis seu francis super eorum terra commanentibus exigere in publicis mercatis sive de fratrum negotiis seu de suis teloneum aut ullam redibitionem seu exactionem neque in mari aut Rodano seu Soganna aut Dou vel caeteris fluminibus navigantibus aut littoribus commorantibus requirere audeat aut praesumat aut navaticum, aut cespitaticum, aut salutaticum, aut pontaticum, neque in terra rotaticum. Ut autem. nostrae largitionis auctoritas per futura tempora diligentius ab omnibus conservetur, manu propria subter eam firmavimus et anuli nostri impressione assignari jussimus.
Signum (Monogramma) Hludovici gloriosissimi (Monogramma) regis.
<Ego> Wigbaldus notarius ad vicem Gozleni recognovi et subscripsi.
Datum II idus decembris, indictione XII, anno II regni domini Hlodovici gloriosissimi regis. Actum Cipsiaco fisco. In Dei nomine feliciter. Amen.