[1117, 3 août-1118, 2 août]. — Paris (Palais royal).

Louis VI accorde au doyen Étienne [de Garlande] et aux chanoines de Sainte-Geneviève [de Paris], assurant chaque jour le culte en cette église, l'autorisation de décider en tout ce qui la concerne, sans consulter les chanoines demeurant au dehors. Tout contrevenant sera passible d'une amende d'une livre d'or.

Référence : Jean Dufour et Robert-Henri Bautier (éd.), Recueil des actes de Louis VI roi de France (1108-1137). Vol. 1 : Actes antérieurs à l'avènement et 1108-1125, Paris, 1992, no141.

A. Original. Parchemin autrefois scellé d'un sceau plaqué. Hauteur à gauche 300 mm, à droite 310 mm ; largeur en haut 285 mm, en bas 280 mm. Archives nationales, K 21C, n° 13bis.

B. Copie du xiiie siècle, dans le cartulaire de Sainte-Geneviève, Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, ms. 356, p. 70, sous la rubrique : « Quod canonici Beate Genovefe Parisiensis, qui presentes sunt ad cotidianum servicium et assidui, possint operari et ordinare et diffinire que videant diffinienda, inconsultis omnibus extra manentibus canonicis ».

C. Copie du xviie siècle, par A. Duchesne, Bibliothèque nationale, Collection Baluze, vol. 55, fol. 165v, d'après B.

D. Copie du xviie siècle, Bibliothèque nationale, lat. 11835, p. 53, d'après B.

E. Copie du xviiie siècle, collationnée par Percier « conseiller maître à ce commis », Archives nationales, K 181, n° 54, d'après A.

a. Cl. du Molinet, Magistri Stephani abbatis S. Genovefae, tum epicopi (sic) Tornacensis, epistolae, Paris, 1679, p. 281, n. e, sans indication de source.

b. P.L., t. CCXI, col. 469, n. 34, d'après a.

c. J. Tardif, Monuments historiques, n° 370, p. 211, d'après A.

Fac-similé partiel : F. Gasparri, L'écriture des actes de Louis VI, pl. VIII.

Indiqué : Bréquigny, Table chronologique, t. II, p. 471.

Indiqué : Ordonnances des rois de France, vol. supplémentaire, p. 193.

Indiqué : A. Luchaire, Sur deux monogrammes inédits de Louis le Gros, dans Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Comptes rendus des séances de ... 1886, 4e série, t. XIV, p. 460.

Indiqué : R. de Lasteyrie, Cartulaire général de Paris, n° 181, p. 203.

Indiqué : F. Gasparri, op. cit., n° 30.

Indiqué : É. Bournazel, Le gouvernement capétien, p. 114, n. 36 ; p. 132 et n. 12.


(Crux) In nomine unius et individuę Trinitatis.

[2] Ego Ludovicus, Dei gratia Francorum rex. Intimari volumus tam futuris quam presentibus quia donnus Stephanus, Sanctę [3] Genovefę decanus, et canonici a nostra serenitate venerabiliter sunt adepti, quatinus omni tempore decanus et illi [4] tantummodo canonici, qui in predictae ęcclesię villa ad cotidianum servitium stabiles sunt et assidui, potestatem habe-[5]-ant et licentiam, nostra auctoritate confirmatam, in omnibus aecclesie actionibus ordinandi, operandi et inrefragabiliter [6] diffiniendi, inconsultis vel invitis omnibus extra manentibus canonicis. Dignum est enim ut illi qui seduli sunt ad Dei [7] servitutem, potioris obtineant dignitatis virtutem quam illi qui sine servitio possident aecclesiastici beneficii por-[8]-cionem. Verum hoc ideo stabilivit provida regię serenitatis discretio, ne forte inter eos oriretur inquietudinis dis-[9]-sensio. Quod ne posset violari, sygillo nostrę majestatis et caractare (sic) nostri nominis, procerum quoque nominibus et sig-[10]-nis precepimus confirmari. Hujus vero precepti temerarius usurpator nostro aerario auri libram solvet et ejus usurpatio [11] irrita fiet. Actum publice Parisius, in palatio regis, anno regni sui X.

[12] (Monogramma) Signum regis. Ꞩ Guillelmi dapiferi. Ꞩ. Hugonis constabularii. Ꞩ. Gisleberti buticularii.

[13] Ego Stephanus cancellarius subscripsi.  (Locus sigilli)


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook