1120, 4 juillet. — Tiron.
Louis VI prend sous sa protection et sa garde le monastère de Tiron, qu'il a fondé récemment, ainsi que ses moines et ses dépendances ; en outre, il l'exempte de tous péages et coutumes dans l'ensemble du royaume.
A. Pseudo-original perdu, autrefois scellé.
B. Copie du xviiie siècle, collationnée par Percier, « conseiller maître à ce commis », Archives nationales, K 177, n° 64 (63), d'après A.
Indiqué : Bibliothèque nationale, lat. 13820, fol. 67 (mention du xviie siècle, « ex veteri carta »).
Indiqué : Bibliothèque municipale d'Orléans, ms. 489 (3943), fol. 60v, sans indication de source (mention du xviiie siècle par Dom Verninac).
In nomine sanctae et individuae Trinitatis.
Cum regiae celsitudinis intersit ecclesiarum praecipueque religiosorum locorum intendere tranquillitati et paci eorumque profectibus adaugere, ideo ego Hludovicus, Dei permittente clemencia rex Francorum, monasterii Tironensis et ejus religiosorum, per me noviter fundatorum, quietem perpetuam totis desiderans praecordiis et eos a malignorum incursibus tutari volens, ipsius monasterii ac in ipso, ejus abbaciis, prioratibus, cellis caeterisque quibuscunque membris degentium monachorum et suorum conversorum, donatorum, familiarium et servitorum et suorum bonorum in quocunque regni nostri solio manentium et existentium, praesentium et futurorum, tuitionem et gardiam regia munificentia in nos successoresque nostros, Francorum reges, in perpetuum suscipimus, firmiter inhibentes, ne quis eis injuriam vel violentiam inferre eorumve bona subtrahere, seu aliter eos dampnificare quomodolibet praesumat. Quod, si in praemissorum aliquo quisquam deprehensus fuerit noxius extitisse, dextrae truncatione vel alia poena debita percellatur, per quemcunque autem clientulorum regiorum per ipsos religiosos requisitum, volumus per haec absque aliis nostris vel successorum nostrorum mandatis eos suosque conversos, donatos, familiares et quoslibet servitores ac eorum bona in ipsa tuitione et gardia regia manuteneri et custodiri et ipsam eis, quibus requisiti fuerint, significari et intimari ac ejus violatores in jus coram justitiariis regiis per ipsum clientulum evocari ; Praeterea ipsorum religiosorum et suorum hominum prosperitatem affectans, ut eo magis hominibus et bonis accrescant, quo fructus uberes in domo Domini valeant afferre, ipsos religiosos Tironenses et suos conversos, donatos, servitores et homines quosvis sub ipso monasterio, sive in vel sub ejus membris et alibi ubilibet moram tenentes, praesentes et posteros, quos abba Tironensis per scriptellum affidaverit et certificaverit tales esse, ab omni pedagio, traversu, barragio, tabernagio, mensuragio, tallia, deprisu et alia quavis consuetudine et exactione seculari, in omni regni nostri solio et districtu, liberos in perpetuum esse volumus et concedimus ac immunes. Has autem nostrarum perhempnitatum et regiarum largitionum concessiones nemo infringere quomodolibet audeat in futurum ; si quis autem contra hoc attemptaverit, indignationem regiae celsitudinis se noverit incurrisse. Unde in supradictorum omnium robur et testimonium, praesentes sigilli regii auctoritate et nominis nostri karactere communivimus. Acta sunt haec in praedicto monasterio Tironensi, quarto nonas julias, anno gratiae millesimo centesimo vicesimo Astantibus nobiscum in ipso monasterio quorum nomina subtitulata sunt et signa. Signum Anselli dapiferi. Signum Hugonis constabularii. Signum Gilberti buticularii. Signum Widonis camerarii.
Data per manus (Monogramma) Stephani cancellarii.
(Locus sigilli)