1122, 13 mai. — Tiron.
Louis VI exempte le monastère de Tiron (qu'il a fondé récemment), ses moines et ses dépendances de tous péages et coutumes (dont la liste est dressée) dans l'ensemble du royaume.
A. Pseudo-original perdu, autrefois scellé.
B. Copie du xviiie siècle, collationnée par Percier, « conseiller maître à ce commis », Archives nationales, K 177, n° 124 (69), d'après A.
A propos de ce faux et des passages imprimés en petit texte, cf. supra, p. 404-407.
In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.
Quanto regiam celsitudinem caeteras sui solii potestates praecellere notum est, tanto decens est loca suae fundationis caetera prerogativis et immunitatibus praecellere et suffultiora esse. Ea de re ego Ludovicus, Dei permissu rex Francorum, avida devotione, quam ad monasterium Tironense per me noviter fundatum habeo, ipsius augmentum prae caeteris desiderans mei regni cenobiis volumus et hac regia munificentia conlargimur, quod ipsum monasterium Tironense et ejus abbatiae, si quas eum (sic) in futurum contingat habere caeteraque eorum membra ipsorumque monasteriorum membrorumque suorum monachi, conversi, donati et caeteri homines, praesentes et posteri, a pedagiis, traversibus, barragiis, chantelagiis, talliis, corveiis, biannis, tabernagiis, mensuragiis, stalagiis, tondeiis, hanagiis, tolturis, plateagiis, deablagiis, boisselagiis, corrodiis, corratagiis, vendagiis, transitibus, panagiis, quadrigagiis, procurationibus furnorum, molendinorum, tabernarium, torcularium et aliis quibuscumque biannis vicorum, itinerum, pontium, villarum, civitatum et castrorum reparationibus et eorum custodiis et vigiliis seu guetto et aliis quibuscumque nominibus vocentur consuetudinibus, servitiis, oneribus et exactionibus saecularibusque etiam a tenentibus hereditates, possessiones vel alias res, quae in futurum ad ipsos religiosos advenerint, vel a rebus ipsis sive ab illis qui earum occasione vel causa homines sint vel erunt ipsorum religiosorum, priusquam res ipsae vel possessiones seu hereditates ad ipsos religiosos devenissent, solvebantur, fiebant vel exhibebantur et horum omnium deprisibus unacum suis equis, jumentis, asinis, bobus, quadrigiis, vehituris et aliis quibuscumque bonis, animalibus, rebus ac mercimoniis seu mercationibus et ductitiis quibusvis sub soli solum, si inde requirantur, simplicis juramenti assertione, quod tales, ut praemittitur, existant in omni regni nostri dispersione et ejus omnibus et singulis districtibus in perpetuum liberi sint et immunes, ipsosque ex nunc et pro in futurum imperpetuum ac eorum bona, tam nostra ordinaria quam absoluta, potestatibus a praemissis liberamus et immunimus. Has autem nostrarum perhempnitatum et regiarum largitionum editiones nemo infringere quomodolibet audeat in futurum ; qui autem secus egerit, indignationem regiae celsitudinis se noverit incurrisse. Unde in supradictorum omnium robur et testimonium praesentes sigilli regii auctoritate et nominis nostri karactere communivimus. Acta sunt haec in praedicto monasterio Tironensi, tertio idus maii, anno gratiae millesimo centesimo vicesimo secundo. Astantibus nobiscum in ipso monasterio quorum nomina subtitulata sunt et signa. Signum Anselli dapiferi. Signum Hugonis constabularii. Signum Gilberti buticularii. Signum Widonis camerarii.
Data per manus Stephani cancellarii.
(Locus sigilli)