938, 24 août. — Brisach.
Louis IV, à la requête de Godmar, moine de San-Cugat del Vallès, confirme en les énumérant les biens du monastère de Notre-Dame de Ripoll, et lui assure l'immunité ainsi que la libre élection de ses abbés.
A. Original perdu.
B. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 107, fol. 74, sans indication de source.
C. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 107, fol. 184 v°, «ex archivo monasterii Rivipullensis».
D. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 107, fol. 226, d'après la même source que C.
E. Copie du xviie s., Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 107, fol. 292, «ex libro antiquo monasterii Rivipullensis, fol. 3 v°».
a. Baluze, dans Marca Hispanica, append., col. 849, d'après le Cartulaire de Ripoll.
b. Recueil des historiens de la France, t. IX, p. 589, n° vi, d'après a.
Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. I, p. 402.
Indiqué : Böhmer, Regesta, n° 2002.
Outre les copies BCDE dont nous nous sommes servis, nous avons utilisé le texte plus correct publié par Baluze dans Marca Hispanica et désigné ici par la lettre a.
In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. Ludovicus superna disponente gratia rex. Si locis sacris divinæ majestati servientium opem conferimus opportunam, a bonorum omnium largitore minime diffidimus recompensandum. Quapropter noverit omnium sanctæ Dei ecclesiæ fidelium nostrorumque tam præsentium quam futurorum industria, quoniam adiens nostrȩ dignitatis præsentiam quidam monachus cœnobii sancti Cucuphatis, nomine Godmarus, nostram humiliter expetiit clementiam quatenus cunctas res monasterii sanctæ Mariæ, quod est situm in valle Rivipullo, quondam condensus vel postmodum condendus, nostræ regalitatis decreto confirmare dignaremur, quod et fecimus. Concedimus itaque prædicto monasterio, quod in circuitu ejus habetur, alodem ex latere uno pergente per torrentem qui discurrit per Tamarice et infundit in Tezer, ab altero latere pergit per aquæductum qui discurrit per villam Molas et infundit in Tezer, deinde ascendit per torrentem ultra Guordans et ascendit per Fornellos usque in serra super silva de Ordina et pervenit in aquæductu qui descendit usque silva Ordina et infundit in Freber, de alio latere ascendit per aquaeductum de Corrale usque in serra Balbos, et jungit in serra super Stamarice; in eadem vero valle, alodes quod habet ipse cenobius, per plurimis locis simili modo constituimus; servicium namque regale, quod debent homines de villis Ordina et Estivola, prædicto constituimus cœnobio, piscationes quoque aquarum de Tezer, id est de Ripamala usque in ipsa Spada, et de Freder de molendinis Geminella usque in Tezer; mercatum præfati loci de teloneo et omnem justiciam ibi peragendam tertia parte delegamus; parrochias vero de ipsa valle sancti Petri, cum cæteris ecclesiis sibi subditis, sicut Gotmarus episcopus ibidem concessit vel successores illius, id est Idalcharius et Georgius episcopus, absque tributo simili modo concedimus; alodem quæ dicitur Matamala de ipso cœnobio supra nominato, id est de Poio Trasbadoni, qui pergit per ipso riulo usque in rivolo qui descendit de ipsas Lecas et injungit in torrentes qui discurrunt de serra Vineolas usque ad ipso Cinto contra ipsa Tremolosa, deinde pergit ad ipsa serra usque ad ipsa Portella de Villalonga et descendit in torrentem qui venit de Lobaria et injungit in Poio Trasbadoni, et ecclesia cum ipsa parrochia de Matamala, cum cæteris sibi subditis, sicut Gotmarus episcopus per gesta scripturæ confirmavit, absque tributo simili modo concedimus; et parrochia de Vineolas, quomodo Georgius episcopus concessit ad domum sancti Salvatoris, simili modo concedimus, sicut in ipso dote resonat; ipso alode qui dicitur Pino, cum terris et vineis et silvis, cum ipsa ecclesia similiter concedimus; et in pago Berchitano, in loco Brositano, alodem, sicut in illorum judicio resonat, et parrochia sanctæ Mariæ cum ecclesiis sibi subditis, id est, in palatio Rodgario, et ipsa Petra concedimus absque tributo; ecclesiam sancti Vincentii, quæ est in Albiols, cum ipso alode simili modo concedimus; et alodem qui dicitur Ecclesias Clavatas, cum ipsa parrochia sancti Cucuphatis, sicut Miro comes retinebat ad diem obitus sui, simili modo concedimus, qui habet affrontationes ex latere orientis in rio Tordello et pergit per ipsa serra qui venit de ipsas ecclesias et de meridie injungit in ipsa Muga, et de occiduo jungitur in rio Tordel, de partibus vero circii finit in serra qua discurrit ad ipso alode vel in fines de Vivario; et in locum qui dicitur Garecere, ipso alode qui est de ipso porto usque ab ipsa regolella, cum terris et vineis et silvis et pascuis, sicut in illorum scripturis resonant, et ecclesia sancti Andreæ cum ipsa parrochia, et alia ecclesia quæ est in Ascharico, cum decimis et primiciis, simili modo concedimus absque tributo. Alodes etiam ac possessiones alias, quæ retinent per scripturas vel ad deinceps adquirere potuerint, cum terminos et fines illorum, id est ecclesiis, domibus, curtis, hortis terris cultis vel incultis, vineis, pratis, pascuis, silvis, caminibus, molendinis, aquæ itibus vel reductibus, cum exiis vel regressiis illarum, id est in comitatu Barchinonensi, Impuritanensi, Petralatensi, Gerundensi, Bisuldunensi, Ausonensi, Orgellitanensi, Cerdaniensi, Confluentensi, Rossilionensi, vel in pago Berchitano, cum fines et terminos illorum et supradictorum omnium, habere illis permittimus, tam iste Ennego abba quam et successores eorum sine ulla contradictione teneant et possideant et per nomen nostrum defendant. Unde hoc nostræ altitudinis præceptum fieri ac prælibato sanctæ Mariæ cœnobio dari præcepimus, per quod praedictas res eorum jure perpetuo, nemine inquietante, possideant. Et nullus comes, pontifex, judex publicus in prædictis rebus habeat potestatem causas distringendi nec rationes exercendi, nec homines illorum aliquis distringat nec per homicidium neque per incendium vel raptum neque per aliquem negocium. Et quando abbates decesserint, ipsi inter se abbates eligant secundum regulam sancti Benedicti. Et ut hæc nostræ auctoritatis largitio per succedentia observetur tempora, manu propria subter firmavimus et anuli nostri impressione insigniri jussimus.
Signum Ludovici gloriosissimi regis (Monogramma).
Odilo notarius ad vicem Heirici episcopi atque cancellarii recognovit.
Actum secus castrum quod dicitur Brisacha supra Rheni flumen, .VIIII. kalendas septembris, indictione .XI., anno tertio Ludovico regnante.